ESWL Nedir? Şok Dalgalarıyla Taş Kırma Tedavisi

ESWL (Ekstrakorporeal Şok Dalgası Litotripsi), böbrek ve idrar yollarındaki taşları vücut dışından uygulanan şok dalgalarıyla parçalayan, cerrahi işlem gerektirmeyen modern bir tedavi yöntemidir. Hastalar, anestezi altında veya sedasyonla konforlu şekilde tedavi edilirken taşlar küçük parçalara ayrılır ve doğal yolla vücuttan atılır. ESWL yöntemi, kısa sürede iyileşme ve yüksek başarı oranı ile öne çıkmaktadır.

ESWL Nedir?

ESWL böbrek taşlarının tedavisinde kullanılan cerrahi olmayan bir yöntemdir. Bu işlemde, yüksek enerjili şok dalgaları taşlara dışarıdan uygulanarak taşların küçük parçalara ayrılması sağlanır.

ESWL tedavisi idrar yolunun yeniden açılmasını ve taşların doğal yolla atılmasını kolaylaştırır. ESWL yöntemiyle parçalanan taşlar, idrar yoluyla vücuttan doğal şekilde atılır. Tedavi sonrasında taşların tamamen vücuttan atılması birkaç gün ya da hafta sürebilir. Bu nedenle, böbrek taşlarının cerrahi işlem gerektirmeden giderilmesinde etkili ve güvenli bir yöntem olarak tercih edilir.

Bilgi ve Randevu Almak İçin Formu Doldurun

ESWL Hangi Durumlarda Uygulanır?

ESWL genellikle böbrek taşı tedavisinde uygulanır. Özellikle çapı 2 cm’nin altındaki böbrek taşlarında uygun bir yöntemdir.

Ayrıca, bu yöntem taşın böbrek içerisinde yerleşmiş olması, idrar yolu enfeksiyonu veya tıkanıklık gibi komplikasyonların bulunmaması gibi uygun koşullar sağlandığında tercih edilir.

Bununla birlikte, ESWL için uygun olmadığı durumlar da vardır. Örneğin taşın çok büyük olması, hastanın aşırı kilolu olması, kanama bozukluğu ya da idrar yolu tıkanıklığı veya enfeksiyonunun varlığı bu yöntemi sınırlayabilir.

ESWL şu durumlarda uygulanır:

• Böbrekte 2 cm’den küçük taşlar varsa.
• Üreterin üst veya orta kısmında taş bulunuyorsa.
• Cerrahi riski yüksek hastalarda non-invaziv çözüm gerekliyse.
• Önceden ameliyat sonrası geride taş kalmışsa.
• Taşın idrar akışını engellemediği ve enfeksiyon bulunmadığı durumlarda.

ESWL ile Taş Kırma İşlemi Nasıl Yapılır?

ESWL (şok dalgalarıyla taş kırma) işleminde hasta, cihazına sırt üstü uzanarak yerleştirilir. Böbrek taşının tam konumunu belirlemek için röntgen veya ultrason görüntüleme yöntemi kullanılır.

Taşın yeri belirlendikten sonra, hastanın yan tarafında yer alan şok dalgası üreten cihaz taşın üzerine odaklanır ve taş küçük parçalara ayrılıncaya kadar işlem sürdürülür. Uygulama sırasında cihazdan patlama sesine benzer kısa sesler duyulabilir.

Doktor, taşın sertliğine bağlı olarak şok dalgalarının şiddetini ayarlayabilir. Taş kırma işlemi genellikle 35-45 dakika arasında tamamlanır. Bu işlemde genel anesteziye gerek duyulmaz ve hasta bilinçlidir.

Böbrekte birden fazla taş bulunması veya taşın büyük olması durumunda, işlem birkaç seans halinde tekrarlanabilir.

ESWL İşlemi Ne Kadar Sürer?

ESWL ile taş kırma işlemi genellikle 35-45 dakika arasında tamamlanır.

İşlem sırasında hastaya cerrahi bir müdahale yapılmaz. Vücut dışından yönlendirilen ses dalgaları, taşları küçük parçalara ayırır. Oluşan bu küçük taş parçaları, daha sonra idrar yoluyla vücuttan doğal şekilde atılır.

ESWL Öncesi Hazırlık Süreci Nasıldır?

ESWL işlemi öncesinde bazı kurallara dikkat edilmelidir. İşlemden bir gün önce normal kahvaltı ve öğle yemeği yenebilir ancak akşamdan itibaren sadece berrak sıvılar alınmalı ve gece yarısından sonra hiçbir şey yenip içilmemelidir.

Öğleden sonra saat 13.00’te eczaneden temin edilebilen ve doktorunuzun önerdiği ilaçlar içilerek bağırsak temizliği yapılmalıdır. Düzenli ilaçlar genellikle kullanılabilir; tansiyon, kalp, epilepsi veya astım ilaçları işlem sabahı az miktarda su ile alınabilir.

Kan sulandırıcı ilaçlar işlemden 10 gün önce bırakılmalı, bu ilaçlar kullanılıyorsa mutlaka doktora bilgi verilmelidir. İşlemden bir gün önce taşın yerini belirlemek amacıyla röntgen çekimi istenebilir.

İşlem günü duş alınmalı, rahat kıyafetler tercih edilmeli ve takı kullanılmamalıdır. Ayrıca işlem sonrasında hastayı eve götürecek bir refakatçi bulunmalıdır.

ESWL Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

ESWL (şok dalgasıyla böbrek taşı kırma) işleminden sonra dikkat edilmesi gerekenler arasında ilk sırada bol sıvı alımı yer alır.

İşlem sonrası idrar yoluyla taş parçalarının atılması amaçlandığından günde en az 2,5-3 litre (yaklaşık 8-10 bardak) su içilmesi önerilir. Bu şekilde taş parçacıklarının idrarla dışarıya atılması kolaylaşır, tıkanma ya da iltihap riski azalır.

Ayrıca işlem sonrası idrarda hafif kanama, bel ağrısı veya sık idrara çıkma görülebilir ancak bu şikâyetler birkaç gün içinde kendiliğinden geçer.

Diğer önemli bir husus da günlük aktiviteye dönüşün erkenden başlasa da ağır fiziksel efordan kaçınılmasıdır. Taş kırma işlemi cerrahi gerektirmeyen bir yöntem olup çoğu hasta işlemi takip eden gün normal yaşantısına dönebilmektedir yine de ilk 24-48 saat içinde yoğun spor veya ağır kaldırma gibi aktivitelerden kaçınmak önerilir.

Son olarak, kontrol randevularını aksatmamak kritik önemdedir: işlem sonrası taşın tamamen atılıp atılmadığı, gerekirse ek seans ihtiyacının değerlendirilmesi için ultrason veya röntgenle kontroller yapılmalıdır.

ESWL sonrası dikkat edilmesi gerekenler aşağıda listelenmektedir:

• Günlük en az 2-3 litre su içmek.
• İşlem sonrası ilk 24-48 saat yoğun egzersiz veya ağır kaldırmaktan kaçınmak.
• İdrarda hafif kanama, bel ağrısı veya sık idrara çıkma gibi durumların birkaç gün sürebileceğini bilmek.
• Düzenli kontrol randevularını aksatmamak, taş parçalarının tamamen atılıp atılmadığını takip etmek.
• İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri (ateş, şiddetli ağrı, bulantı) görüldüğünde derhal hekime başvurmak.

ESWL Kimler İçin Uygun Değildir?

ESWL tedavisi, cerrahi işlem gerektirmeyen ve genellikle güvenli bir yöntem olarak kabul edilir fakat bazı durumlarda bu yöntemin uygulanması uygun değildir. Gebelik döneminde ses dalgalarının bebeğe zarar verme olasılığı bulunduğu için ESWL tedavisi önerilmez.

Ayrıca kan sulandırıcı ilaç kullanan veya kanama bozukluğu bulunan hastalarda, işlem sırasında ya da sonrasında kanama riski artabileceğinden bu yöntem tercih edilmemelidir.

ESWL’in uygun olmadığı gruplar aşağıda listelenmektedir:

• Gebeler
• Kan sulandırıcı ilaç kullananlar
• Kanama bozuklukları olanlar

ESWL İşleminin Avantajları Nelerdir?

ESWL yöntemi böbrek ya da üreter taşlarını dışarıdan odaklanmış şok dalgaları ile parçalara ayırarak mesaneye ve ardından idrarla dışarı atılmasını sağlar. Cerrahi kesi yapılmasına gerek yoktur, bu sayede daha minimal invaziv bir tedavi sunar.

Aynı zamanda genel anestezi çoğunlukla gerekmez ya da yalnızca hafif sedasyon/analjezi yeterli olabilir. Bu durum hastanın hastanede yatış süresinin kısalmasına ve daha hızlı gündelik hayata dönüşe katkı sağlar.

Ek olarak, ESWL’nin komplikasyon oranı diğer cerrahi yöntemlere kıyasla daha düşüktür, uygun taşlar için etkinliği oldukça yüksektir.

ESWL işleminin avantajları aşağıda listelenmektedir:

• Cerrahi kesi gerektirmez.
• Genellikle genel anestezi gerekmeden uygulanabilir.
• Çoğu uygun taş (% 80 kadar) için etkili bir seçenektir.
• İşlem sonrası taş parçacıkları idrar yoluyla doğal olarak atılabilir.

ESWL’in Olası Yan Etkileri ve Riskleri Nelerdir?

Her tıbbi işlemde olduğu gibi ESWL’in de bazı olası yan etkileri ve risk faktörleri bulunmaktadır.

İşlem sonrasında idrarda hafif kanama (hematüri) oldukça yaygın olup, birkaç gün içinde kendiliğinden geçmesi beklenmektedir.

Ayrıca taş kırıldıktan sonra taş parçalarının idrar yolunda tıkanması (steinstrasse) riski vardır. Bu durumda şiddetli ağrı, böbrek genişlemesi ya da böbrek fonksiyonlarının etkilenmesi söz konusu olabilir.

ESWL işleminden sonra nadir de olsa böbrek çevresinde hematom oluşumu, geç dönemde hipertansiyon gelişimi ve çevre dokulara yönelik hasarlar bildirilmiştir.

Tedavi planlamasında taşın boyutu, bölgesi, sertliği ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınmalı, işlem öncesi kanama bozukluğu, aktif enfeksiyon ya da hamilelik gibi kontrendikasyonlar göz önünde bulundurulmalıdır.

ESWL’in riskleri aşağıda listelenmektedir:

• İdrarda kanama (hematüri)
• Böbrek çevresinde morarma veya hematom oluşumu
• Taş parçalarının idrar yolunda tıkanması
• Böbrek ağrısı veya kolik tarzı ağrılar
• Enfeksiyon gelişimi veya ateş
• Nadiren böbrek fonksiyonlarında geçici azalma
• Ciltte kızarıklık veya hassasiyet
• Çok nadir olarak yüksek tansiyon (hipertansiyon) gelişimi

ESWL Hakkında Sık Sorulan Sorular

ESWL işlemi hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları aşağıda listelenmektedir.

ESWL Taş Kırma Ağrılı mı?

İşlem sırasında genellikle anestezi/analjezi ile ağrı minimaldir.

ESWL Tedavisi SGK Karşılıyor mu?

SGK ile anlaşmalı merkezlerde, tıbbi endikasyon ve kurum kurallarını karşılayan hastalarda ESWL ücreti kısmen kapsam dâhilinde olabilir.

ESWL Taş Kırma Böbreğe Zarar Verir mi?

Yöntem genel olarak güvenlidir nadir olarak idrarda kan, ciltte morarma ve böbrek çevresinde kanama gibi komplikasyonlar görülebilir.

ESWL Taş Kırma Kaç mm Olmalı?

ESWL en çok küçük-orta boy taşlarda etkilidir.