Kanserde Gen Tedavisi Nedir?

Kanserde gen tedavisi, kanser hücrelerinin genetik yapısını hedef alarak hastalığın ilerlemesini durdurmayı veya yavaşlatmayı amaçlayan modern bir tıbbi yaklaşımdır.

Bu tedavi yöntemi, kanser hücrelerinde bulunan mutasyonları düzeltmek, sağlıklı hücrelerin genetik işlevlerini desteklemek ve bağışıklık sistemini güçlendirmek için çeşitli teknikler kullanır.

Gen tedavisi, özellikle klasik kemoterapi ve radyoterapiye yanıt vermeyen kanser türlerinde umut vadeden bir seçenek olarak kabul edilmektedir. Bu yöntem kişiye özel tedavi planlarıyla uygulandığında kanserle mücadelede önemli bir rol oynamaktadır.

Kanserde Gen Tedavisi Nedir?

Gen tedavisinde eksik veya bozulmuş genler yerine sağlıklı kopyalar eklenir. Gen tedavisi kanserin ilerlemesine neden olan onkogenlerin etkisini durdurmayı da amaçlar.

Bunun yanında bağışıklık sistemi güçlendirilerek, kansere karşı savunma mekanizmasının daha etkili çalışması sağlanabilir. Bazı yaklaşımlar, kanser hücrelerini kemoterapi, radyoterapi veya hormon tedavilerine daha duyarlı hale getirir.

Diğer yöntemlerde ise kanser hücrelerine “intihar genleri” yerleştirilerek bu hücrelerin yok edilmesi sağlanır. Ayrıca tümörün beslenmesini sağlayan yeni damar oluşumları engellenebilir.

Bu yaklaşım anti-anjiyogenez olarak adlandırılır ve tümörün büyümesini yavaşlatabilir ya da durdurabilir. Bunun yanında gen tedavisi ile sağlıklı hücreler korunarak, tedavi sırasında daha yüksek dozlarda kemoterapi ve radyoterapi uygulanabilmesi de mümkün hale gelir.

Bilgi ve Randevu Almak İçin Formu Doldurun

Kanserde Gen Tedavisi Faydaları Nelerdir?

Gen tedavisi, hücrelerin genetik materyalini değiştirerek hastalığın kontrol altına alınmasını hedefleyen farklı uygulamaları kapsar. Bu yöntemler hem laboratuvar ortamında (in vitro) hem de canlı organizmalarda (in vivo) uygulanabilmektedir.

Çeşitli gen tedavisi çalışmalarında dikkat çekici sonuçlar elde edilmiştir. Örneğin akciğer kanseri modellerinde gen tedavisi ile geliştirilen kanser aşıları, tümör hücrelerini hedefleyen virüsler, tümörün damar oluşumunu azaltmaya yönelik yaklaşımlar ve hücre ölümünü sağlayan gen aktarımıyla yaşam süresinde anlamlı artışlar gösterilmiştir.

Benzer preklinik çalışmalar beyin tümörleri (gliom), pankreas kanseri ve karaciğer kanseri gibi birçok farklı kanser türünde de uygulanmıştır. Bu bulgular, kanser gen tedavisinin gelecekte klinik uygulamalara geçiş için güçlü bir potansiyele sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

Kanserde gen tedavisi faydaları aşağıda listelenmektedir:

• Tümör hücrelerini doğrudan hedef alabilir.
• Kanser hücrelerinin ölümünü sağlayabilir.
• Bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser aşıları geliştirilmesine katkı sunabilir.
• Tümörün damar oluşumunu engelleyerek büyümesini yavaşlatabilir.
• Hasarlı hücrelerin normal işlevini geri kazandırma potansiyeline sahiptir.

Kanserde Gen Tedavisi Riskleri Nelerdir?

Genetik tedaviler birçok hastalığın tedavisinde umut verici olsa da, henüz yeni yöntemlerdir ve bazı riskler barındırabilir. Bu riskler arasında belirli kanser türleri, alerjik reaksiyonlar veya enjeksiyon uygulanması halinde organ ve doku hasarı yer alabilir.

Kanserde gen tedavisi riskleri aşağıda listelenmektedir:

• Belirli kanser türlerinin gelişme riski
• Alerjik reaksiyonlar
• Enjeksiyon uygulamalarında organ veya doku hasarı
• Uzun vadeli etkilerin tam olarak bilinmemesi
• Kalıtsal değişiklikler sonucu öngörülemeyen sonuçlar

Gen Tedavisi Nasıl Yapılıyor?

Gen tedavisi, hastalığa yol açan genin işleyişini değiştirmek ya da ihtiyaç duyulan proteini üretecek sağlıklı bir gen kopyası sağlamayı hedefler. Temel uygulama yöntemleri şunlardır:

• Gen ekleme (gene addition)
• Gen düzenleme (gene editing)
• Gen susturma (gene silencing)

Tedavi sürecinde düzenlenmiş ya da yeni genler, genellikle “vektör” adı verilen paketlerle hücrelere taşınır. Bu amaçla çoğunlukla adeno-ilişkili virüsler kullanılır. Bu virüsler hastalık yapmaz, sadece genin hücre içine girmesine aracılık eder. Bazı durumlarda ise genler laboratuvar ortamında doğrudan hücrelere eklenebilir.

Bazı tedavi türlerinde, hastadan alınan kök hücreler laboratuvarda değiştirilir ve yeniden vücuda verilir. Diğer durumlarda ise gen, enjeksiyon ya da damardan verilen infüzyon yoluyla aktarılır. Düzeltilmiş genler sayesinde hücreler çoğalarak hastalığa yol açan hücrelerin yerini alır. Böylece tedavinin etkisi uzun süreli olabilir.

Gen Ekleme (Gene Addition)

Hücrelere doğru çalışan bir gen kopyası eklenir. Bu yöntem, gen değişikliği nedeniyle belirli bir proteinin yeterli miktarda üretilemediği durumlarda kullanılır.

Gen Düzenleme (Gene Editing)

CRISPR/Cas9 gibi özel tekniklerle hatalı gen değiştirilerek doğru proteini üretmesi sağlanır.

Gen Susturma (Gene Silencing)

Hastalığa neden olan genin etkisi durdurulur. Bu yöntem, işlevini yerine getiremeyen veya sağlıklı proteinlerin çalışmasını engelleyen genlerde uygulanır.

Gen Tedavisi Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?

Gen tedavisi, DNA üzerinde yapılan değişikliklerle bazı kalıtsal hastalıkların önlenmesi, tedavi edilmesi veya tamamen iyileştirilmesi için geliştirilen yenilikçi bir yöntemdir.

Gelecekte gen tedavilerinin kistik fibrozis, alfa-1 antitripsin eksikliği, hemofili, beta talasemi ve orak hücre hastalığı gibi kalıtsal rahatsızlıkların tedavisinde önemli bir rol üstlenmesi beklenmektedir. Ayrıca kanser türlerinin ve HIV gibi enfeksiyonların tedavisinde de kullanılabileceği öngörülmektedir.

Günümüzde ise onaylanmış bazı gen tedavileri mevcuttur. Örneğin, görme kaybına yol açan nadir bir genetik hastalık olan Leber konjenital amarozisi için onaylanmış gen tedavileri bulunmaktadır.

Bunun yanında, bağışıklık sisteminin hücreleri kullanılarak geliştirilen CAR T-hücre tedavisi, akut lenfoblastik lösemi (ALL) ve diffüz büyük B hücreli lenfoma gibi bazı kan kanserlerinde başarıyla uygulanmaktadır.

Gen tedavisinin kullanıldığı veya gelecekte kullanılabileceği hastalıklar:

• Kistik fibrozis
• Alfa-1 antitripsin eksikliği
• Hemofili
• Beta talasemi
• Orak hücre hastalığı
• Kanser türleri
• HIV ve diğer enfeksiyonlar
• Leber konjenital amarozisi
• Akut lenfoblastik lösemi (ALL)
• Diffüz büyük B hücreli lenfoma

Kanser Gen Tedavisine Hangi Bölüm Bakar?

Tıbbi Genetik Bölümü, genetik kökenli hastalıkların tanı, takip ve tedavisini gerçekleştirir. Genetik sendromlar ve kanserler, metabolik hastalıklar ve taşıyıcılık durumları bu bölümün ilgi alanına girer.

Kanserde Gen Tedavisi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kanserde gen tedavisi hakkında sıklıkla sorulan sorular ve cevapları aşağıda listelenmektedir.

Gen Tedavisi Mutasyon mudur?

Gen tedavisi bir mutasyon değildir. Hastalıklara neden olan hatalı genleri düzeltmek veya sağlıklı genlerle değiştirmek amacıyla uygulanan bir tıbbi yöntemdir.

Gen Tedavisi Gelecek Nesillere Aktarılır mı?

Günümüzdeki gen tedavileri genellikle somatik hücreleri hedef alır ve gelecek nesillere aktarılmaz.

Gen Tedavisi ile Kalıtsal Hastalıklar Tedavi Edilebilir mi?

Gen tedavisi kalıtsal hastalıkları tedavi etmek için kullanılır ve hatalı genleri düzelterek veya değiştirerek birçok genetik bozukluğun semptomlarını giderebilir veya hastalığın ilerlemesini durdurabilir.

Gen Tedavisi ve Gen Aktarımı Arasındaki Fark Nedir?

Gen tedavisi, hastalıklı genleri tedavi etmek için genel bir yaklaşımı ifade ederken, gen aktarımı bu tedavinin bir parçası olarak sağlıklı genlerin hücrelere taşınması sürecini tanımlar.

Gen Tedavisi Türkiye’de Var mı?

Gen tedavisi Türkiye'de belirli hastalıklarda uygulanmakta olup, kanser ve kalıtsal bozukluklar gibi alanlarda kullanılmaktadır.

Genetik Test Hangi Bölümde Yapılıyor?

Genetik testler genellikle tıbbi genetik veya genetik hastalıklar değerlendirme bölümlerinde yapılır ve kalıtsal hastalıkların tanısı için uygulanır.

Gen Testini Devlet Karşılıyor mu?

Türkiye'de belirli genetik testler SGK tarafından karşılanabilir.

Devlet Hastanesinde Genetik Test Kaç Günde Çıkar?

Devlet hastanelerinde genetik test sonuçları genellikle 2-4 hafta arasında çıkar.