Biyopsi Nedir? Biyopsi Çeşitleri ve Uygulama Alanları

Biyopsi Nedir?

Vücudun belirli bir bölgesinden patoloji laboratuvarında mikroskop altında incelemek amacıyla doku, hücre veya sıvı örneği alınmasına biyopsi denir. Biyopsi işlemi, bir hastalığın varlığını, türünü veya sebebini öğrenmek için yapılır. Biyopsi sadece kanser için değil, enfeksiyon, otoimmün hastalıklar, iltihaplanma, iyi huylu nodüller, kistler ve organ hasarı gibi sağlık problemleri için de tercih edilen bir tanı yöntemidir. Biyopsi ile alınan örnekler, laboratuvara gönderilir ve patolojik incelemeye sokulur. Biyopsi lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilebilmektedir ve anestezi türü, örnek alınacak bölgeye ve hastanın sağlık durumuna göre seçilir.

Biyopsi Çeşitleri Nelerdir?

Biyopsi örnek alma yöntemine, örnek büyüklüğüne ve örnek alınması gereken bölgeye göre çeşitlere ayrılmaktadır. Biyopsi çeşitleri şunlardır:

• Kemik iliği biyopsisi: Özel bir iğne ile kemik iliğinden örnek alınır. Kemik iliği biyopsisi ile kan hastalıkları, lösemi ve Hematoloji sağlık problemleri teşhis edilebilmektedir.
• Koni biyopsisi (Konizasyon): Rahim ağzındaki anormal oluşumların konik biçimde alınmasıdır. Rahim ağzı kanseri veya kanser öncesi oluşumları tespit etmek için yapılır.
• Lomber Ponksiyon: Beyin ve omurilik çevresinde dolaşan sıvıyı (beyin omurilik sıvısı-BOS) kontrol etmek için bir iğne yardımıyla yapılmaktadır.
• Eksizyonel ve İnzisyonel Biyopsi: Eksizyonel biyopsi şüpheli alanın veya tümörün tamamının çıkarılmasıdır. İnsizyonel biyopsi lezyonun yalnızca bir bölümünün alınmasıdır.
• Sıvı biyopsisi: Kan veya başka sıvılar aracılığıyla dolaşan kanser hücresi DNA’sının belirlenmesi için uygulanır.
• İğne biyopsisi: En çok tercih edilen biyopsi yöntemlerindendir. İğne kullanılarak hücre, sıvı veya doku örnekleri alınabilmektedir.
• Lenf nodu biyopsisi: Kanser hücrelerinin lenf sistemine yayılıp yayılmadığını öğrenmek için lenf nodları alınır ve incelenir.
• Endoskopik biyopsi: Endoskopik sırasında mide veya bağırsaktan örnek alınması işlemidir.
• Tıraşlama yöntemi ile biyopsi: Cildin üst katmanlarından tıraş bıçağına benzeyen bir alet ile ince bir tabaka sıyrılarak alınır. Deri lezyonlarını incelemek için yapılmaktadır.

Biyopsi Neden Yapılır?

Biyopsi bir hastalığın varlığını öğrenmek için yapılmaktadır. Bir görüntüleme testi sonucunda bir kitle veya anormal hücre oluşumları tespit edildiğinde tanı koymak için biyopsiden yararlanılmaktadır. Kanser tanısı koymak, kanser türünü bulmak ve kanser evresini bulmak için sıklıkla biyopsi tercih edilir. Bazı dokulardaki kanser öncesi oluşumları tespit etmek, kronik enfeksiyonların türüne bulmak, organ hasarını araştırmak ve doku bozukluklarını öğrenmek için de biyopsi yapılamaktadır. Bazı organlarda (örn. karaciğer, böbrek) hastalığın evresini veya hasarın yaygınlığını belirlemek için biyopsi yapılmaktadır.

Biyopsi Nasıl Yapılır?

Biyopsi yöntemi hastaya, hedefe ve tekniğe göre değişiklik göstermektedir. Ön hazırlık için hasta muayene edilir ve anestezi planlanır. Biyopsi yapılırken aşağıdaki adımlar takip edilmektedir:

1- Ön değerlendirme: Mamografi, MRI, Ultrasonografi, Tomografi gibi görüntüleme testlerinin sonuçları, kan tahlilleri ve fizik muayene ile biyopsinin hangi yöntemle yapılacağı belirlenir.

2- Onam (hasta rızası) ve soruların cevaplanması: Biyopsi öncesi işlemin amacı, anestezi yöntemi ve olası riskler ile ilgili hastanın rızası alınmaktadır.

3- İlaçların düzenlenmesi: Kan sulandırıcılar, takviyeler ve kan pıhtılaşmasını etkileyen ilaçlar kullanılıyorsa doktorun talimatına göre dozaj yeniden ayarlanabilmektedir.

4- Hazırlık: Sakinleştirici veya anestezi planlanıyorsa işlem öncesinde açlık gerekebilir. Ayrıca hastanın yanında bir refakatçi bulunması istenebilmektedir.

5- Biyopsi: Görüntüleme yöntemi rehberliğinde (ultrason, CT ve MRI) iğnenin veya biyopsi aleti hedefe yönlendirilir ve seçilen tekniğe göre bölgeden örnek alınır. Teşhisin kolaylığı için bazı durumlarda birden fazla örnek alınabilmektedir.

6- Gözlem: Hasta anesteziden uyanması ve kanama veya herhangi bir komplikasyon riskine karşın müşahede altında tutulur.

Biyopsi İçin Hazırlık Gerekir mi?

Biyopsi işlemi öncesi hazırlık gerektirebilen durumlar aşağıdaki gibidir:

• Biyopsi için hastanın kullandığı ilaçların dozajlarının doktor kontrolünde yeniden düzenlenmesi gerekebilir.
• Hastanın hamilelik ihtimali varsa mutlaka doktoruna bilgi vermelidir.
• Biyopsi öncesi hastanın bilinen bir alerjisi varsa doktora bilgi vermelidir.
• Kanama riski olan hastalarda laboratuvar testlerinin yenilenmesi gerekebilir.
• İşlem öncesi anestezi yapılacaksa doktorun önerdiği süre boyunca aç kalması gerekebilir.

Biyopsi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Biyopsi sonrası hastanın dinlenmesi gerekebilir. Biyopsi sonrası dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki gibidir:

• Bir ya da iki gün istirahat edilmeli ve ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır.
• İşlem bölgesi kuru ve temiz tutulmalıdır. Gerekiyorsa doktorun önerdiği sıklıkta pansuman yapılmalıdır.
• Ağrı ve hassasiyet normaldir ancak artarsa doktora görünmek gerekir.
• Uzun süreli kanama veya aşırı morarma gibi komplikasyonlarda mutlaka acil servise başvurulmalıdır.
• İlaç kullanımına dikkat edilmeli ve doktorun önerdiği ilaçlardan başka ilaç kullanılmamalıdır.
• Şişlik, hassasiyet, sıcaklık artışı, akıntı ve ateş gibi durumlar enfeksiyon belirtisi olduğundan acil müdahale gerekebilir.
• Banyo veya su ile temas konusunda doktorun önerdiği tavsiyelere uyulmalıdır.

Biyopsi İşlemi Ne Kadar Sürer?

Biyopsi işleminin süresi bölgeye ve biyopsi türüne göre değişiklik gösterir. Basit işlemler ortalama 15 dakika sürebilir, lokal anestezi gerektiren işlemler ortalama 60 dakika sürebilir. Biyopsi yapılacak bölge zorluysa bu süre uzayabilir.

Biyopsi ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Biyopsi Tehlikeli midir?

Biyopsi, genellikle güvenli bir işlemdir ancak her cerrahi işlemde olduğu gibi biyopsi de bazı riskler içermektedir. Biyopside en çok yaşanan komplikasyonlar bölgede kanama, morarma, ağrı ve nadiren enfeksiyon veya yanındaki bölgelerde yaralanmadır.

Her Biyopsi Kanser midir?

Biyopsi bir teşhis yöntemidir ve her biyopsi kanser teşhisi için yapılmaz. Biyopsi kanser haricindeki hastalıkların teşhisi için de tercih edilebilir.

Hangi Organlar İçin İğne Biyopsisi Tercih Edilir?

İğne ile kesi gerekmeden yapılan biyopsiler iğne biyopsisidir. İğne ile yapılan biyopsi türleri şunlardır:

• Akciğer biyopsisi
• Meme biyopsisi
• Guatr biyopsisi
• Tiroid biyopsisi
• Prostat biyopsisi
• Karaciğer biyopsisi
• Lenf biyopsisi

Biyopside Hangi Hastalıklar Çıkar?

Biyopsi ile tespit edilebilecek bazı hastalıklar şunlardır:

• Kanser türleri
• Enfeksiyonlar
• Kronik iltihaplanmalar
• Otoimmün hastalıklar
• Anormal doku büyümeleri
• Organ hasarı

Biyopsi ile Patoloji Arasındaki Fark Nedir?

Biyopsi, tanı koymak için vücuttan doku veya hücre örneği alma işlemidir, patoloji ise biyopsi ile alınan bu örneğin laboratuvarda mikroskop altında incelenmesi işlemidir.

Biyopsi Yarası Kaç Günde İyileşir?

Yüzeysel biyopsi yarası 1-2 hafta içerisinde iyileşir ancak derin biyopsi işlemleri ve dikiş gerektiren biyopsilerde tamamen iyileşme süresi  ortalama 1 aydır.

Biyopsi Ağrılı mıdır?

Genellikle biyopsi sırasında lokal anestezi uygulandığından işlem sırasında genellikle hafif derecede ağrı hissedilir. Biyopsi sonrası anestezi etkisinin geçmesiyle bölgede ağrı ve hassasiyet olabilir. Biyopsi ağrısı genellikle reçetesiz ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilmektedir ve kısa sürede geçer.

Biyopsiyi Hangi Doktor Yapar?

Biyopsiyi yapan doktor biyopsi yerine ve yöntemine göre değişmektedir. Deri örneği için dermatolog, meme veya organ biyopsisi için radyolog ve cerrahi biyopsiler cerrah yapar. Kolonoskopi veya endoskopi sırasında biyopsi gastroenterolog tarafından, kemik iliği biyopsileri hematolog tarafından yapılır.

Biyopsi Kanseri Yayar mı?

Bazı yumuşak doku tümörlerinde yanlış teknik kullanılırsa nadiren risk oluşabilmektedir ancak çoğu kanser türü için biyopsi güvenilirdir ve teşhis için gerekli olabilmektedir.

Biyopsi Bayıltarak mı Yapılır?

Minimal biyopsiler için sedasyon veya narkoz gerekmemektedir ancak daha komplike ve uzun süreli işlemlerde genel anestezi gerekebilir. Ayrıca hastanın psikolojik durumu elverişsiz ise genel anestezi tercih edilebilir.

Biyopsi Sonucu Kaç Günde Çıkar?

Biyopsi sonucu patoloji raporu süresi alınan örneğin türüne ve üzerinde yapılacak testlere bağlıdır. Basit değerlendirmeler birkaç gün içinde tamamlanabilir ancak daha ileri testler gerekirse biyopsi sonuçları bir hafta veya daha uzun sürede çıkabilmektedir.