Sperm Testi (Spermiogram) Nedir, Nasıl Yapılır?

Sperm testi (spermiogram), erkeğin üreme sağlığını değerlendirmek amacıyla menideki sperm hücrelerinin sayı, hareketlilik ve yapısal özelliklerini inceleyen laboratuvar testidir. Genellikle özel bir laboratuvar ortamında alınan semen örneği üzerinden yapılan bu test, kısırlık (infertilite) araştırmalarında temel tanı yöntemlerinden biridir.

Sperm Testi (Spermiogram) Nedir?

Sperm testi, erkeğin üreme potansiyelini değerlendirmek için yapılan bir testtir. Bu test, çocuk sahibi olamayan çiftlerde infertilite araştırmasının ilk adımlarından biri olarak istenir. Sperm testi ile menideki sperm hücrelerinin sayısı, hareketliliği (motilite) ve yapısal özellikleri (morfoloji) incelenir. 

Testin sonucunda elde edilen veriler, Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) belirlediği referans değerlerle karşılaştırılır. Semen analizi sırasında incelenen özellikler şunlardır:

• Hacim(ml cinsinden meni miktarı): Elde edilen meninin toplam miktarıdır. Normal değer genellikle 1,5 ml ve üzeri kabul edilir.
• pH değeri: Meninin asitlik veya bazlık seviyesini gösterir. Normalde 7,2 ile 8,0 arasında olmalıdır.
• Sperm konsantrasyonu: Mililitre meni başına düşen sperm sayısını ifade eder. DSÖ’ye göre alt sınır 15 milyon/ml’dir.
• Toplam sperm sayısı: Elde edilen tüm meni örneğinde bulunan sperm hücrelerinin toplam sayısıdır. Normal değer 39 milyon ve üzeri olarak kabul edilir.
• Hareketlilik (motilite): Spermlerin hareket kabiliyetini ölçer. Spermlerin hareket kabiliyeti; ileri hareketli (progresif motilite), yavaş hareketli (non-progresif motilite) ve hareketsiz spermler olmak üzere üç grupta incelenir. İleriye doğru hızlı hareket eden spermlerin oranı döllenme için önemlidir.
• Morfoloji (şekil yapısı): Normal yapıya sahip sperm yüzdesini gösterir. Baş, orta parça ve kuyruk yapısının düzgün olması gerekir. %4 ve üzeri normal morfoloji kabul edilir.
• Canlılık (vitalite): Spermlerin ne kadarının canlı olduğunu ifade eder. Özellikle hareketliliğin düşük olduğu örneklerde canlılık testi önemlidir. Normal değer %58 ve üzeridir.
• Lökosit varlığı: Menide yüksek sayıda lökosit bulunması enfeksiyon veya iltihap göstergesi olabilir. Bu durum spermlerin kalitesini olumsuz etkileyebilir.

Bilgi ve Randevu Almak İçin Formu Doldurun

Sperm Testi (Spermiogram) Neden Yapılır?

Erkek kısırlığının araştırılmasında temel testlerden biri olan sperm testi; sperm hücrelerinin durumunu, meninin hacmini, pH değerini, yoğunluğunu ve iltihap varlığını değerlendirmek amacıyla yapılır. 

Test, çoğunlukla çocuk sahibi olamayan çiftlerde uygulanmakla birlikte, geçirilmiş enfeksiyonların, testis hastalıklarının, hormonal bozuklukların veya cerrahi işlemlerin üreme sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendirmek için de kullanılır. Sperm testinin yapılmasının başlıca nedenleri şunlardır:

• İnfertilite (kısırlık) araştırması: Çocuk sahibi olamayan çiftlerde, erkek kaynaklı olası sorunları belirlemek için yapılır.
• Varikosel ve diğer testis hastalıklarının değerlendirilmesi: Varikosel (testis damarlarında genişleme), orşit (testis iltihabı), inmemiş testis gibi durumlarda oluşabilecek yapısal bozukluklarının üreme üzerindeki etkilerine bakılır.
• Hormonal ve genetik bozuklukların incelenmesi: Testosteron düşüklüğü veya hipofiz–hipotalamus kaynaklı hormonal sorunların sperm üretimi üzerindeki etkisine bakılır.
• Geçirilmiş enfeksiyon veya ameliyatların sonuçlarını izleme: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, prostatit (prostat iltihabı) veya testis ameliyatları sonrasında sperm üretiminin zarar görüp görmediğine bakılır.
• Yardımcı üreme tekniklerine hazırlık: Tüp bebek (IVF), mikroenjeksiyon (ICSI) gibi yardımcı üreme yöntemlerine başvurulmadan önce sperm kalitesini görmek için uygulanır.
• Vazektomi sonrası kontrol: Kalıcı doğum kontrol yöntemi olan vazektomi (kanal bağlama) sonrası sperm hücrelerinin menide bulunup bulunmadığını doğrulamak için de kullanılır.
• Kemoterapi ve radyoterapi öncesi/sonrası: Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları ve radyoterapi, sperm üretimini kalıcı ya da geçici olarak olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle kontrol amacıyla uygulanır.

Kimler Spermiogram Testi Yaptırmalıdır?

Spermiogram testi rutin bir test değildir; üreme sağlığı hakkında bilgi edinmek ve olası sorunları erken dönemde tespit etmek için uygulanır. Aşağıdaki kişilerin sperm testi yapması önerilir:

• Bir yıl boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik görülmüyorsa
• Testis hastalıkları olanlar
• Hormonal veya genetik problemleri olanlar
• Tekrarlayan gebelik kaybı yaşayan çiftler
• Geçirilmiş enfeksiyon veya yaralanma yaşayanlar
• Kemoterapi ve radyoterapi alanlar
• Yardımcı üreme tekniklerine hazırlananlar
• Vazektomi olanlar

Sperm Testi (Spermiogram) Nasıl Yapılır?

Spermiogram testi genellikle özel ve hijyenik koşullar altında gerçekleştirilir. Testten önce genellikle 2–5 gün cinsel perhiz (boşalmama) önerilir. Örnek, genellikle özel olarak hazırlanmış laboratuvar odasında mastürbasyon yoluyla steril kaba verilir. 

Bazı durumlarda hasta örneğini evde de verebilir. Ancak bu durumda spermin 30–60 dakika içinde vücut sıcaklığına yakın olacak şekilde laboratuvara ulaştırılması gerekir. Bu süre aşılırsa spermlerde bozulmalar başlayabilir ve hareketlilik azalacağı için sonuçlar yanıltıcı olabilir. 

Örnek taşınırken kaba herhangi bir yabancı madde bulaştırılmamalı, özellikle prezervatif kullanılmamalıdır; çünkü prezervatif içerisindeki kimyasal maddeler spermleri olumsuz etkiler.

Sperm Testi Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Sperm testinden en doğru sonucun alınabilmesi için test sırasında dikkat edilmesi gereken bazı kurallar vardır. Amaç, sperm örneğinin kalitesini korumak ve sonuçların güvenilir olmasını sağlamaktır. Bu kurallar şunlardır:

• Sperm örneği verilen kabın veya kapağının iç yüzeyine penis ya da parmaklar temas etmemelidir.
• Sperm örneği mutlaka laboratuvar tarafından verilen steril kap içine alınmalıdır.
• Boşalma sırasında gelen meninin tamamı kabın içine bırakılmalıdır. Özellikle ilk gelen kısım sperm yoğunluğunun en fazla olduğu bölümdür, bu nedenle dışarıya akmaması çok önemlidir.
• Örnek vermeden önce ellerin ve genital bölgenin temizlenmesi gerekir.
• Örnek laboratuvara götürülüyorsa, vücut sıcaklığına yakın bir ortamda (yaklaşık 37°C) tutulmalıdır.
• Örnek laboratuvara verildikten sonra en geç 30–60 dakika içinde incelenmelidir.
• Testten önce kullanılan ilaçlar, geçirilmiş enfeksiyonlar veya kronik hastalıklar mutlaka hekime söylenmelidir.

Sperm Testi (Spermiogram) Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?

Sperm testi sonuçları, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından belirlenen referans değerleri ile karşılaştırılarak değerlendirilir. Bu süreçte meninin hacmi, pH değeri, sperm sayısı, hareketliliği, morfolojisi ve canlılık oranı gibi parametreler incelenir. Normal sayılan referans değerleri şu şekildedir:

Değerlendirmeler sonucunda eğer ölçümler referans değerlerinin altında ya da üstünde çıkarsa bazı klinik bulgular görülebilir. Bu bulguların net tanısı için ek tetkikler istenebilir. Bu bulgular şunlardır:

• Oligospermi: Sperm sayısının düşük olmasıdır. Normalde 15 milyon/ml’nin altında sperm sayısı oligospermi kabul edilir. Bu durum döllenme ihtimalini azaltır.
• Astenospermi: Spermlerin hareketliliğinin düşük olmasıdır. İleri doğru hızlı hareket eden spermlerin oranı referans değerlerinin altında olduğunda, spermin yumurtaya ulaşma şansı düşer.
• Teratospermi: Sperm hücrelerinin morfolojik (şekilsel) bozukluklarının artmasıdır. Normal morfoloji oranı %4’ün altına düştüğünde teratospermi tanımlanır.
• Azospermi: Semen örneğinde hiç sperm bulunmamasıdır. Bu durum erkek kısırlığının en önemli nedenlerinden biridir ve ileri tetkikler gerektirir.

Sperm Testi ile İlgili Sık Sorulan Sorular  

Sperm Testi Eczanede Satılır mı?

Eczanelerde yalnızca ev tipi sperm test kitleri satılabilir, ancak bunlar sınırlı bilgi verir. Detaylı spermiogram için laboratuvar testi gerekir.

Sperm Testi Yanlış Çıkabilir mi?

Evet, özellikle örnek uygun koşullarda alınmaz veya laboratuvara zamanında ulaştırılmazsa yanlış sonuç çıkabilir. Bu nedenle genellikle en az iki test önerilir.

Üroloji Sperm Testi Yapar mı?

Evet, spermiogram testi üroloji uzmanı tarafından istenir ve sonuçlar yine hekim tarafından değerlendirilir.

Sperm Çözülme Süresi Ne Kadardır?

Ejakülasyondan (boşalmadan) sonra spermin sıvılaşma (çözülme) süresi genellikle 15–30 dakika arasındadır. Daha uzun sürmesi bazı sorunlara işaret edebilir.

Sağlıksız Sperm Rengi Nasıl Olur?

Kahverengi, kırmızı ve sarımsı renkler enfeksiyon, kanama veya iltihap göstergesi olabilir. Böyle bir durumda doktora başvurulmalıdır.

Spermin En Kaliteli Olduğu Saatler Ne Zamandır?

Sabah saatlerinde alınan sperm örnekleri daha kaliteli olabilir. Ancak asıl belirleyici faktör düzenli cinsel perhiz süresidir.

Kalitesiz Sperm ile Hamile Kalınır mı?

Evet, düşük kaliteye rağmen hamilelik oluşabilir.

Sperm Kaç Olursa Çocuk Olmaz?

Sperm sayısı yoksa (azospermi) doğal yolla çocuk sahibi olunamaz. Düşük sayılarda ise gebelik şansı azalır ama tamamen imkânsız değildir.

Sağlıklı Sperm Rengi Nasıl Olur?

Sağlıklı sperm genellikle beyazımsı, gri ya da hafif opak renktedir.

Sperm Testinde Hangi Değer Önemli?

Sayı, hareketlilik ve morfoloji birlikte değerlendirilir.

Sperm Testinde Hangi Hastalıklar Çıkar?

Doğrudan hastalık teşhisi koymaz; ancak enfeksiyon, hormonal bozukluk, varikosel veya kanal tıkanıklığına işaret edebilir.

Sperm Testinde İmmotil Ne Anlama Gelir?

“İmmotil”, hareket etmeyen sperm anlamına gelir. Hareketsiz spermlerin oranı yüksekse, gebelik ihtimali azalır.

Sperm Testi Sonucu Ne Kadar Sürede Çıkar?

Sperm testi (spermiogram) sonucu genellikle 1–2 gün içinde çıkar.