Gıda Zehirlenmesi Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Gıda zehirlenmesi, tüketilen yiyecek veya içeceklerde bulunan bakteri, virüs, parazit ya da toksinlerin vücutta oluşturduğu akut sağlık sorununu ifade eder. Ani başlayan bulantı, kusma, ateş ve ishal gibi belirtilerle kendini gösteren bu durum, doğru tedavi ve sıvı desteğiyle kısa sürede kontrol altına alınabilir.

Gıda Zehirlenmesi Nedir?

Gıda zehirlenmesi yiyecek veya içeceklerle bulaşan mikroorganizmaların sindirim sisteminde enfeksiyon ya da tahrişe yol açmasıyla ortaya çıkmaktadır.

Bu durumun en yaygın nedenleri virüsler, bakteriler ve parazitlerdir. Bazı kimyasal maddeler de gıda zehirlenmesine neden olabilir.

Gıda zehirlenmesi genellikle ani başlayan ve kısa süren bir rahatsızlıktır. Vakaların çoğu bir hafta içinde kendiliğinden düzelir ve ek bir tedavi gerektirmez. Bazı durumlarda belirtiler daha uzun sürebilir veya ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu anlamda acilen bir doktora görünmenizde fayda var.

Bilgi ve Randevu Almak İçin Formu Doldurun

Gıda Zehirlenmesi Neden Olur?

Gıda zehirlenmelerinin büyük bölümü virüs, bakteri ve parazit gibi mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkar.

Mikroplar, gıdaların yetiştirilmesi, hasat edilmesi, işlenmesi, depolanması, taşınması veya hazırlanması sırasında besinlere bulaşabilir. Satın aldığınız bazı gıdalarda bu mikroorganizmalar zaten bulunabilir.

Mikrop içerebilecek gıdalar arasında taze sebze-meyveler, çiğ veya az pişmiş et, tavuk, yumurta, pastörize edilmemiş süt ve meyve suları, balık ve deniz ürünleri yer alır.

Hazırlama sırasında çok fazla temas edilen dilimlenmiş etler, salatalar, doğranmış meyveler, sandviçler ve fırın ürünleri de risk oluşturabilir.

Ayrıca sosisli gibi işlenmiş et ürünleri ile uygun şekilde konserve edilmemiş veya mühürlenmemiş gıdalar da gıda zehirlenmesine neden olabilecek mikroplar barındırabilir.

Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?

Gıda zehirlenmesinin en yaygın belirtileri ishal, karın ağrısı veya kramplar, bulantı, kusma ve ateştir.

Daha ağır vakalarda kanlı ishal, üç günden uzun süren ishal, 39°C’nin üzerindeki ateş, sıvı tutmayı engelleyen sık kusma ve susuzluk bulguları görülebilir.

Çoğu kişi hafif bir hastalık süreci yaşasa da bazı gıda kaynaklı enfeksiyonlar ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Bazı hastalarda hastaneye yatış gerekebilir ve enfeksiyon sonrası farklı komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu komplikasyonlar arasında menenjit, böbrek hasarı, böbrek yetmezliğine neden olabilen hemolitik üremik sendrom (HÜS), artrit ve sinir sistemi hasarı bulunur.

Bu sağlık sorunları bazı kişilerde iyileştikten sonra haftalarca veya aylarca devam edebilir. Bazı durumlarda ise kalıcı hale gelebilir.

Gıda zehirlenmesi belirtileri aşağıda listelenmektedir:

• İshal
• Karın ağrısı veya kramp
• Bulantı
• Kusma
• Ateş

Ağır gıda zehirlenmesi belirtileri aşağıda listelenmektedir:

• Kanlı ishal
• 3 günden uzun süren ishal
• 39°C’nin üzerinde ateş
• Sıvı tutmayı engelleyen sık kusma
• Susuzluk bulguları (ağız kuruluğu, idrar azalması, baş dönmesi)

Gıda Zehirlenmesi Teşhisi Nasıl Konur?

Gıda zehirlenmesi tanısı hastanın belirtileri ve tıbbi geçmişi dikkate alınarak değerlendirilir. Ani başlayan mide bulantısı, kusma ve ishal şikâyetleriyle başvuran kişilerde, özellikle son 72 saat içinde tüketilen besinler detaylı şekilde sorgulanır.

Muayenede susuzluk bulguları, ateş, nabız ve tansiyon gibi temel vital değerler kontrol edilir. Tanıyı desteklemek için dışkı örneği alınarak laboratuvar incelemesi yapılabilir.

Gereken durumlarda kan testleri veya dışkı kültürü ile enfeksiyona neden olan etken araştırılır.

Şiddetli vakalarda, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan hastalarda daha kapsamlı tetkikler uygulanabilir.

Gıda Zehirlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Gıda zehirlenmesinin tedavisi belirtilerin şiddetine ve kişinin genel sağlık durumuna göre planlanmaktadır.

Hafif olgularda evde uygulanan basit destek yeterli olabilir. Daha ağır tablolarda ise hastane koşullarında izlem gerekebilir. Tedavinin temel amacı, kaybedilen sıvı ve minerallerin yerine konulmasıdır.

Hafif durumlarda bol sıvı tüketimi önerilmektedir. Sıvı kaybının belirgin olduğu hastalarda damar yoluyla (IV) sıvı tedavisi uygulanır.

Bakteriyel enfeksiyonun laboratuvar testleriyle doğrulandığı nadir durumlarda hekim değerlendirmesiyle antibiyotik kullanılabilir.

Bağırsak florasının desteklenmesine yardımcı olmak için probiyotik takviyeleri tercih edilebilir.

Gıda Zehirlenmesinden Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Besin zehirlenmesini önlemek için günlük yaşamda bazı temel hijyen ve saklama kurallarına dikkat etmek gerekir.

Gıda zehirlenmesinden korunma yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Çiğ ve pişmiş gıdaları ayrı kaplarda sakla.
• Kuru gıdaları nemsiz ve 15-20°C aralığında muhafaza et.
• Sebze ve meyveleri tüketmeden önce iyice yıka.
• Gıdaları güvenilir yerlerden satın al.
• Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerini kullanma.
• Kırık veya kirli yumurta alma.
• Dondurulmuş ürünlerde buz kristali olmamasına dikkat et.
• Şişmiş, hasarlı veya tarihi geçmiş konserveleri satın alma.
• İçme suyunu güvenilir kaynaktan al.
• Yaz aylarında açıkta satılan yiyeceklerden uzak dur.
• Gıdaları oda sıcaklığında bekletme, buzdolabında muhafaza et.
• Sebze-meyve temizliğinde deterjan kullanma.
• Dondurulmuş gıdaları buzdolabında veya mikrodalgada çözdür. Oda sıcaklığında çözdürme.
• Yemekleri mümkünse günlük hazırla. Artan yemekleri bir kez ısıt.
• Et, tavuk, balık ve süt ürünlerini uygun sıcaklıkta pişir. Pişmiş yemek 1 saatten fazla dışarıda kalmasın.
• Hemen tüketilmeyecek yemekleri hızlıca soğutup buzdolabında sakla.
• Yemek hazırlamadan önce ve tuvalet sonrası elleri iyice yıka.
• Çiğ et ve yumurta hazırladıktan sonra elleri yıka.
• Mutfak ekipmanlarını sıcak deterjanlı suyla yıka ve durula.
• Bez ve süngerleri her kullanım sonrası temizle.

Hangi Yiyecekler Gıda Zehirlenmesi Yapar?

Gıda zehirlenmesi riski, özellikle doğru pişirilmemiş, uygun koşullarda saklanmamış ve hijyenik hazırlanmamış yiyeceklerde belirgin şekilde artar.

Gıda zehirlenmesine neden olabilecek gıdalar aşağıda listelenmektedir:

• Çiğ veya az pişmiş kırmızı et
• Tavuk ve yumurta
• Süt ve süt ürünleri
• Balık ve diğer deniz ürünleri
• Mantar
• Ispanak
• Çiğ sebze ve meyveler
• Uygun koşullarda saklanmamış konserve gıdalar
• Son kullanma tarihi geçmiş ürünler
• Uygun sıcaklıkta muhafaza edilmemiş yiyecekler

Kumpir Zehirlenmesi Nedir?

Kumpir zehirlenmesi, genellikle içi hazırlanmış patatesin uygun koşullarda saklanmaması veya hijyenik olmayan şekilde hazırlanması sonucunda gelişebilen bir gıda zehirlenmesi türüdür.

Özellikle pişmiş patatede Staphylococcus aureus gibi bakteri türleri uygun sıcaklık aralığında hızla çoğalabilir ve ısıya dayanıklı enterotoksinler üretebilir.

Bu toksinlerin alımı, kısa sürede bulantı, şiddetli kusma, karın krampları ve yaygın olarak ishal gibi gastrointestinal belirtilere yol açar.

Bu tür zehirlenmede tüketilen yiyecek görünüm ve kokusuyla normal gibi görünebilir ancak toksin üretilmiş olabilir. Bu nedenle hazırlanmış patatesler, sıcak tutulmalı ya da soğutularak 4 °C’nin altında saklanmalı, oda sıcaklığında uzun süre bekletilmemelidir.

Gıda Zehirlenmesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Gıda zehirlenmesi hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları aşağıda listelenmektedir.

Gıda Zehirlenmesi Kaç Saat Sonra Belli Olur?

Gıda zehirlenmesi belirtileri çoğu zaman 2-6 saat sonra başlar.

Gıda Zehirlenmesi Kaç Günde Geçer?

Hafif gıda zehirlenmesi vakalarında bulantı, kusma ve ishal genellikle 1-3 gün içinde düzelir.

Tavuk Zehirlenmesi Kaç Saatte Belli Olur?

Bozuk ya da iyi pişmemiş tavuk eti tüketimine bağlı zehirlenme belirtileri genellikle 6-48 saat içinde karın ağrısı, ishal, kusma ve ateş şeklinde ortaya çıkar.

Yoğurt Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Bozulmuş yoğurt tüketimine bağlı gıda zehirlenmesinde en sık mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, ishal, halsizlik ve ateş görülebilir.

Yumurta Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Yumurtaya bağlı salmonella gibi enfeksiyonlarda karın krampları, ishal, bulantı-kusma, ateş ve baş ağrısı gibi belirtiler birkaç saat ile birkaç gün içinde gelişebilir.

Kafein Zehirlenmesine Ne İyi Gelir?

Kafein aşımında ilk adım kafein alımını hemen durdurmak, bol su ve elektrolit içeren sıvılar almak ve dinlenmektir.

Balık ve Süt Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Bozulmuş balık veya süt ürünlerine bağlı gıda zehirlenmesinde genellikle mide bulantısı, kusma, ishal, karın ağrısı ve ateş görülür.

Bozuk Gıda Kaç Saatte Zehirler?

Bozuk gıda tükettikten sonra zehirlenme belirtileri çoğunlukla 6-24 saat içinde başlar ancak etken mikroorganizmaya göre 1-6 saat ile birkaç gün arasında değişebilen kuluçka süreleri vardır.

Gıda Zehirlenmesi Kustuktan Sonra Ne Yapılmalı?

Gıda zehirlenmesi nedeniyle kustuktan sonra küçük yudumlarla su içme ve bir süre katı gıdayı kesip hafif beslenmek gerekmektedir.