Alerji Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

Alerji testi, vücudun belirli maddelere karşı gösterdiği aşırı duyarlılık tepkilerini tespit etmeye yarayan bir tanı yöntemidir. Bu test sayesinde kişilerin polen, toz, hayvan tüyü, gıda veya ilaç gibi hangi maddelere alerjileri olduğu belirlenir. Alerji testleri; deri, kan veya yama testi gibi farklı yöntemlerle uygulanabilir.

Alerji Testi Nedir?

Alerji testi, bağışıklık sisteminin çeşitli maddelere karşı geliştirdiği aşırı duyarlılık tepkilerini gösteren bir tanı yöntemidir. Bu tanı yöntemi ile kişinin hangi alerjenlerle temas ettiğinde semptomlarının alevlendiği tespit edilir. 

Alerji testleri; çocuklar ve yetişkinler dahil her yaş grubuna güvenle uygulanabilen, basit ama oldukça değerli testlerdir. Özellikle alerjik rinit (saman nezlesi), astım, egzama, besin alerjileri ve böcek sokmalarına bağlı alerjiler gibi durumların tanısında önemli rol oynarlar. Testin sonucuna göre, kişiye özel tedavi ve korunma planı oluşturulur.

Bazı alerjik reaksiyonlar, nadir de olsa hayati tehlike oluşturabilen anafilaksi adı verilen ciddi durumlara yol açabilir. Bu nedenle alerjinin kaynağının doğru belirlenmesi olası riskleri önlemeye de yardımcı olur.

Bilgi ve Randevu Almak İçin Formu Doldurun

Alerji Testi Çeşitleri Nelerdir?

Alerji testleri alerjik reaksiyonun tipine, hastanın yaşına, mevcut sağlık durumuna ve şüphe edilen alerjenlere göre değişkenlik gösterir. Alerji tanısında kullanılan başlıca test türleri; deri testleri (prick ve intradermal), yama testi (patch test) ve kan testleridir.

Deri Prick (Delme) Testi

Deri prick testi, en sık uygulanan alerji testlerinden biridir. Prick testi; polen, ev tozu akarları, hayvan tüyü, küf mantarları ve bazı gıdalara karşı alerjilerin tespitinde sıkça kullanılır.

İntradermal (Deri İçi) Testi

Prick testine benzer şekilde uygulanır ancak bu testte alerjen, deri yüzeyinin altına çok küçük bir miktarda enjekte edilir. Bu yöntem, özellikle ilaç alerjileri ve böcek sokmalarına bağlı alerjilerde daha duyarlı sonuçlar verir.

Yama (Patch) Testi

Yama testi, ciltle doğrudan temas sonucu gelişen alerjilerin tanısında kullanılır. Bu test özellikle kozmetik ürünler, metal, lateks veya temizlik maddeleri gibi temas eden alerjenleri belirlemede etkilidir.

Kan Testi (Spesifik IgE Testi)

Kan testleri, bağışıklık sisteminin belirli alerjenlere karşı ürettiği IgE antikorlarının düzeyini ölçer. Deri testi yapılamayan durumlarda (örneğin, ileri cilt hastalığı, ilaç kullanımı veya küçük çocuklarda) güvenle tercih edilir. 

Tek bir kan örneğiyle çok sayıda alerjen aynı anda test edilebilir. Bu yöntem, gıda, polen, toz akarları, hayvan tüyü ve mantar gibi yaygın alerjenlerin tespitinde oldukça etkilidir.

Provokasyon Testleri

Provokasyon testleri, alerjik reaksiyonun doğrudan gözlenmesi için yapılır. Amaç, şüpheli alerjenle doğrudan kontrollü bir şekilde temas sağlayarak vücudun gerçek tepkisini değerlendirmektir. Bu testler yalnızca uzman hekim gözetiminde, hastane ortamında yapılır; çünkü bazı durumlarda ciddi alerjik reaksiyonlar (örneğin anafilaksi) gelişebilir. 4 türü vardır:

• Nazal provokasyon testi: Alerjik rinit (saman nezlesi) şüphesinde kullanılır. Alerjen burun içine püskürtülür ve burun akıntısı, tıkanıklık, hapşırma gibi belirtiler değerlendirilir.
• Bronş provokasyon testi: Astım benzeri durumlarda tercih edilir. Alerjen madde solunum yoluyla verilerek akciğer fonksiyonları ölçülür ve hava yollarındaki daralma gözlemlenir.
• Göz (konjonktival) provokasyon testi: Göz alerjilerinde uygulanır. Alerjen içeren damla göze damlatılır ve kaşıntı, kızarıklık veya sulanma olup olmadığı kontrol edilir.
• Gıda (oral) provokasyon testi: Şüpheli gıda, küçük dozlarla ağızdan verilerek hastanın tepkisi izlenir. Test, hekim ve acil müdahale ekibinin hazır bulunduğu güvenli bir ortamda yapılır. Eğer belirti gelişirse test sonlandırılır.

Alerji Testi Neden Yapılır?

Alerji testi, temel olarak, vücudun belirli maddelere karşı gösterdiği aşırı duyarlılık tepkilerini belirlemek ve bu tepkilere neden olan alerjenleri tespit etmek amacıyla yapılır.

Bağışıklık sistemi, vücudu zararlı mikroorganizmalardan koruyan doğal savunma mekanizmasıdır. Ancak bazı kişilerde, normalde zararsız olan maddelere karşı aşırı tepki oluşabilir. 

Örneğin polen, ev tozu, hayvan tüyü veya bazı gıdalar, bağışıklık sistemi tarafından tehdit olarak algılanır ve buna karşı savunma tepkisi geliştirilir. Bu tepki sonucunda burun akıntısı, hapşırma, gözlerde sulanma, kaşıntı veya ciltte döküntü gibi tipik alerji belirtileri ortaya çıkar.

Genel olarak alerji testlerinin yapılma nedenleri kısaca şunlardır:

• Alerjiye neden olan maddeyi tespit etmek
• Uygun tedavinin planlanmasını sağlamak
• Kronik alerjik hastalıkların kontrolünü kolaylaştırmak
• Alerjik riskleri önceden saptamak

Ayrıca, bazı hastalıkların belirtileri başka hastalıklarla da karıştırılabilir. Örneğin sürekli öksürük veya burun tıkanıklığı her zaman enfeksiyondan kaynaklanmayabilir, alerjik bir durum söz konusu olabilir. Alerji testleri bu gibi durumları anlamak için de yapılır. 

Alerji Testi Nasıl Yapılır?

Alerji testinin uygulama yöntemi, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve şüphe edilen alerji türüne göre değişir. Başlıca uygulama yöntemleri şunlardır:

• Deri prick testi: Kişinin kol veya sırt bölgesine, çok küçük miktarlarda alerjen damlatılır ve cilt yüzeyine hafif bir delme işlemi yapılır. Yaklaşık 15-20 dakika içinde, uygulanan bölgede kızarıklık veya kabarıklık oluşursa, bu maddeye karşı duyarlılık olduğu anlamına gelir.
• Deri içi testi: Alerjen maddeden çok düşük miktarda solüsyon, ince uçlu bir iğneyle cilt altına (genellikle ön kol bölgesine) enjekte edilir. 15–20 dakika içinde enjeksiyon yapılan bölgede kızarıklık veya şişlik oluşursa, bu maddeye karşı alerjik duyarlılık olduğu anlamına gelir.
• Yama testi: Alerjen içeren özel yama bantları sırt bölgesine yapıştırılır ve genellikle 48 saat bekletilir. Bu süre sonunda ciltte kızarıklık, kabarıklık veya tahriş gözlenirse, kişinin o maddeye karşı temas alerjisi olduğu anlaşılır.
• Kan testi: Koldan alınan kan örneği laboratuvarda incelenir. Sonuçlar genellikle birkaç gün içinde çıkar ve hangi alerjenlere karşı duyarlılık bulunduğu net şekilde belirlenir.
• Provokasyon testi: Belirli bir alerjenin veya maddenin kontrollü şekilde vücuda verilerek (örneğin burun, göz veya cilt yoluyla) kişinin bu maddeye karşı verdiği reaksiyonun gözlemlenmesiyle yapılır.

Alerji Testi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Alerji Testi İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Alerji ve immünoloji ya da dermatoloji bölümlerine başvurulabilir. 

Dahiliye Alerji Testi Yapabilir Mi?

Dahiliye doktoru gerekli görürse yönlendirme yapabilir ancak testi genellikle alerji konusunda uzman hekimler uygular.

Alerji Testi İçin Randevu Gerekir mi?

Evet, alerji testleri planlı olarak yapıldığından randevu alınması gerekir.

Alerji İçin Hangi Kan Testi Yapılır?

Alerji tespitinde genellikle “spesifik IgE testi” veya “total IgE testi” yapılır.

Kandan Alerji Testi Kaç Günde Çıkar?

Kandan yapılan alerji testinin sonucu genellikle 1-3 gün içinde çıkar.

Alerji Testi İçin Kaç Gün Önce İlaç Kesilmeli?

Antihistaminik ilaçlar testten en az 3-7 gün önce kesilmelidir.

Alerji Testine Aç mı Gidilir Tok mu?

Alerji testi genellikle tok karnına yapılabilir; aç kalmak gerekmez.

Alerji Testi Kimlere Yapılabilir?

Alerji testi, nedeni bilinmeyen kaşıntı, hapşırma, döküntü veya solunum şikâyeti olan herkese yapılabilir.

Çocuklarda Alerji Testi Ne Zaman Yapılmalı?

Çocuklarda genellikle 6 aydan sonra, alerji belirtileri görüldüğünde test yapılabilir.

Alerji Testi Nerede Yapılır?

Özel hastanelerde ve devlet hastanelerinde, doktor gözetiminde yapılır.