Erkek Kısırlığının Temel Nedeni Varikosel

Erkekte en sık rastlanan kısırlık sebebi sayılan varikoselin tedavisinde açık mikro cerrahi öneriliyor. Ameliyat sonrası hastaların genelinde başarılı sonuçlar alınıyor.

“3 yıllık evliyiz, bir yıldır da korunmuyoruz. Eşim kadın doğum muayenesine gitti bir problemi olmadığını söylediler, benim de muayene olmam gerekiyormuş….”

“Hocam 7 yıldır evliyim, 5 yaşında bir çocuğum var. İki yıldır ikinci çocuk için uğraşıyoruz ama bir türlü gebelik olmadı….”

“Üç gün önce banyo yaparken hayalarımda sarkma, testisler etrafında şişlik hissettim, bir kontrol olmak istedim…”

“İşim gereği uzun süre ayakta kalıyorum, sabah kalkınca ağrım yok ama çalışmaya başladıktan sonra testislerimde, kasıklarıma doğru, bacağıma yayılan ağrım oluyor…..”

gibi şikayetler sonrası tanısı konulan varikosel, testisin toplardamarlarında ortaya çıkabilen genişleme, varisleşmedir. Varikosel tüm erkeklerin yaklaşık yüzde 15’inde, sperm kalitesi bozuk olan erkelerin ise yüzde 25’inde görülür ve erkekte en sık rastlanan kısırlık sebebidir. Varikosel ve infertilite (kısırlık) ilişkisi yüz yıllardır bilinmektedir. Milattan sonra birinci yüzyılda Celsius ilk kez skrotal (haya torbası) toplar damarlardaki dilatasyonu tanımlayarak varikoselli kişilerin testislerinin daha küçük olduğunu bildirmiştir. Osmanlı dönemi cerrahlarından Şerefeddin Sabuncuoğlu, Cerrahiyet’ul Haniyye adlı eserinde “Devali (varikosel), testis damarlarının bükülüp üzüm salkımına benzer şekilde olması ve bu nedenle testisin aşağıya sarkmasıdır. Böyle bir hasta hareket ve spordan aciz kalır” yazmaktadır. Tulloch’un 1955’te kısırlık nedeniyle ameliyat uyguladığı olgu serisinin sonuçlarını yayımlaması ile varikoselektomi erkek kısırlığının cerrahi tedavisi haline gelmiştir.

GENELDE SOL TARAFTA GÖRÜLÜR

Erişkin dönemde varikoselin yüzde 80-90 sol tarafta ve yüzde 10 iki taraflı olduğu saptanmıştır. Sadece sağ taraflı varikosel oldukça nadirdir ve bu durumda karın içi bir kitle varlığının araştırılması önerilir. Ergenlik dönemi ile birlikte sıklığı artarak 13 yaşında pik yapar ve 10-19 yaşları arası itibariyle erişkinlerdekine benzer sıklıkta görülür. Birinci derece akrabasında varikosel varlığında -baba veya erkek kardeş gibi- varikosel sıklığının 3-4 kat fazla olduğu saptanmıştır. Günümüzde varikoselin hangi sebeple erkek kısırlığına yol açtığı tartışmalıdır. Olası hipotezler arasında ısı artışı, testiküler kan akımı ve venöz basınç değişiklikleri, hormonal disfonksiyon, otoimmünite, artmış oksidatif stres ve genetik nedenler sayılabilir. Testiküler ısı artışı varikosele ikincil olarak gelişen testiküler işlev değişikliği için en yaygın kabul gören mekanizmadır. Skrotal (haya torbası) ısı, normal testis fonksiyonlarının sürdürülebilmesi için vücut ısısından birkaç derece daha düşüktür. Testislerden çıkan toplar damarlar atar damarların etrafında bir ağ oluştururlar. Bu yapı testislere giren atar damar akımın ısısını düşürmek için bir ısı alışverişi mekanizması oluşturur. Varikoseli olan hastalarda bu mekanizma işlemez ve skrotal ısının artmasına neden olur. İkincil gelişen toplar damarların basınç artışı testis kan akımını etkileyebilmektedir. Varikoselli infertil (kısır) bir erkek; eşinde üremeye engel bir durum olmaması ya da düzeltilebilir fertilite (üreme) bozukluğu olması, muayenede tespit edilebilir varikosel varlığında, artmış DNA hasarı, semen parametrelerinde bozukluk olması gibi durumlarda tedavi edilmelidir. Kısırlık nedeni olmaksızın testiste, kasığa, bacağa vuran ağrılar ve huzursuzluk da tedavi ihtiyacı gerektirebilir. Çocuk ve ergenlerde varikosel tedavi gereksinimi olan durumlar ise şöyledir; varikosel ve beraberinde küçük testis, üremeyi etkileyecek ek testiküler patoloji, iki taraflı muayenede tespit edilebilen varikosel, bozuk sperm kalitesi (geç ergenlik döneminde), semptomatik (ağrı) varikosel durumlarıdır.

TEDAVİSİ AÇIK MİKROCERRAHİ

Varikoselektomi, varikosel için yapılan cerrahi girişime verilen isimdir. Varikoselin açık cerrahi, laparoskopik, robotik ve girişimsel radyolojik tedavisi bulunmakla beraber açık mikrocerrahi tedavide altın standarttır. Varikoselektomide amaç, tüm internal spermatik toplar damarları ve eksternal spermatik toplar damarları bağlamak; vaz deferens (sperm kanalı) ve damarlarını koruyarak bu yolla testiküler toplar damar dönüşünü sağlamak, lenf damarlarını ve atar damarı korumaktır. Mikrocerrahi varikoselektomi yüksek başarı (seminal parametrelerde iyileşme ve spontan gebelik oranları), düşük komplikasyon oranları (nüks, hidrosel, damar yaralanması…) ile uygulanabilen bir ameliyattır. Bu yöntemle ameliyat sonrası hastaların yaklaşık yarısında toplam hareketli sperm sayısında yüzde 50’den fazla artış ve yüzde 36-43’ünde gebelik sağlanmaktadır. Mikrocerrahi varikoselektomide; kasık bölgesinden yapılan 4-5 cm’lik bir kesi sonrası testis toplar damarlarının mikroskop görüşü altında bağlanarak kesilmesi işlemleri uygulanır. Tek taraflı ya da iki taraflı uygulanmasına bağlı olarak yaklaşık olarak 30-90 dakika süren işlem sonrası hastalar aynı gün ya da bir gün sonrası taburcu edilmekte ve ortalama 7-10 gün istirahat sonrası normal yaşantılarına geri dönebilmektedirler.