Akıllı İlaç Nedir, Ne Zaman Kullanılır?

Akıllı ilaçlar, kanser tedavisinde hedefe yönelik kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar, klasik kemoterapi ilaçlarından farklı olarak, tümör hücrelerini direkt hedef alırlar. Böylece sağlıklı hücrelere mümkün olduğunca az zarar vererek, kanserli hücreleri etkisiz hale getirmeyi amaçlarlar. Tıptaki gelişmeler sayesinde akıllı ilaçlar; akciğer, meme, kolon, böbrek ve bazı kan kanserleri gibi pek çok farklı kanser türünde hastaya özel tedavi planlarının önemli bir parçası haline gelmiştir.

Akıllı İlaç Nedir?

Akıllı ilaçlar, kanser tedavisinde kullanılan ve hedefe yönelik tedavi (targeted therapy) grubuna giren modern ilaçlardır. Bu ilaçlar, kanserli hücrelerin büyümesini ve yayılmasını sağlayan hedeflere direkt etki eder. Bu sayede sadece kanserli hücrelere odaklanır, sağlıklı hücrelere zarar vermez. 

Akıllı ilaçlar tek başına kullanılabildiği gibi; kemoterapi, immünoterapi veya radyoterapi ile kombine de edilebilir. Hangi kanserlerde kullanılacağı, tümörün genetik yapısına ve hastanın genel durumuna göre belirlenir.

Akıllı İlaç Türleri Nelerdir?

Akıllı ilaçlar, kanser hücrelerinin büyüme, çoğalma ve yayılma süreçlerine direkt etki eden hedefe yönelik tedavi ilaçlarıdır. Klasik kemoterapiden farklı olarak yalnızca kanserli hücrelere odaklanır, bu sayede sağlıklı hücrelere verilen zarar minimuma iner. Bu ilaçlar, farklı etki mekanizmalarına göre sınıflandırılır. Bunlar:

Anjiyogenez (Damar Yapımı) İnhibitörleri-Baskılayıcıları

Tümörlerin büyüyebilmesi için yeni damar oluşumuna ihtiyaç vardır. Anjiyogenez inhibitörleri, bu damar oluşumunu engelleyerek tümörün beslenmesini ve oksijen almasını durdurur. Kolorektal kanser, akciğer kanseri gibi kanserlerde kullanılabilir.

Monoklonal Antikorlar

Monoklonal antikorlar, laboratuvar ortamında üretilen ve kanser hücrelerinin yüzeyindeki spesifik moleküllere bağlanan antikorlardır. Kanser hücrelerini doğrudan yok edebilir, bağışıklık sistemini uyarabilir veya ilaç/radyoaktif madde taşıyarak hücreyi öldürebilirler. Meme kanseri, lenfoma ve lösemi gibi kanserlerde kullanılabilir.

İmmünoterapi

Bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanıyıp yok etmesini sağlar. Bağışıklık kontrol noktası inhibitörleri (checkpoint inhibitors) gibi ilaçlar, T hücrelerinin kanser hücrelerine saldırmasını engelleyen sinyalleri bloke eder. Melanom, akciğer kanseri ve böbrek kanseri gibi kanserlerde kullanılabilir.

Tirozin Kinaz İnhibitörleri (TKI)

TKI, hücre içi sinyal iletiminde rol oynayan tirozin kinaz enzimlerini bloke eden küçük moleküllü ilaçlardır. Kanser hücrelerinin büyüme sinyallerini keserek çoğalmalarını durdururlar. Kronik miyeloid lösemi ve akciğer kanseri gibi kanserlerde kullanılabilir.

Proteazom İnhibitörleri

Bu ilaçlar, hücre içindeki proteazom adı verilen protein parçalama sistemini bloke ederek kanser hücrelerinin ölümüne neden olur. Bozuk proteinlerin birikmesine yol açarak hücrede stres ve apoptoz (programlı hücre ölümü) oluştururlar. Multipl miyelom ve lenfoma gibi hastalıklarda kullanılabilir.

Hormon Tedavileri

Hormon bağımlı tümörlerin (meme ve prostat kanseri vb.) büyümesini engellemek için hormon üretimini veya etkisini durduran ilaçlardır. Hormon reseptörlerini bloke ederler veya hormon üretimini azaltırlar.

Apoptoz İndükleyicileri

Kanser hücrelerinde doğal hücre ölümü (apoptoz) mekanizmasını yeniden aktive eden ilaçlardır. Akut miyeloid lösemi ve lenfoma gibi hastalıklarda kullanılabilir.

Gen Ekspresyonu Modülatörleri

Bazı kanserler genlerdeki sorunlar sebebiyle oluşabilir. Bu ilaçlar, kanser hücrelerinin genlerinin çalışmasını düzenleyen ilaçlardır. Lösemi ve lenfoma gibi hastalıklarda kullanılabilir.

Bilgi ve Randevu Almak İçin Formu Doldurun

Akıllı İlaç Hangi Kanser Türlerinde Kullanılır?

Akıllı ilaçlar, hedefe yönelik tedavi prensibiyle çalışırlar. Bu sebeple her kanser türünde kullanılmazlar. Hangi kanserde hangi akıllı ilaç kullanılacağı, biyomarker (biyolojik belirteç) testleri ile belirlenir. Akıllı ilaçların kullanıldığı başlıca kanser türleri şunlardır:

• Meme kanseri
• Akciğer kanseri
• Kolorektal (kalın bağırsak) kanseri
• Mide ve özofagus (yemek borusu) kanseri
• Böbrek kanseri
• Lösemi ve lenfoma
• Multipl Miyelom
• Tiroid kanseri
• Over (Yumurtalık) kanseri
• Karaciğer kanseri
• Prostat kanseri
• Mesane kanseri
• Tiroid kanseri

Akıllı İlaç Uygulaması Nasıl Yapılır?

Akıllı ilaç uygulaması için öncelikle biyopsi ile alınan tümör dokusu veya kan örneği, genetik ve moleküler testlerden geçirilir. Bu testlerle tümörde hangi mutasyon veya hedefin bulunduğu belirlenir. Kan tahlilleri, görüntülemeler ve diğer testler de uygulandıktan sonra akıllı ilaç uygulamasına geçilir. 

Akıllı ilaçlar iki ana yolla uygulanır:

• Damar yoluyla (intravenöz) uygulama: İlaç, genellikle serum içinde sulandırılarak damardan belirli süre içinde verilir. Genellikle 2-3 haftada bir uygulanabileceği gibi, bazı ilaçlar haftada bir veya ayda bir de verilebilir.
• Oral (ağız yoluyla) tablet-kapsül-sıvı uygulama: Hasta, ilacı evde su ile yutar. İlacın emilimini etkilememesi için bazı durumlarda aç karnına veya yemekle birlikte alınması önerilir. Genellikle her gün veya belirli günlerde düzenli alınır.

Akıllı İlaç Ne Kadar Süre Kullanılır?

Akıllı ilaçların kullanım süresi, kanserin türüne, ilaç tipine, hastanın tedaviye verdiği yanıta ve yan etki durumuna göre değişir. Tek bir standart süre yoktur; tedavi planı tamamen kişiye özeldir. Erken evrede genellikle 6 ay il 1 yıl arası uygulanır. İleri evrede hastalık kontrol altında kaldığı ve yan etkiler tolere edilebildiği sürece süresiz kullanılabilir. 

İlaç, tümörün küçülmesini veya büyümesinin durmasını sağladığı sürece devam eder. Eğer tümör büyümeye başlarsa, ilaç kesilerek başka hedefe yönelik tedavi veya kemoterapiye geçilir. Oral (ağızdan) alınan ilaçlar genellikle her gün ve uzun süre kullanılabildiği gibi, damar yoluyla verilen antikorlar genellikle 2-3 haftada bir uygulanabilmektedir.

Akıllı İlacın Yan Etkileri Nelerdir?

Akıllı ilaçlar, hedefe yönelik çalıştıkları için genellikle sağlıklı hücrelere daha az zarar verir. Bu nedenle yan etkileri çoğu zaman daha hafif seyredebilir. Ancak her ilaç ve her hasta için yan etkiler değişebilir. Akıllı ilaçların en sık görülen yan etkileri şunlardır:

• Döküntü
• Kuru cilt ve kaşıntı
• Tırnakta kırılma, iltihap
• Saçta kırılma, incelme, saç renginde değişiklik
• İshal
• Bulantı ve kusma
• Ağız içi yaralar
• İştah kaybı
• Anemi (kansızlık)
• Lökopeni (beyaz kan hücrelerinde azalma)
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Karaciğer enzimlerinde yükselme
• Böbrek fonksiyonlarında bozulma
• Nefes almada zorluk
• Öksürük
• Alerjik reaksiyonlar
• Kalp sorunları

Akıllı İlaç Hakkında Sık Sorulan Sorular

Akıllı İlaç ile Kemoterapi Arasındaki Fark Nedir?

Kemoterapi, hızlı çoğalan tüm hücreleri (kanserli ve sağlıklı) etkileyerek yok eder. Akıllı ilaçlar ise yalnızca kanser hücrelerindeki belirli hedeflere odaklanır, sağlıklı hücrelere daha az zarar verir.

Akıllı İlaç Tümörü Küçültür mü?

Evet. Akıllı ilaçlar, tümörün büyümesini durdurabilir, küçültebilir veya yayılmasını engelleyebilir.

Akıllı İlaç Kaç Doz Kullanılır?

Erken evre kanserlerde belirli bir süre (6 ay-1 yıl gibi) uygulanır. İleri evre/metastatik kanserlerde, tümör kontrol altında kaldığı ve yan etkiler tolere edilebildiği sürece sınırsız kullanılabilir.

Akıllı İlaç Damardan Verilir mi?

Evet. Akıllı ilaçlar damardan (intravenöz) veya ağızdan (tablet/kapsül) uygulanabilir.

Akıllı İlaçlar Saç Döker mi?

Kemoterapiye kıyasla saç dökülmesi çok daha nadirdir.

Akıllı İlaçların Fiyatları Ne Kadar?

İlacın türüne, doza ve tedavi süresine göre değişir. Detaylı bilgi almak için sayfadaki formu doldurabilir, Medipol Sağlık Grubu ile iletişime geçebilirsiniz.

Akıllı İlaç Vücuttan Ne Zaman Atılır?

İlacın kullanım süresine bağlı olarak vücuttan atılma süresi değişir. Bazı ilaçlar birkaç günde, bazıları haftalar içinde tamamen atılır. Düzenli kullanımda vücutta belirli bir ilaç düzeyi korunur.

Akıllı İlaç Kanserin Hangi Evresinde Kullanılır?

Erken evrede ameliyat sonrası koruyucu tedavi (adjuvan) olarak kullanılabilir. İleri evrede tümörü küçültmek, yayılımı durdurmak ve yaşam süresini uzatmak amacıyla uygulanabilir.