Adet Sancısı (Dismenore) Nedir? Regl Ağrısına Ne İyi Gelir?

Adet sancısı (dismenore), regl döneminde rahim kaslarının kasılmasıyla oluşan kramplı ağrılardır. Kadınların büyük çoğunluğu bu ağrıyla karşılaşır ve bazı durumlarda sancılar günlük yaşamı olumsuz etkiler.

Adet sancısı, primer (altta yatan bir hastalık olmadan) veya sekonder (endometriozis, miyom gibi nedenlere bağlı) olarak görülebilir. Ağrının şiddetini azaltmak için ağrı kesici ilaçlardan tıbbi müdahalelere kadar çeşitli yöntemler mevcuttur.

Adet Sancısı (Dismenore) Nedir?

Tıpta dismenore olarak anılan adet sancısı, kadınların adet (regl) döneminde rahim kaslarının kasılmasıyla ortaya çıkan kramplı ağrılardır. Genellikle alt karın bölgesinde hissedilen adet ağrıları, bazı kadınlarda bel, kasık veya bacaklara da yayılabilir. 

Dismenore, özellikle üreme çağındaki kadınlar arasında yaygın görülür. Regl kanamasından hemen önce başlayan bu ağrı hafif, orta ya da şiddetli düzeyde olabilir. İlk 1-2 gün içinde en yoğun halini alır ve ardından hafifleyerek devam eder ya da tamamen kaybolur. 

Adet sancısı her ne kadar normal kabul edilse de bazı durumlarda altında başka sağlık sorunları da yatabilir. Bu sebeple ağrının şiddeti ve süresi dikkatle takip edilmeli, gerekirse bir kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır.

Ayrıntılı Bilgi İçin Formu Doldurun

Adet Sancısı (Dismenore) Neden Olur?

Adet sancısının temel nedeni, rahim kendi iç yüzeyini yani endometriyum tabakasını her adet döngüsünde dökerek dışarı atmasıdır. Rahim, kasılarak bu iç tabakayı dışarı atmaya çalışır. Bu kasılmalara da prostaglandin adlı kimyasal neden olur. 

Prostaglandinler, özellikle adet dönemine yakın zamanlarda üretilmeye başlarlar. Temel görevleri, rahim kaslarının kasılmasını sağlamak, yani rahmin iç yüzeyini atmasına yardımcı olmaktır. 

Ancak prostaglandin seviyesi gereğinden fazla arttığında, rahimdeki kasılmalar çok daha kuvvetli hale gelir. Bu kuvvetli kasılmalar, rahme giden kan akışını azalttığı için, kas dokusunda iskemi (dokuya yeterli oksijen gitmemesi) meydana gelir. Bu durum da ağrının daha yoğun hissedilmesine neden olur. Ağrının yoğunluğu kişiden kişiye farklılık gösterse de aşırı prostaglandin üretimi, dismenorenin en önemli fizyolojik nedenlerinden biridir.

Dismenore iki ana gruba ayrılarak değerlendirilir: primer (birincil) dismenore ve sekonder (ikincil) dismenore. Her iki türün de nedenleri ve oluşum mekanizmaları farklıdır.

Primer (Birincil) Dismenore Nedenleri

Primer dismenore, altta yatan herhangi bir jinekolojik hastalık olmaksızın gelişen adet sancısıdır. Bu tür sancının temel nedeni prostaglandin seviyesinin artmasıdır. Özellikle 20 yaş altı kişilerde görülür ve reglin erken yaşta başlaması, uzun süren regl dönemleri, ailede benzer şikayetlerin olması, sigara kullanımı ve zayıf olmak gibi risk faktörleri nedeniyle oluşabilir.

Sekonder (İkincil) Dismenore Nedenleri

Sekonder dismenore, genellikle 35-30 yaş sonrası görülen, altta yatan bir jinekolojik hastalığa bağlı olarak gelişen adet sancısıdır. Bu durumda ağrı, sadece regl döneminde değil, öncesinde veya sonrasında da devam edebilir ve daha dirençli, derin ve lokalize hissedilir. Sekonder dismenoreye neden olabilecek başlıca durumlar şunlardır:

• Endometriozis: Rahmin iç tabakasına ait dokuların rahim dışında yer alması nedeniyle oluşur. Bu dokular sebebiyle şiddetli ağrılar oluşur.
• Adenomyozis: Rahim iç tabakasındaki dokuların rahim kas tabakası içine doğru yer değiştirmesidir. Kasılmalar sırasında daha yoğun ağrıya yol açabilir.
• Rahim miyomları: Özellikle rahim iç duvarına yakın yerleşimli miyomlar, adet dönemindeki kasılmalar sırasında ağrıyı artırabilir.
• Rahim içi polipler: Adet akışını zorlaştırabilir ve ağrıyı tetikleyebilir.
• Rahim içi araç (spiral) kullanımı: Bazı spiraller dismenoreyi tetikleyebilir ya da var olan ağrının şiddetini artırabilir.
• Rahim ağzında (servikste) darlık: Rahim ağzının normalden dar olması, adet kanının rahimden dışarı akışını zorlaştırarak içeride basınç oluşturur ve bu da ağrıyı şiddetlendirir.
• Rahim tümörleri: Kötü huylu rahim veya rahim ağzı tümörleri adet düzeninde bozulmalara ve şiddetli ağrılara yol açabilir.
• Rahmin anatomik pozisyon bozuklukları: Özellikle rahmin arkaya doğru aşırı dönük olduğu (retroversiyon) durumlarda, adet kanının boşaltılması sırasında rahim normalden fazla zorlanabilir. Bu durum da adet sırasında ağrının artmasına neden olabilir.
• Rahim ve komşu organlardaki iltihabi hastalıklar: Geçirilmiş enfeksiyonlar sonucu oluşan yapışıklıklar, pelvik organların hareket kabiliyetini kısıtlayabilir ve adet sırasında şiddetli sancılara neden olabilir.
• Pelvik inflamatuar hastalık (PID): Cinsel yolla bulaşan hastalıklar veya rahim içi müdahaleler sonrası gelişebilen, rahim, tüpler ve yumurtalıkları etkileyen iltihabi bir durumdur. Kronikleştiğinde yoğun pelvik ağrılara neden olabilir.

Adet sancısının şiddetini etkileyebilen diğer etkenler de şunlardır:

• Stres ve psikolojik gerginlik
• Uyku düzensizlikleri
• Egzersiz eksikliği
• Beslenme alışkanlıkları
• Hormonal dengesizlikler

Adet Sancısı (Dismenore) Belirtileri Nelerdir?

Adet sancısı belirtileri sadece alt karında hissedilen ağrı ile sınırlı değildir. Ağrıya eşlik eden birçok belirti vardır ve bu belirtiler kişiden kişiye değişir. Bazı kadınlar hafif bir rahatsızlık hissederken, bazıları da gündelik aktiviteleri yapamayacak kadar şiddetli ağrı çekebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Alt karın bölgesinde kramplı ağrı
• Bel, bacak ve kasık ağrısı
• Mide bulantısı ve kusma
• İshal veya kabızlık
• Baş ağrısı ve baş dönmesi
• Halsizlik ve yorgunluk
• Ruhsal değişimler, duygusal dalgalanmalar (sinirlilik, anksiyete, gerginlik, depresif ruh hali)
• Baygınlık veya sersemlik hissi
• Uyku bozuklukları

Regl ağrıları normalden daha şiddetli, uzun süreli ve her ay giderek artan bir seyir gösteriyorsa, ağrı kesicilere yanıt vermiyorsa veya adet dışı günlerde de ağrı devam ediyorsa mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. Bu durum, altta yatan başka bir jinekolojik hastalığın habercisi olabilir.

Ağrılı Adet Görme (Dismenore) Tanısı Nasıl Konulur?

Ağrılı adet görme (dismenore) tanısı, genellikle hastanın ayrıntılı tıbbi öyküsü ve fiziki muayene ile başlar. Ağrının altında yatan nedenin primer (birincil) mi yoksa sekonder (ikincil) mi olduğunu ayırt etmek için pelvik ultrasonografi (USG) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR), laboratuvar testleri gibi değerlendirmeler gerekebilir. Eğer net bir tanı konulamadıysa ve ağrı şiddetli şekilde devam ediyorsa, tanısal laparoskopi yapılabilir.

Regl Ağrısına Ne İyi Gelir?

Regl ağrısına iyi gelen, evde uygulanabilecek birçok yöntem vardır. Karın alt bölgesine sıcak su torbası koymak, sıcak duş almak, hafif egzersiz ve yürüyüş yapmak bunlardan bazılarıdır. Regl ağrısına iyi gelen başlıca öneriler şunlardır:

• Karın alt bölgesine sıcak su torbası, ısıtıcı ped veya ılık havlu koymak
• Sıcak duş almak
• Hafif tempolu yürüyüş, yoga veya esneme egzersizleri yapmak
• Papatya, zencefil, rezene, nane, ıhlamur veya tarçın çayı içmek
• Magnezyum, B vitamini ve omega-3 yağ asitleri içeren gıdalar tüketmek
• Meditasyon, nefes egzersizleri ve mindfulness teknikleri ile stres yönetimi yapmak
• Uyku düzenini korumak
• Antioksidan bakımından zengin meyve ve sebzeler tüketmek

Adet Sancısı (Dismenore) Nasıl Tedavi Edilir?

Dismenore tedavisi, ağrının şiddeti, süresi, kişisel sağlık geçmişi ve altta yatan olası nedenlere göre planlanır. Tedavi kadın hastalıkları ve doğum uzmanları tarafından gerçekleştirilir ve primer (birincil) dismenore ve sekonder (ikincil) dismenore ayrımı yapılarak planlanır. 

Ağrıya neden olan başka bir hastalık bir durum söz konusu değilse genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavileri uygulanır. Ancak sekonder dismenorede, altta yatan hastalığın tedavisi önceliklidir.

Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, sigaranın bırakılması, uyku düzeni yönetilmesi ve stres yönetimi yaşam tarzı değişiklikleri kapsamında yapılması istenebilen değişikliklerdir. İlaç tedavisi; nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (NSAID'ler), parasetamol ve antispazmodik ilaçlar etrafında şekillendirilir. 

Doğum kontrol hapları, hormonlu spiral (IUD), cilt altı implantlar gibi hormonal tedavi yöntemleri uygulanabilir. Özellikle primer dismenorede ve doğum kontrolü de isteyen bireylerde çift fayda sağlayabilir.

Sekonder dismenorede ağrı, genellikle endometriozis, miyom, adenomyozis gibi yapısal bir bozukluğa bağlıdır. Endometriozis tedavisinde hormon baskılayıcı ilaçlar, doğum kontrol yöntemleri veya cerrahi müdahale gerekebilir. Miyom veya polip varlığında boyutuna ve semptomlara göre cerrahi çıkarım planlanabilir. Pelvik inflamatuar hastalık (PID) durumunda antibiyotik tedavisi uygulanabilir.

Adet Sancısı (Dismenore) Tedavisinde Kullanılan İlaçlar ve Yan Etkileri Nelerdir?

Adet sancısı (dismenore) tedavisinde kullanılan ilaçlar, ağrının nedeni ve şiddetine göre seçilir. Yan etkiler kişinin yaşına ve mevcut sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Sıklıkla tercih edilen ilaç grupları şunlardır:

Nonsteroid Antienflamatuar İlaçlar (NSAID’ler)

Primer dismenore tedavisinde en sık kullanılan ilaç grubudur. Prostaglandin üretimini baskılayarak ağrıyı azaltır. Mide bulantısı ve hazımsızlık yapabilir. Nadiren böbrek fonksiyonlarında bozulmaya neden olabilir.

Parasetamol

Prostaglandin üretimini baskılamasa da ağrı kesici ve ateş düşürücü etkisi nedeniyle tercih edilebilir. Genellikle hafif adet sancılarında tek başına ya da NSAID’lerle birlikte kullanılabilir. Belirgin bir yan etkisi yoktur.

Antispazmodik İlaçlar

Rahim kaslarının gevşemesini sağlar. NSAID’lere ek olarak veya tek başına tercih edilebilir. Ağız kuruluğu ve bulantı gibi yan etkileri olabilir.

Doğum Kontrol Hapları (Oral Kontraseptifler)

Yumurtlamayı baskılayarak endometriyum kalınlığını ve prostaglandin üretimini azaltır. Adet döngüsünü düzenleyerek kanamayı azaltır. Mide bulantısı, baş ağrısı, meme hassasiyeti ve ruh hali değişiklikleri gibi yan etkiler görülebilir. 

İlaç tedavisi hastanın ihtiyaçlarına göre şekillendirilir ve mutlaka doktor kontrolünde başlanmalıdır.

Adet Sancısı (Dismenore) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Adet Sancısı Nedeniyle Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Adet sancısı günlük yaşamı ciddi şekilde etkiliyorsa, ağrı her ay giderek artıyorsa, ağrı kesicilere yanıt vermiyorsa ya da adet dönemi dışında da devam ediyorsa bir kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır.

Kimler Daha Şiddetli Adet Görme Riski Altındadır?

• 20 yaş altı genç kadınlar
• Erken yaşta adet görmeye başlayanlar
• Ailede şiddetli adet sancısı öyküsü olanlar
• Düzensiz adet görenler
• Sigara kullananlar
• Düşük vücut kitle indeksine sahip olanlar

Bu gruplarda primer dismenore daha sık ve daha şiddetli görülebilir.

Hangi Pozisyonda Regl Ağrısı Azalır?

Fetal pozisyon (yan yatarak dizleri karna çekmek) genellikle rahim kaslarını gevşettiği için ağrıyı hafifletir. Ayrıca sırtüstü yatarken dizlerin altına yastık koymak da alt karın bölgesindeki basıyı azaltarak rahatlama sağlayabilir.

Adetliyken Sağ Kasık Ağrısı Neden Olur?

Sağ kasıkta ağrı, yumurtalık kistleri, endometriozis, apandisit veya yumurtlama ağrısı gibi nedenlerden kaynaklanabilir. Tek taraflı, şiddetli veya adet dışında da süren kasık ağrılarında mutlaka jinekolojik değerlendirme gerekir.

Evlendikten Sonra Adet Sancıları Neden Artar?

Bazı kadınlar için evlilik sonrası cinsel ilişkiye başlamakla birlikte rahim yapısında değişiklikler olabilir. Ayrıca stres, hormonal dalgalanmalar ve endometriozis gibi daha önce fark edilmemiş durumlar da ağrının artmasına neden olabilir.

Çikolata Adet Sancısına İyi Gelir mi?

Bitter çikolata, içerdiği magnezyum ve serotonin artırıcı etkiler sayesinde adet dönemi ruh halini iyileştirebilir ve kasların gevşemesine katkıda bulunabilir. 

Regl İken Ağrı Kesici İçilir mi?

Evet, özellikle nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) adet sancısında etkilidir.

Adet Sancısına Hangi Meyve İyi Gelir?

Muz, magnezyum ve potasyum içeriğiyle kasları gevşetir. Kiraz, doğal ağrı kesicidir ve ananas, bromelain enzimi anti-inflamatuar etki sağlar.

Regl İken Neden İshal Oluruz?

Adet döneminde prostaglandin hormonlarının artışı yalnızca rahmi değil, bağırsakları da uyarır. Bu durum, bağırsak hareketlerinin hızlanmasına ve ishale neden olabilir.

Adetliyken Ne Yenmez?

Aşırı tuzlu ve yağlı yiyecekler, kafein, islenmiş gıdalar ve gazlı içecekler şişkinlik yapabilir, sindirim sistemini rahatsız edebilir. 

Adet Yaklaştığını Nasıl Anlarız?

Göğüslerde hassasiyet, duygusal dalgalanmalar, ciltte sivilcelenmeler, yorgunluk, tatlı yeme isteği ve karın bölgesinde dolgunluk hissi gibi belirtiler adet öncesi sendromun (PMS) işaretleridir. 

Adet Öncesi Belirtiler Kaç Gün Önce Başlar?

Adet öncesi belirtiler (PMS), genellikle regl başlamadan 5–7 gün önce ortaya çıkar.

Sıcak Su Torbası Adet Kanamasını Arttırır mı?

Sıcak uygulama rahim kaslarını gevşeterek ağrıyı azaltır, ancak adet kanamasını belirgin ölçüde artırmaz.

Adet Sancısını En Hızlı Ne Geçirir?

Hemen bir NSAID ağrı kesici almak, sıcak su torbası uygulamak ve bitki çayı içmek en hızlı ve etkili sonuçları verir.