Pankreas Kanseri Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Pankreas kanseri, pankreasta kontrolsüz hücre çoğalmasıyla ortaya çıkan, sinsi ilerleyen ciddi bir kanser türüdür. Erken evrede genellikle belirgin belirti vermemesi nedeniyle tanısı güçleşen bu hastalık, ilerleyen dönemlerde yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Günümüzde pankreas kanseri tedavisinde cerrahi yöntemler, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik tedaviler uygulanmaktadır. Erken tanı konulduğunda tedavi başarısı ve yaşam süresi belirgin şekilde artabilmektedir.

Pankreas Kanseri Nedir?

Pankreas kanseri, sindirim sisteminin önemli bir parçası olan pankreastaki hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasıyla oluşan kötü huylu tümörlerdir. Karın bölgesinde midenin arkasında yer alan ve sindirim enzimleri ile kan şekerini düzenleyen hormonların üretiminden sorumlu pankreasın iki görevi vardır:

• Yağ, protein ve karbonhidratları parçalayan enzimleri üretir.
• İnsülin ve glukagon gibi hormonlar salgılayarak kan şekeri dengesini sağlar.

Pankreasın bu görevi vücut için hayati önem taşıdığı için, burada gelişen tümörler hem sindirim sistemini hem de metabolizmayı doğrudan etkiler. Pankreas kanseri, genellikle pankreasın baş kısmında gelişir ve zamanla safra kanalı tıkar. Bunun sonucunda sarılık gibi belirtilere yol açabilir. 

Pankreas kanseri, erken evrelerinde belirti vermemesi nedeniyle çoğunlukla ileri evrede teşhis edilir. Belirtiler genellikle tümör büyüyüp çevre dokulara ya da organlara yayıldığında (metastaz yaptığında) ortaya çıkar.

Bilgi ve Randevu Almak İçin Formu Doldurun

Pankreas Kanseri Türleri Nelerdir?

Pankreas türleri, kaynaklandıkları hücre tipine ve davranış biçimlere göre sınıflandırılır. En sık görülen tür pankreas adenokarsinomu olup daha nadir olan tür ise nöroendokrin tümörlerdir. Başlıca iki ana grupta incelenir:

Ekzokrin (Sindirim Enzimlerini Üreten Hücrelerden Gelişen) Tümörler

Pankreas kanserlerinim %90’dan fazlası bu grupta yer alır. En agresif ve en sık görülen türdür. Bu grupta şu türler yer alır:

• Pankreas duktal adenokarsinom
• Asiner hücreli karsinom
• Müsinöz kistadenokarsinom
• Solid psödopapiller tümör

Bu gruptaki en yaygın pankreas kanseri türü pankreas duktal adenokarsinomudur. Bu türün hızla çevre dokulara yayılma ve metastaz yapma eğilimi vardır.

Endokrin (Hormon Üreten Hücrelerden Gelişen) Tümörler

Tüm pankreas kanserlerinin yaklaşık %5’ini oluşturur. Pankreatik nöroendokrin tümörler (PNET) olarak da bilinir. Daha yavaş ilerleyebilir ve bazıları hormon salgılayarak farklı belirtilere yol açar. Bu grupta şu türler yer alır:

• Fonksiyonel nöroendokrin tümörler (insülinoma, gastrinoma, glukagonoma, VIPoma)
• Non-fonksiyonel nöroendokrin tümörler

Pankreas kanserinin farklı türleri, farklı tedavi yollarını gerektirir. Ayrıca hastalığın ne kadar hızlı ilerlediği de doktorların hangi yöntemi seçeceğinde önemli bir etken olur.

Pankreas Kanseri Evreleri Nelerdir?

Pankreas kanseri evreleri, tümörün hangi aşamada olduğunu belirlemek ve çevre dokulara veya organlara yayılıp yayılmadığını anlamak açısından oldukça önemlidir. Tedavi planı bu evrelere göre belirlenir.

Evre 0 (Karsinoma in situ)

Kanser hücreleri yayılım göstermemiştir. Genellikle belirti vermez ve tesadüfen tespit edilir. Erken aşamada tedavi edilirse iyileşme şansı oldukça yüksektir.

Evre 1

Kanser pankreas içinde sınırlıdır ve henüz lenf bezlerine veya diğer organlara yayılmamıştır. Evre 1A’da genellikle tümör 2 cm’den küçüktür. Evre 1B’de ise tümör 2-4 cm arasındadır. Bu aşamada cerrahi ile tam tedavi sağlanabilmektedir.

Evre 2

Kanser pankreasın dışına doğru büyümeye başlar. Evre 2A’da tümör 4 cm’den büyüktür ama lenf nodlarına yayılmamıştır. Evre 2B’de ise kanser lenf düğümlerine yayılmıştır. Bu aşamada cerrahiye ek olarak kemoterapi ve/veya radyoterapi uygulanabilmektedir.

Evre 3

Kanser, pankreas çevresindeki büyük damarlara veya daha fazla lenf düğümüne yayılmıştır. Bu aşamada tümör genellikle cerrahi olarak çıkarılamaz. Tedavide kemoterapi ve radyoterapi ön plana çıkar. Amaç, tümörü küçültmek ve hastanın yaşam süresini uzatmaktır.

Evre 4

Hastalığın en ileri evresidir. Kanser, karaciğer, akciğer veya periton (karın zarı) gibi uzak organlara metastaz yapmıştır. Tedavi, genellikle cerrahi yerine kemoterapi, hedefe yönelik tedavi ve destekleyici bakım yöntemlerine dayanır.

Pankreas Kanseri Neden Olur?

Pankreas kanseri, pankreasta bulunan hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmaya başlamasıyla oluşur. Normalde hücreler belirli bir düzen içinde büyür, çoğalır ve gerektiğinde ölür. Ancak kanserleşme sürecinde bu denge bozulur ve hücreler hızla çoğalarak tümör dokusunu oluşturur. 

Hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, obezite, sigara kullanımı, ileri yaş, diyabet ve genetik yatkınlık gibi faktörlerin pankreas kanseri gelişiminde etkili olabileceği gösterilmiştir.

Pankreas Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Pankreas kanseri, genellikle erken evrede belirti vermeyen ve bu yüzden geç fark edilen bir hastalıktır. Şikâyetler çoğunlukla tümör büyüyüp çevre dokulara yayıldığında ortaya çıkar. Belirtiler tümörün yerleşim yerine, büyüklüğüne ve metastaz durumuna göre değişiklik gösterebilir. Başlıca belirtileri şunlardır:

• Ciltte ve gözlerde sararma
• Karın ve sırt ağrısı
• İştahsızlık ve kilo kaybı
• Hazımsızlık, şişkinlik
• Bulantı, kusma
• Diyabetin başlaması
• Halsizlik ve yorgunluk
• Yağlı ve kötü kokulu dışkı
• Bacakta kan pıhtılaşması
• Deride kaşıntı

Pankreas Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?

Pankreas kanseri risk faktörleri genetik, çevresel ve yaşam tarzı etkenleriyle ilişkilidir. Ancak, hastalığın kesin gelişme nedeni tam olarak bilinmemektedir. Başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Pankreas kanseri en çok 60 yaş üzerindeki kişilerde görülür.
• Sigara, pankreas kanseri için en güçlü risk faktörlerinden biridir.
• Aşırı alkol tüketimi pankreasta iltihaplanmaya yol açar.
• Uzun süreli kronik pankreatit, pankreas kanseri gelişiminde önemli rol oynar.
• Obezite ve sağlıksız beslenme riski arttırır.
• Özellikle uzun süredir devam eden tip 2 diyabet, pankreas kanseri riskini artırır. Ayrıca aniden ortaya çıkan diyabet, bazen pankreas kanserinin ilk belirtisi olabilir.
• Ailesinde pankreas kanseri öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
• Kimyasal maddelere (pestisitler, boya ve metal endüstrisi ürünleri gibi) uzun süre maruz kalmak pankreas kanseri riskini yükseltebilir.

Pankreas Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Pankreas kanseri, erken evrede belirti vermediği için teşhisi zor bir hastalıktır. Çoğu zaman tanı, tümör belirgin bir boyuta ulaştığında veya başka organlara yayıldığında konulabilir. Tanı sürecinde hastanın öyküsü, fizik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleri birlikte değerlendirilir.

• Hastanın öyküsü ve fiziki muayene: Hastanın şikayetleri, ailende kanser öyküsü olup olmadığı, hastanın tıbbi geçmişi ve diyabet, pankreatit gibi bulgular incelenir.
• Kan testleri: Bilirubin, karaciğer ve tümör belirteçleri (CA 19-9 ve CEA) incelenir.
• Görüntüleme yöntemleri: MRI, BT, PET-CT, ultrasonografi ve endoskopik ultrason (EUS) gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulur. EUS ile pankreasın detaylı görüntüsü alınarak, şüpheli bölgeden biyopsi alınması için imkân tanınır.
• Endoskopik yöntemler: ERCP (endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi) ile safra ve pankreas kanalları görüntülenir. PTC (perkütan transhepatik kolanjiyografi) ile ise safra yolları incelenir. Daha çok ERCP’nin yapılamadığı durumlarda tercih edilir.
• Laparoskopi: Karın duvarına küçük kesiler açılarak kamera yardımıyla pankreas ve diğer organlar incelenir. Tümörün yayılımı değerlendirilebilir ve biyopsi alınabilir.
• Biyopsi: Kesin tanı için altın standarttır. Pankreastan ince iğne aspirasyonu ile doku örneği alınabilir ya da laparoskopi sırasında şüpheli alanlardan örnek çıkarılabilir. Patolojik inceleme sonucunda kanserin varlığı netleşir.

Pankreas Kanseri Nasıl Tedavi Edilir?

Pankreas kanserinin tedavi süreci, hastalığın evresine, tümörün yerleşimine, hastanın genel sağlık durumuna ve kanserin yayılımına göre planlanır. Tedavide amaç; mümkünse tümörün tamamen çıkarılması, değilse hastanın yaşam süresini uzatmak ve yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi seçenekleri şunlardır:

• Cerrahi tedavi: Whipple ameliyatı ile pankreasın baş kısmı, safra yolları, onikiparmak bağırsağı ve bazen midenin bir kısmı çıkarılır. Distal pankreatektomi ile Pankreasın gövde ve kuyruk kısmındaki tümörler için uygulanır. Genellikle dalak da çıkarılır.
• Kemoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek veya büyümelerini yavaşlatmak için ilaç tedavisidir. İleri evre ve metastatik pankreas kanserinde ana tedavi yöntemidir.
• Radyoterapi: Cerrahi öncesinde tümörü küçültmek için veya cerrahi sonrası kalan hücreleri yok etmek amacıyla uygulanabilir. Ağrı kontrolünde de faydalıdır.
• Hedefe yönelik tedaviler: Kanser hücrelerindeki belirli genetik değişikliklere odaklanan ilaçlardır.
• İmmünoterapi: Bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanıyıp onlarla savaşmasını sağlayan tedavi yöntemidir.
• Palyatif tedavi: Ağrı tedavisi, beslenme desteği, safra tıkanıklığını açmak için stent yerleştirme ve psikososyal destek bu kapsamdadır.

Pankreas Kanseri ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Pankreas Kanserinde Ağrı Nereye Vurur?

Genellikle karın üst bölgesinde hissedilen ağrı sırt bölgesine doğru yayılır.

Pankreas Kanserinde Kaşıntı Nerede Olur?

Safra akışının tıkanması nedeniyle tüm vücutta, özellikle de deride yaygın kaşıntı görülür.

Pankreas Kanseri Genç Yaşta Görülür mü?

Çoğunlukla ileri yaşta görülse de genetik yatkınlığı olan gençlerde de gelişebilir.

Pankreas Kanseri Hangi Kan Tahlilinde Belli Olur?

Kesin tanı için tek bir kan testi yoktur, ancak CA 19-9 ve CEA gibi tümör belirteçleri yardımcı olabilir.

Pankreas Kanseri Ameliyatla İyileşir mi?

Erken evrede tanı konulursa cerrahi ile tümör tamamen çıkarılarak iyileşme sağlanabilir.

Pankreas Kanserinde Akıllı İlaç Var mı?

Evet, belirli genetik değişiklikler taşıyan hastalarda hedefe yönelik akıllı ilaçlar kullanılabilmektedir.