Palyatif Bakım Nedir, Nasıl Alınır?

Palyatif bakım, ağır ya da uzun süreli hastalıkları olan kişilerin yaşam kalitesini iyileştirmek için verilen özel bir destektir. Bu hizmet belirli tedavilerin yanı sıra ağrı kontrolü, semptomların hafifletilmesi, psikolojik ve sosyal destek gibi birçok unsuru kapsar. Yalnızca tedavi değil, aynı zaman da hastanın ve ailesinin duygusal, sosyal ve ruhsal ihtiyaçlarına özel hizmetler de verilebilir.  

Palyatif Bakım Nedir?

Palyatif bakım, tedavisi mümkün olmayan, hastaneye gidemeyen ya da uzun süreli ilerleyici hastalıklara sahip kişilerin yaşam kalitesini artırmayı amaçlayan özel bir sağlık hizmetidir. Bu bakımla hastanın sadece tıbbi ihtiyaçlarına değil, fiziksel, psikolojik, sosyal ve ruhsal ihtiyaçlarına odaklanılır.

Palyatif bakımın amacı; hastalığın zorlayıcı belirtilerini hafifletmek, hastanın günlük yaşamını konforlu hale getirmek ve ailesine destek olmaktır. Kanser, ileri evre kalp ve akciğer hastalıkları, böbrek yetmezliği, Parkinson, demans gibi durumlarda sıkça başvurulan bu bakım türü, hastalığın her evresinde her yaştan hastaya uygulanabilir.

Palyatif bakım multidisipliner bir yaklaşımla uygulanır. Yani; doktorlar, hemşireler, psikologlar, diyetisyenler, fizyoterapistler ve diğer uzman ekiplerden oluşan bir ekip çalışmasıdır. Tanı konulduğu ilk andan itibaren hastanın ihtiyaç duyduğu her aşamada bu ekipler devreye girebilir.

Palyatif Bakıma Nasıl Alınır?

Palyatif bakım hizmetine başvurmak için öncelikle hastanın sağlık durumunun bu bakıma uygun olup olmadığı hekim tarafından değerlendirilir. Hastayı takip eden uzman hekim, palyatif bakıma ihtiyaç olduğunu belirlediğinde hastayı ilgili birime yönlendirir. 

Özel ve devlet çoğu hastanede palyatif bakım üniteleri bulunur. Bu üniteler üzerinden başvuru yapılabilir. Medipol Sağlık Grubu, evde sağlık hizmeti kapsamında palyatif bakım sunmaktadır. 

Palyatif bakım, evde ve özel merkezlerde olmak üzere iki şekilde alınabilir:

Evde Palyatif Bakım

Evde palyatif bakım, hastaların kendi yaşam alanlarında, konforlu bir şekilde profesyonel sağlık hizmeti almasını sağlar. Özellikle yatağa bağımlı, hareket etmekte zorlanan veya hastaneye ulaşımı güç olan kişiler için büyük kolaylık sunar. 

Bu bakım kapsamında; tıbbi takip ve müdahaleler, ağrı ve semptom kontrolü, kişisel bakım, psikolojik ve sosyal destek, beslenme ve hareket desteği sağlanır. Bu sayede hasta, kendi ortamında daha huzurlu ve güvenli bir süreç geçirebilir. Ayrıca aile bireyleri de sürece aktif olarak katıldığı için bakımın kalitesi artar.

Özel Merkezlerde ya da Hastanelerde Palyatif Bakım

Özel merkezlerde ya da hastanelerde sunulan palyatif bakım, daha çok ileri düzey bakım ihtiyacı olan hastalara uygulanır. Hastanın acil ihtiyaçlarına anında müdahale edilir. Gerekli olması durumunda yoğun bakım hizmetiyle destek sağlanır.

Palyatif Bakımda Neler Yapılır?

Palyatif bakım, yalnızca hastalığın tıbbi tedavisine odaklanmaz; aynı zamanda hastanın ve ailesinin yaşam kalitesini yükseltmeyi hedefler. Bu nedenle, palyatif bakım sürecinde birçok uygulama gerçekleştirilir. Bunlar:

• Hastanın yaşadığı ağrı ve rahatsızlıklar en aza indirilir.
• Nefes darlığı, mide bulantısı, iştahsızlık, kabızlık, halsizlik gibi sık görülen semptomlar için uygun ilaç ve destek tedavileri uygulanır.
• İlaç düzenlemeleri yapılır, beslenme desteği sağlanır.
• İhtiyaç halinde ağrı pompaları, oksijen tedavisi ve diğer medikal cihazlar kullanılır.
• Gerektiğinde serum, kan transfüzyonu, yara bakımı gibi işlemler gerçekleştirilir.
• Psikolojik destek verilir. Hastanın yaşadığı kaygı, depresyon, korku gibi duygularla baş etmesine yardımcı olunur.
• Sosyal hizmet uzmanları tarafından hastanın ve ailesinin sosyal, hukuki ve ekonomik ihtiyaçları değerlendirilir.
• Fizyoterapistler, hastanın hareket kabiliyetini artırmak veya en azından mevcut seviyeyi korumak için egzersiz programları uygular.
• Aile bireyleri, bakım sürecinde bilgilendirilir ve eğitilir.

Palyatif Bakım Hangi Hastalıklar İçin Uygulanır?

Palyatif bakım, yaşamı tehdit eden veya kronik birçok hastalıkta uygulanabilir. Her yaş grubundan hastaya palyatif bakım uygulanabilir. Amaç; şikâyetleri azaltmak, yaşam kalitesini yükseltmek ve hastanın günlük yaşamını daha konforlu hale getirmektir. Palyatif bakımın uygulandığı başlıca hastalık grupları şunlardır:

• Kanserler
• ALS, Parkinson, Alzheimer, demans, multipl skleroz (MS) gibi nörolojik hastalıklar
• Kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, koroner arter hastalığı gibi kalp ve damar hastalıkları
• KOAH, astım ve akciğer fibrozisi gibi solunum sistemi hastalıkları
• Böbrek yetmezliği
• Siroz ve karaciğer yetmezliği gibi karaciğer hastalıkları
• HIV ve AIDS
• Kan ve kemik iliği hastalıkları
• Genetik hastalıklar
• İleri yaşta birden fazla kronik hastalığı olan, hareket kabiliyeti azalmış, yatağa bağımlılık gibi geriatrik (yaşlılık) durumları

Palyatif Bakım Şartları Nelerdir?

Palyatif bakım, her hastaya uygulanabilen standart bir hizmet değildir; hastanın belirli şartlara uyması gerekir. Genellikle tedavi edilemeyen veya kontrol altına alınması güç olan hastalıklarda tercih edilir. Palyatif bakım şartları genel olarak şunlardır:

• İleri evre hastalıkların varlığı (kronik hastalıklar, kanser, demans, Alzheimer vb.)
• Semptomların (şiddetli ağrı, nefes darlığı, bulantı, uyku bozukluğu vs.) kontrol edilememesi
• Hastanın kendi başına temel ihtiyaçlarını karşılayamaması, hareket kabiliyetini kaybetmesi veya yatağa bağımlı hale gelmesi
• Uzun süre yatağa bağımlı kalmaya bağlı olarak oluşan ciddi yaraların oluşması
• Hastanın ağız yoluyla beslenememesi
• Hastanın idrar ve dışkı tutamama gibi problemlerinin olması

Palyatif Bakım Hakkında Sık Sorulan Sorular

Palyatif Serviste Refakatçi Olur mu?

Evet, palyatif bakım servislerinde refakatçi bulunmasına izin verilir. Böylece hasta hem fiziksel hem de duygusal olarak yakınlarının desteğini alabilir.

Palyatif Bakım Evde Olur mu?

Evet, evde palyatif bakım mümkündür. Sağlık ekibi hastanın evine gelerek tıbbi takip, ağrı kontrolü, beslenme desteği ve psikososyal destek sağlar.

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Görülen Semptomlar Nelerdir?

Ağrı, nefes darlığı, iştahsızlık, bulantı, halsizlik, uyku sorunları, depresyon ve kaygı palyatif bakım hastalarında en sık görülen semptomlardır.

Palyatif Bakım Kaç Gün Sürer?

Palyatif bakımın süresi hastanın durumuna göre değişir. Bazı hastalar kısa süreli destek alırken, bazıları için bu süreç aylar hatta yıllar boyunca devam edebilir.

Palyatif Bakım Ekibini Kim Oluşturur?

Palyatif bakım ekibi; doktor, hemşire, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, fizyoterapist, beslenme uzmanı ve doktor asistanlarından oluşur. 

Palyatif Bakım Ne Zaman Yapılmalı?

Palyatif bakım her aşamada uygulanabilir. Yani sadece yaşamın son döneminde değil, tanı anından itibaren başlanabilir.