Gece Plağı Nedir, Ne İşe Yarar, Nasıl Kullanılır?

Gece plağı, uyku sırasında farkında olmadan diş sıkma veya gıcırdatma alışkanlığı olan kişilerin dişlerini ve çene eklemini korumak için kullanılan, kişiye özel hazırlanmış bir ağız aparatıdır. Düzenli kullanıldığında hem dişlerde oluşabilecek aşınmaları hem de sabahları uyanınca hissedilen çene ağrılarını büyük ölçüde azaltır.

Gece Plağı Nedir?

Gece plağı, uyku sırasında dişleri birbirinden ayırarak hem dişleri hem de çene eklemini korumak için kullanılan, kişiye özel hazırlanmış şeffaf bir ağız apareyidir (aparatıdır). Genellikle sert veya yarı sert özel bir plastik materyalden üretilir ve üst ya da alt çeneye takılır. Halk arasında diş sıkma plağı, gece diş plağı veya gece koruyucu plak gibi isimlerle de bilinir.

Gece plağının en önemli özelliği tamamen kişiye özel olmasıdır. Diş hekimi önce ağızdan ölçü alır, bu ölçü laboratuvara gönderilir ve sadece o kişiye ait diş yapısına tam oturan bir plak hazırlanır. Böylece plak dişlerin üzerine adeta bir kılıf gibi oturur. 

Gece plağı, ortodontik tedavilerde kullanılan tel veya şeffaf plaklardan farklıdır. Dişlerin yerini değiştirmek, dişleri hareket ettirmek gibi bir amacı yoktur. Temel görevi, mevcut diş ve çene yapısını korumaktır. Bu nedenle tedavi eden bir apareyden çok, koruyucu bir aparey görevi görür.

Bilgi ve Randevu Almak İçin Formu Doldurun

Gece Plağı Çeşitleri Nelerdir?

Gece plağı çeşitleri temelde uygulandığı çeneye göre alt ve üst çene plağı olarak iki ana gruba ayrılır. Bu iki temel kategorinin altında ise kullanılan materyale, üretim tekniğine ve tedavi amacına göre farklı gece plağı çeşitleri bulunur.

Üst Çene Gece Plağı

Üst çeneye uygulanan gece plakları, en sık kullanılan aparey türüdür. Genellikle daha stabil oturur, konuşmayı ve nefes almayı daha az etkiler. Bu nedenle hastaların büyük bölümü tarafından daha konforlu bulunur. Üst çene anatomisi plağın sabit durmasını kolaylaştırdığı için uzun süreli bruksizm tedavilerinde ilk tercih edilen türdür. Üst çene plağının türleri ise şunlardır:

• Sert (akrilik) gece plağı: Yoğun diş sıkma ve çene eklemi problemlerinde tercih edilir.
• Yumuşak (silikon) gece plağı: Hafif şiddette diş sıkma yaşayan ve sert plağa alışmakta zorlanan hastalarda kullanılır.
• Çift katmanlı (içte yumuşak-dışta sert) gece plağı: Orta-şiddetli bruksizm yaşayan kişiler için uygundur.
• Stabilizasyon (Michigan-occlusal splint) gece plağı: Çene eklemi (TME) bozukluklarında kullanılan özel tasarımlı sert plaklardır.
• Ön bölge plağı (anterior bite plate): Ön dişlere temas eden sınırlı bir plak türüdür. Uzun süreli kullanım yerine kısa dönem tedavilerde planlanır.

Alt Çene Gece Plağı

Bazı hastalarda ağzın kapanma şekli veya üst çenede sabit protez bulunması nedeniyle alt çeneye gece plağı uygulanması daha uygundur. Alt çene plakları, özellikle ağız açıklığı fazla olan veya üst çene plağıyla rahat edemeyen hastalarda tercih edilebilir. Alt çene plağının türleri ise şunlardır:

• Sert (akrilik) gece plağı: Diş sıkmanın şiddetli olduğu vakalarda, çene kaslarının aşırı fonksiyonunu azaltmak için kullanılır. Alt çeneye özel olarak tasarlanır.
• Yumuşak (silikon) gece plağı: Daha hafif bruksizm vakalarında uygulanır. Esnek yapısı sayesinde rahat kullanım sağlar.
• Çift katmanlı (içte yumuşak-dışta sert) gece plağı: Alt çenede stabil durması için kişiye özel dijital ölçüleme ve hassas üretim yöntemleri tercih edilir.
• Dijital üretim gece plağı: Hem üst hem alt çene için kullanılabilir ancak özellikle alt çenede stabilite açısından gelişmiş bir uyum sağlar. Dijital taramalarla üretildiği için daha hassas oturur, daha ince ve konforlu olabilir. 

Gece Plağı Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Gece plağı, özellikle diş gıcırdatma (bruksizm) tedavisinde destekleyici aparey olarak kullanılsa da kullanım alanı yalnızca bruksizmle sınırlı değildir; çene eklemi rahatsızlıklarından diş aşınmalarına kadar birçok farklı durumda gece plağı tedavinin önemli bir parçası olabilir. Gece plağı aşağıdaki durumlarda kullanılabilir:

• Bruksizm (diş sıkma ve gıcırdatma): Gece plağının en yaygın kullanım alanıdır. Gece plağı ile uyku sırasında dişleri sıkma veya gıcırdatma sebebiyle diş minesinde aşınmaların ve çene-baş ağrıların önüne geçilir.  
• Çene eklemi rahatsızlıkları: Çene ekleminde tıklama, kilitlenme, ön-yana kayma veya ağrı gibi şikayetleri olan hastalarda gece plağı kullanılır.
• Diş aşınmaları: Aşırı kuvvet uygulanması sonucu mine tabakasında oluşan aşınmaların ilerlemesi durdurulabilir.
• Baş, boyun ve çene ağrıları: Gece boyunca kasın kasların gerginliğini azaltmak için kullanılabilir.
• Protetik tedaviler: Yeni yapılan protez, kaplama veya implantların zarar görmemesi için bruksizmi olan hastalara koruyucu gece plağı önerilir.
• Stres kaynaklı diş sıkma alışkanlığı: Strese bağlı diş sıkma, özellikle yoğun iş temposu olan veya anksiyete yaşayan kişilerde sık görülür. Bu eğilimi olan hastalarda gece plağı kullanılabilir. 

Gece Plağı Ne İşe Yarar?

Gece plağı, uyku sırasında farkında olmadan dişlerini sıkan, gıcırdatan veya çenesine fazla yük bindiren kişiler için bir koruyucu görevi görür. Dişlerin arasına giren bu şeffaf plak sayesinde hem dişler hem de çene eklemi baskıdan korunur. Gece plağının başlıca faydaları şunlardır:

• Dişleri aşınma ve kırılmalardan korur. Dişlerin birbirine doğrudan temas etmesini engeller.
• Çene ekleminin yükünü azaltır. Alt ve üst çene arasındaki kapanışı düzenleyerek eklem üzerindeki baskıyı hafifletir.
• Çene kaslarını rahatlatır. Kasların daha rahat çalışmasına yardımcı olur.
• Dişlerin konumunu destekler. Dişlerin zamanla yer değiştirmesini veya kapanış bozukluklarının artmasını önlemeye yardımcı olur.
• Yapılan estetik ve fonksiyonel tedavileri korur. Hem maddi hem de zaman açısından yeniden tedavi ihtiyacını azaltır.
• Uyku kalitesini iyileştirir. Gece plağının sağladığı kas rahatlaması ve eklem yükünün azalması, bazı kişilerde daha dinlenmiş uyanma hissini destekleyebilir.

Gece Plağı Nasıl Kullanılır?

Gece plağı, kişiye özel olarak hazırlanan bir apareydir ancak maksimum fayda sağlayabilmesi için nasıl takılacağı, ne kadar süre kullanılacağı ve hangi durumlarda çıkarılması gerektiği gibi noktaların doğru bilinmesi gerekir. Plağı kullanırken dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

• Gece plağının temel amacı uyku sırasında sıkma ve gıcırdatmayı engellemek olduğu için genellikle yatmadan önce takılır. Gün içinde kullanımı hekim tarafından özel olarak istenmedikçe gerekmez.
• Yeni başlayan kullanıcılar ilk birkaç gece hafif baskı veya ağızda “yabancı bir cisim” hissedebilir. Bu his kısa sürede geçer.
• Plak hiçbir şekilde ağrı oluşturmamalıdır; ağrı varsa hekime bildirilmelidir çünkü plakta küçük bir ayar gerekebilir.
• Gece plağı takılıyken yemek yemek doğru değildir. Sıcak içecekler plağın yapısına zarar verebileceği için önerilmez. Yalnızca su içilebilir, plak çıkarılmadan diğer içecekler tüketilmemelidir.
• Plak, sabah kalkınca kenarından hafifçe kaldırılarak çıkarılır. Dişlere ya da plağa aşırı kuvvet uygulamadan çıkarılır.
• Gece plağı, ara ara takıldığında etkisini tam göstermez. Diş sıkma sorunu devam ettiği sürece her gece düzenli kullanmak gerekir. Hekimin önerdiği süre boyunca aksatmadan kullanılmalıdır.
• Bazı kişiler gündüzleri yoğun stres altında farkında olmadan dişlerini sıkar. Diş hekimi gerekli görürse, bilgisayar başında çalışma, sınav dönemi, spor gibi çeneye yük bindiren aktivitelerde plak gün içinde kısa süreli kullanılabilir.
• Zaman içinde plağın yüzeyinde çizilme, incelme veya kırılma gibi durumlar oluşabilir. Bu plak ömrünün dolmaya başladığını gösterebilir. Böyle bir durumda plak yenilenmeli ve kesinlikle zarar görmüş şekilde kullanılmamalıdır.
• Eğer plak çok kalın geliyorsa veya ağzı kapatırken rahatsızlık veriyorsa, küçük bir ayar için diş hekimi tekrar değerlendirme yapmalıdır.

Gece Plağının Bakımı Nasıl Yapılır?

Gece plağının etkili, hijyenik ve uzun ömürlü şekilde kullanılabilmesi için düzenli bakım yapılması gerekir. Doğru bakım plağın üzerinde bakteri birikmesini önler, kötü koku oluşmasını engeller ve plağın deformasyon riskini azaltır. Gece plağı bakımı yaparken dikkat edilmesi gereken unsurlar şunlardır:

• Ağza takmadan önce veya çıkardıktan sonra yumuşak kıllı bir diş fırçası ile nazikçe temizlenmelidir.
• Haftada 1-2 kez daha kapsamlı bir temizlik yapılabilir. Bunun için gece plağı temizleme tabletler ya da protez temizleyicileri kullanılabilir.
• Kullanım sonrası tamamen kurutulmalıdır. Çünkü nemli şekilde kutuya koymak bakteri ve küf oluşumuna zemin hazırlayabilir.
• Gece plağı kapalı ancak hava geçirgen bir kutuda saklanmalıdır. Tamamen kapalı ve hava almayan kutular nem tutacağı için bakteri oluşumunu hızlandırabilir.
• Gece plağı sıcağa duyarlıdır bu yüzden sıcak ortamlardan uzak tutulmalıdır.
• Gece plağı takılmadan önce dişler fırçalanmalıdır.
• Her 6 ayda bir plak, hekime gösterilmelidir.

Gece Plağı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Gece Plağı İşe Yarıyor mu?

Evet, gece plağı diş sıkma ve gıcırdatmanın dişlere ve çene eklemine verdiği zararı büyük ölçüde azaltarak etkili bir koruma sağlar.

Gece Plağı Takılmazsa Ne Olur?

Gece plağı kullanılmadığında diş aşınmaları, çene eklemi sorunları, baş ağrıları ve kas gerginliği zamanla daha da artabilir.

Gece Plağı Ömrü Ne Kadardır?

Gece plağının ömrü genellikle 1-3 yıl arasındadır ancak diş sıkma şiddetine bağlı olarak bu süre daha kısa veya uzun olabilir.

Gece Plağı Tehlikeli mi?

Gece plağı tehlikeli değildir ve güvenle kullanılabilir.

Gece Plağı Dişleri Düzeltir mi?

Hayır, gece plağı dişlerin konumunu düzeltmez, yalnızca mevcut yapıyı korumaya yönelik bir apareydir.

Gece Plağı Hangi Çeneye Uygulanır?

Gece plağı, hastanın ihtiyacına ve hekimin değerlendirmesine göre genellikle üst çeneye, bazı durumlarda ise alt çeneye uygulanır.

Gece Plağı Kaç Sene Kullanılır?

Diş sıkma alışkanlığı sürdüğü sürece gece plağı kullanılmaya devam edilir ve ihtiyaç oldukça yenisi yapılır.

Gece Plağı Varken Su İçilir mi?

Evet, gece plağı takılıyken yalnızca su içilebilir çünkü diğer içecekler plağa zarar verebilir.

Gece Plağı Diş Çürütür mü?

Hayır, düzenli temizlendiği ve ağız hijyenine dikkat edildiği sürece gece plağı diş çürüğüne neden olmaz.

Gece Plağı Ne Sıklıkla Takılmalı?

Tedavinin etkili olabilmesi için her gece düzenli olarak ve hekimin önerdiği süre boyunca kullanılmalıdır.

Gece Plağı Diş Gıcırdatmayı Durdurur mu?

Gece plağı diş gıcırdatmayı tamamen durdurmaz ancak dişleri korur ve çene kaslarına gelen baskıyı azaltır.

Gece Plağı Konuşmayı Etkiler mi?

Gece plağı gündüz konuşmayı etkilemez, takılıyken ise konuşmada hafif bir alışma süreci olabilir.