ONLİNE İŞLEMLER
Sağlıklı bireylerde her iki göz, birbirine paralel ve uyumlu olarak çalışır. Eğer gözler arasındaki bu paralellik bozulmuşsa yani bir göz bakmak istediğimiz noktaya bakarken diğer göz yukarıya, aşağıya, içe veya dışa kayıyorsa bu durumu şaşılık olarak tanımlıyoruz.
Şaşılık çocuklarda yaygın görülen bir göz problemidir. Şaşılık olan bireylerde en sık görülen belirti gözde kaymadır. Bu durum aileler tarafından hemen fark edilip sıklıkla çocuk hemen muayeneye getirilir. Özellikle yakına bakarken gözde kaymanın tetiklenmesi sık görülen belirtiler arasındadır. Bunun yanında baş ve gözün bir yana çevrilerek bakılması, güneşte tek gözünü kapama isteği, göz tembelliği özellikle yetişkinlerde çift görme sık görülen şikayetler arasındadır. Bazen ailede şaşılık hikayesi olan bireyler, hiçbir şikayet olmadan kontrol amaçlı gelebilmektedir. Ancak başlangıç yaşı ve şaşılık tipleri bireyler arasında farklılık gösterdiği için belirtiler de farklı olabilir.
Göz hareketleri, göz küresi etrafında bulunan 6 kas tarafından sağlanır. Bu kaslardan 4 tanesi ana bakış pozisyonları olan yukarı, aşağı, içe ve dışa bakıştan sorumludur. Diğer iki kas açılı bakışı sağlar. Bu kasların kontrolü beyin tarafından sağlanır. Bu kasların koordinasyonunun bozulması sonucu şaşılık gelişir. İki gözün görüntüsü görme merkezinde eşleştirilerek üç boyutlu görüntü oluşturulur ve derinlik algısı gelişir. Çocukluk çağı şaşılıkları zamanında tedavi edilmezse, üç boyutlu görme ve derinlik algısı yeterince gelişemez.
Şaşılığın pek çok tipi mevcuttur. En sık kullandığımız sistem, şaşılığın yönüne göre yapılan sınıflandırmadır. Buna göre, toplumda en sık görülen şaşılık tipleri içe kayma ve dışa kaymalardır. İçe kaymalar doğumsal, akomodatif ve sabit kaymalardır. Doğumsal içe kaymalar bebeklerde yaygın bir şaşılık türüdür ve kayma genelde geniş açılıdır. Akomodatif içe kaymalar 2 yaş üstü ve çocuklarda görülen en yaygın içe kayma türüdür. Bu şaşılıkta çocuk baktığı noktaya odaklanmaya çalıştığında kayma ortaya çıkar. Dışa kayma başka yaygın bir şaşılık türüdür. Özellikle çocuk hayal kuruyorken, yorgun olduğunda, güneş ışığında ya da fotoğraf çekimleri sırasında flaş ışığının etkisiyle ortaya çıkar. Aileler genellikle çocuğun parlak güneş ışığında bir gözünü kıstığını farkederler.
Şaşılık tanısı, hastalarda klinik göz muayenesi sonucunda rahatlıkla konulabilir. Özellikle çocukluk döneminde hastalığın erken teşhis edilerek tedavi edilmesi, başarı oranını oldukça artırır. Bu nedenle çocukların göz taramasından geçmesi büyük önem taşır. Şaşılık erken teşhisi ve tedavisiyle göz tembelliği riski azalır ve kişide 3 boyutlu görme gelişir.
Şaşılık tedavisi için öncelikli olarak tam ve detaylı bir göz muayenesi yapılmalıdır. Bu muayene ile şaşılığın türü, oluşum nedeni, göz kaymasının derecesi ve gözde herhangi başka bir hastalık bulunup bulunmadığı belirlenmelidir. Şaşılık tedavisinde kişiye özel değerlendirme yapılır. Şaşılıkların önemli kısmında kaymanın sebebi kırma kusurlarıdır. Kırma kusuru saptanırsa gözlük tedavisi verilir. Gözlük, şaşılıkların önemli kısmında yeterli olur. Gözlük tedavisinin işe yaramadığı kişilerde şaşılık cerrahisi uygulanır. Bu cerrahide göz küresi dışındaki göz kaslarına müdahale edilir. Ayrıca şaşılığa neden olan kapak düşüklüğü, katarakt gibi bir problem varsa, bunların tedavisi yapılmalıdır Bunu yanında şaşılık tedavisinde çeşitli göz egzersizleri, prizmatik camlar ve botox uygulamaları yapılmaktadır. Kaymanın düzeltilmesi yanında göz tembelliğinin düzeltilmesi için kapama tedavileri uygulanmaktadır. Şaşılık hastalığında uygulanan tüm tedavi yöntemleri, çocukluk döneminde daha yüksek başarı oranına sahip olduğundan hastalığın erken teşhis edilerek tedaviye başlanması çok önemlidir.
Yetişkinlerde şaşılığın önemli kısmını çocukluktan bu yana mevcut olan ve zamanında tedavi edilmemiş grup oluşturur. Bunun yanında kişide şaşılık sonradan gelişmiş olabilir. Bu bireylere çift görme en sık rastlanan şikayettir. Bu kaymaların en sık sebebi santral sebepler diye adlandırdığımız beyin kaynaklı sebeplerdir. Bunların sebebi vakit kaybetmeden araştırılmalıdır. Yetişkin hastalarda da kişiye özel değerlendirme yapılarak şaşılık tedavisi yapılır ve şaşılık cerrahisi uygulanabilir.
Op. Dr. Işık Yıldırım Göz Hastalıkları Uzmanı Medipol Üniversitesi Esenler Hastanesi 25 Haziran 2020