ONLİNE İŞLEMLER
Mide, ince bağırsak ve kalın bağırsaktan kaynaklanan ve organın iç yüzeyine doğru büyüyen ve milimetrik ölçülerden, santimetre ile ifade edilen ölçülere ulaşabilen kitlelerdir. Şekil olarak mantarı andırırlar Kalın bağırsağın en sık rastlanılan tümörleridir. Poliplerin çoğu iyi huylu olmasına karşın bazılarında ise özellikle çaplarının büyümesi ve histolojik değişikliğe uğraması sonucu bağırsak kanserine dönüşebilmektedir.
Bağırsak kanseri olgularının % 90’ının bağırsak poliplerinden kaynaklandığı bilinmektedir. Bu nedenle, bağırsak poliplerine zamanında tanı konulması, doku tanısı yapılarak gerekli takip ve tedavinin yapılması daha sonraki zamanlarda gelişebilecek kolo-rektal kanseri önlemede çok önemlidir. Gelişmiş ülkelerde yaşam boyu bağırsak kanserine yakalanma riskinin % 5 olduğu göz önüne alındığında, bağırsak poliplerinin önemi daha iyi anlaşılabilecektir.
Klinik çalışmalarda, bağırsak polipleri, erişkin yaş grubunun % 1-12’ sinde ve 70 yaştan sonra ise nüfusun % 40’ında görülürler. Elli yaşlardaki kişilerde, erkeklerde % 25, kadınlarda % 15 oranında görülmektedir. Bu poliplerin % 25’ inin kalın bağırsak kanseri yönünden yüksek riskli olduğu belirtilmektedir. Otopsi serilerinde ise: erkeklerde % 35-50, kadınlarda ise % 30-45 oranında polip saptanmıştır. Yaşam boyu bağırsak polipi riski % 6 olarak bildirilmektedir. Kolonoskopik tetkikte, yüksek riskli olarak tanımlanan poliplerin, %5’inde kolon kanseri tespit edilmektedir. Kolon poliplerinin % 70 sol taraf, % 20’si orta bölüm ve % 10’nu ise sağ taraf kolonda görülmektedir.
Kolon poliplerinin büyük bölümü belirti vermezler, tesadüfen kolonoskopi ya da sanal kolonoskopi (MR-kolonografi) denilen tetkikin yapılmasıyla veya opak madde kullanılarak yapılan kolon grafiside tesbit edilirler. Bazen kanama, mukus salgısı, bağırsak hareketlerinde değişiklik ve karın ağrısı gibi belirtiler verebilirler. Dışkılama Alışkanlığında ve bağırsak fonksiyonlarında değişiklikler görülebilir. Özellikle son 6 ayda kişinin dışkı alışkanlığında değişmeler olmuşsa kolonoskopik tetkik yapılması gerekir. Polip çapı arttıkça bağırsak tıkanıklığı veya dışkılama alışkanlığında değişiklik yapabilirler. Zaman zaman kabızlık ve / veya ishal atakları olabilir. Bu dönemde karın ağrısı, şişkinlik, aşırı gaz bu bulgulara ek olarak ortaya çıkabilir.
Polip hastalığında kümülatif kanser gelişme riski 5 yılda % 2.5 civarındadır. Bu risk 10 yılda % 8, 20 yılda % 24’e kadar olduğu bildirilmektedir. Familyal Adenomatoz Polip kolon ve rektumda 100 den fazla polip gelişmesi olarak tanımlanır. Genetik (otosomal dominant) geçişlidir.FAP te adenom/kanser gelişme süresi 20 yıl civarındadır. FAP ta eğer 1 cm den büyük polipler var ise kanser gelişme riski % 40-45 lere kadar yükselmektedir.
Ortalama Risk Altında olanlar: Sağlıklı bireylerde (erkek/kadın) eğer 1. derecedeki akrabalarında mide/bağırsak kanseri hikayesi yoksa, iltihabi bağırsak hastalığı(ülseratif kolit /Crohn) yoksa 50 yaşında kolon polip/kanser taramasına başlanır. Artmış yada yüksek riske sahip olanlar: Kolorektal tümör ve polip için güçlü aile hikayesi olanlar 40 yaş ya da kolorektal kanser kanser tespit edilmiş en genç kişinin yaşından 10 yaş önce tarama programına alınır. Herediter kolorektal kanser sendromları için aile hikayesi olanlar, FAP aile hikayesi olanlar 10-12 yaşından itibaren, yine herediter non-polipozis kolon kanseri( HNPKK =Lync sendromu) aile hikayesi olanlarda 20-25 yaş yada en genç hastanın yaşından 10 yıl önce tarama programına alınması gerekmektedir.
Düşük riskli hastalar 1-2 adet ve 10 mm’den küçük çaplı polip belirlenmesi durumunda, polipler çıkartılıp geride polip kalmadığından emin olmak amacı ile 2-3 yıl sonra kolonoskopi tetkiki tekrarlanır. Kontrol kolonoskopisinde polip bulunmaması durumunda, 5 yıl sonra kolonoskopi tetkiki tekrarlanır. Orta riskli hastalar 3-4 adet polip veya 10-20 mm çaplı polip belirlenmesi durumunda, polipler çıkartıldıktan sonra geride polip kalmadığından emin olmak amacı ile 1-2 yıl sonra kolonoskopi tetkiki tekrarlanır. Kontrol kolonoskopisinde polip bulunmaması durumunda, 5 yıl sonra kolonoskopi tetkiki tekrarlanır. Yüksek riskli hastalar 5 taneden fazla veya 20 mm’den büyük çaplı polip belirlenmesi durumunda 1 yıl içinde kolonoskopi tetkiki tekrarlanır. Kontrol kolonoskopisinde polip bulunmaması durumunda, 3 yıl sonra kolonoskopi tetkiki tekrarlanır. Art arda iki kontrol kolonoskopisinde polip bulunmaması durumunda ise 5 yıl sonra kolonoskopi tetkiki tekrarlanır.
Kalın bağırsak (barsak) polipleri çıkarıldıktan sonra hastaların % 20- 50’sinde, tetkikten sonraki 3-5 yıl içinde tekrar poliplerin olduğu gözlenir. Kalın bağırsağından polip alınan kişilerde, kalın bağırsak kanseri veya rektum kanseri riski sağlıklı nüfusa oranla 3-8 kat daha fazladır. Genellikle, 75 yaştan sonra poliplerin takibi terk edilir. Kolon poliplerinde tarama metodları
Kolonoskopide polip tespit edildiğinde polip büyüklüğüne ve şekline göre değişik tedavi metodları uygulanarak polipler uzaklaştırılmış olur. Saplı poliplerin çıkarılması, sapsız olan poliplere göre daha kolaydır. Sapsız veya düz olan poliplerin dip kısımlarına değişik maddeler injekte edilip polip şişirildikten sonra çıkarılırlar. Medipol Üniversitesi Pendik Hastanesi Prof. Dr. Nihat Okçu Gastroenteroloji 16 Mart 2020