Sitede Ara

{%= Interview.Title %}

Polip Nedir?

Mide, ince bağırsak ve kalın bağırsaktan kaynaklanan ve organın iç yüzeyine doğru büyüyen ve milimetrik ölçülerden, santimetre ile ifade edilen ölçülere ulaşabilen kitlelerdir. Şekil olarak mantarı andırırlar Kalın bağırsağın en sık rastlanılan tümörleridir. Poliplerin çoğu iyi huylu olmasına karşın bazılarında ise özellikle çaplarının büyümesi ve histolojik değişikliğe uğraması sonucu bağırsak kanserine dönüşebilmektedir.

Kalın Bağırsak Poliplerinin Önemi Nedir?

Bağırsak kanseri olgularının % 90’ının bağırsak poliplerinden kaynaklandığı bilinmektedir. Bu nedenle, bağırsak poliplerine zamanında tanı konulması, doku tanısı yapılarak gerekli takip ve tedavinin yapılması daha sonraki zamanlarda gelişebilecek kolo-rektal kanseri önlemede çok önemlidir.  Gelişmiş ülkelerde yaşam boyu bağırsak kanserine yakalanma riskinin % 5 olduğu göz önüne alındığında, bağırsak poliplerinin önemi daha iyi anlaşılabilecektir.  

Kalın Bağırsak Poliplerinin Sıklığı Ne Kadardır?

Klinik çalışmalarda, bağırsak polipleri, erişkin yaş grubunun % 1-12’ sinde ve 70 yaştan sonra ise nüfusun % 40’ında görülürler. Elli yaşlardaki kişilerde, erkeklerde % 25,  kadınlarda % 15 oranında görülmektedir. Bu poliplerin  % 25’ inin kalın bağırsak kanseri yönünden yüksek riskli olduğu belirtilmektedir. 
Otopsi serilerinde ise: erkeklerde % 35-50, kadınlarda ise % 30-45 oranında polip saptanmıştır. 
Yaşam boyu bağırsak polipi riski % 6 olarak bildirilmektedir. Kolonoskopik tetkikte, yüksek riskli olarak tanımlanan poliplerin, %5’inde  kolon kanseri tespit edilmektedir. Kolon poliplerinin % 70 sol taraf,  % 20’si orta bölüm ve % 10’nu ise sağ taraf kolonda görülmektedir.

Kalın Bağırsak Poliplerinde Risk Faktörleri Nelerdir?

  •  Yaş: 45-50  yaşlardan sonra gerek  kolon polipi, gerekse kolon -rektum tümör  riski göreceli olarak artar.
  • İltihabi Bağırsak Hastalıkları: kalın bağırsak polipleri Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı diye adlandırılan iltihabi bağırsak hastalıkları zemininde geliştiklerinde kanser riski artmaktadır.
  • Aile öyküsü: anne, babada veya kardeşlerde kalın bağırsak poliplerinin olması veya kolon kanser hikayesi olması durumunda, çocuklarda polip gelişme riski artar.
  • Sigara: sigara içenlerde kalın bağırsak kanseri riski artmıştır.
  • Hareketsizlik
  • Şişmanlık (obezite), tip-II Diabetes Mellitus 
  • Stres
  •  Hayat tarzı: yoğun kırmızı et tüketimi,  az sebze meyve tüketimi kolon polip gelişmesi ve dolaysıyla kolon tümör riskini artırmaktadır. 

Kalın Bağırsak Poliplerinin Klinik Belirtileri Neler Olabilir? 

Kolon poliplerinin büyük bölümü belirti vermezler, tesadüfen  kolonoskopi  ya da sanal kolonoskopi (MR-kolonografi) denilen tetkikin yapılmasıyla veya opak madde kullanılarak yapılan kolon grafiside tesbit edilirler. Bazen kanama, mukus salgısı, bağırsak hareketlerinde değişiklik ve karın ağrısı gibi belirtiler verebilirler. Dışkılama Alışkanlığında ve bağırsak fonksiyonlarında değişiklikler görülebilir. Özellikle son 6 ayda kişinin dışkı alışkanlığında değişmeler olmuşsa kolonoskopik tetkik yapılması gerekir. Polip çapı arttıkça bağırsak tıkanıklığı veya dışkılama alışkanlığında değişiklik yapabilirler. Zaman zaman kabızlık ve / veya ishal atakları olabilir. Bu dönemde karın ağrısı, şişkinlik, aşırı gaz bu bulgulara ek olarak ortaya çıkabilir.

Polipte Kanserleşme Riskini Artıran Özellikler Nelerdir?

  •    Polip çapının 1 cm üzerinde olması
  •    Polip görüntüsünün villöz (parmaksı çıkıntı görünümü) bir görünüm sergilemesi
  •    Polipten alınan biyopside displazi bulgularının olması. Yani normal hücrelerin boyanma ve    yapısal özelliklerinin değişerek tömör hücresi yönünde bir sapma göstermesi  durumudur. Özellik le bu değişimin yüksek dereceli (high grade) olması riski daha artırmaktadır.
  •   Çoğul poliplerin  ( 2 den fazla) olması
  •   Polipin flat (düz) görünümlü olması
  •   Polip/poliplerin genetik sendromlarla  birlikte olması (FAP:Familyal Adenomatöz Polip gibi)

Polip hastalığında kümülatif kanser gelişme riski  5 yılda  % 2.5 civarındadır. Bu risk 10 yılda  % 8,  20 yılda % 24’e kadar olduğu bildirilmektedir. Familyal Adenomatoz Polip kolon ve rektumda 100 den fazla polip gelişmesi olarak tanımlanır. Genetik (otosomal dominant)  geçişlidir.FAP  te adenom/kanser gelişme süresi  20 yıl  civarındadır. FAP  ta eğer 1 cm den büyük polipler var ise kanser gelişme  riski % 40-45   lere kadar yükselmektedir.

Kalın Bağırsak Polipleri/ KRK Taraması Nasıl Yapılır?

Ortalama Risk Altında olanlar: Sağlıklı bireylerde (erkek/kadın) eğer 1. derecedeki akrabalarında mide/bağırsak kanseri hikayesi yoksa, iltihabi bağırsak hastalığı(ülseratif kolit /Crohn) yoksa 50 yaşında kolon polip/kanser taramasına başlanır. 
Artmış yada yüksek riske sahip olanlar: Kolorektal  tümör  ve  polip için güçlü aile hikayesi olanlar 40 yaş ya da kolorektal kanser kanser tespit edilmiş  en genç kişinin  yaşından 10 yaş önce tarama programına alınır. Herediter kolorektal kanser sendromları için aile hikayesi olanlar, FAP aile hikayesi olanlar 10-12 yaşından itibaren, yine herediter non-polipozis kolon kanseri( HNPKK =Lync sendromu) aile hikayesi olanlarda 20-25 yaş yada en genç hastanın  yaşından 10 yıl önce tarama programına alınması gerekmektedir.

Bağırsağında Polip Tespit Edilenlerde Tarama Programı Nasıldır?

Düşük riskli hastalar
1-2 adet ve 10 mm’den küçük çaplı polip belirlenmesi durumunda, polipler çıkartılıp geride polip kalmadığından emin olmak amacı ile 2-3 yıl sonra kolonoskopi tetkiki tekrarlanır.  Kontrol kolonoskopisinde polip bulunmaması durumunda, 5 yıl sonra  kolonoskopi  tetkiki tekrarlanır.
Orta riskli hastalar
3-4 adet polip veya 10-20 mm çaplı polip belirlenmesi durumunda, polipler çıkartıldıktan sonra geride polip kalmadığından emin olmak amacı ile 1-2 yıl sonra kolonoskopi tetkiki tekrarlanır. Kontrol kolonoskopisinde polip bulunmaması durumunda, 5 yıl sonra  kolonoskopi  tetkiki tekrarlanır. 
Yüksek riskli hastalar
5 taneden fazla veya 20 mm’den büyük çaplı polip belirlenmesi durumunda 1 yıl içinde kolonoskopi tetkiki tekrarlanır. Kontrol  kolonoskopisinde   polip bulunmaması durumunda, 3 yıl sonra kolonoskopi tetkiki tekrarlanır. Art arda iki kontrol  kolonoskopisinde  polip bulunmaması durumunda ise 5 yıl sonra     kolonoskopi  tetkiki tekrarlanır. 

Kalın Bağırsak Polipleri Tekrarlar Mı?

Kalın bağırsak (barsak) polipleri çıkarıldıktan sonra hastaların % 20- 50’sinde, tetkikten sonraki 3-5 yıl içinde tekrar poliplerin olduğu gözlenir. Kalın bağırsağından polip alınan kişilerde, kalın bağırsak kanseri veya  rektum kanseri riski sağlıklı nüfusa oranla 3-8 kat daha fazladır. Genellikle, 75 yaştan sonra poliplerin takibi terk edilir.
Kolon poliplerinde tarama metodları

  • Kolonoskopi: Kolonoskopik tarama ile KRK insidansında  % 67-76 azalma, mortalitesinde ise  % 50-65 azalma sağlamıştır.
  • Kontraslı Baryumlu Grafi: Tanı değeri düşüktür.Kolonoskopiyi tolere edemiyecek hastalarda düşünülmelidir. 
  • CT kolonografi(virtual kolonoskopi): Eziyetsiz bir işlemdir. Sedesyon gerektirmez.Dikkatli bir inceleme ile çapları 0.5 cm nin üzerinde olan poliplerde tanı oranı  %85-90 kadar yüksektir.Ancak bu yöntemle polip veye başka bir patolojik bulgu tesbit edilmesi durumunda  kolonoskopi yapılması gerekir. Düz (flat)lezyonlarda tanı değeri düşüktür.
  • Kapsül Endoskopi tekniği: 2014 te FDA tarafından onaylandı. Kolonoskopi yapılamayan hastalarda uygulanır. Yutulabilecek bir boyutta proğlanmış kapsül şeklinde bir alıcı alet hastaya yutturulur. Bu alet bağırsak boyunca ilerlerken yüzlerce resim çeker, gayta ile dışarı atıldıktan sonra programlı okuyucu ile değerlendirilir.

Kolon Poliplerinin Tedavisi Nasıldır?

Kolonoskopide polip tespit edildiğinde polip büyüklüğüne ve şekline göre değişik tedavi metodları uygulanarak polipler uzaklaştırılmış olur. Saplı poliplerin çıkarılması, sapsız olan poliplere göre daha kolaydır. Sapsız veya düz olan poliplerin dip kısımlarına değişik maddeler injekte edilip polip şişirildikten sonra çıkarılırlar.  
 
Medipol Üniversitesi Pendik Hastanesi
Prof. Dr. Nihat Okçu 
Gastroenteroloji
16 Mart 2020