Bahar aylarında doğadan bilinçsizce toplanan mantarlar, akut karaciğer yetmezliğine sebep olabiliyor. Destek tedavilerine cevap vermeyen hastalar için tek çözüm ise karaciğer nakli…


Akut karaciğer yetmezliği, daha önce sağlıklı olduğu bilinen bireylerde ortaya çıkan karaciğer yetmezliği tablosu olup, son derece hızlı seyreder ve hızlı tedavi edilmediğinde çoğu zaman ölümle sonuçlanan bir hastalıktır. Çeşitli nedenlerle dolaşıma katılan toksinler öncelikle karaciğer hücrelerine uygun tedavi edilmediğinde beyin ve diğer organlara zarar verir. Çok çeşitli nedenler ile ortaya çıkan bu tabloda ülkemizde de özellikle bahar aylarında mantar zehirlenmesi (özellikle amanita phalloides) ön plana çıkar. Mantar zehirlenmesi dışında; hepatit A, B, D, E ve muhtemelen C, immünsüpresif terapi ve kemoterapi, yüksek dozda parasetamol gibi bazı ilaçlar, ot ve eritici madde kullanımı, güneş çarpması, Wilson hastalığı, hamilelik ve reye sendromu da akut karaciğer yetmezliği yapan nedenler arasında sayılır. Peki, hastalığın belirtileri nelerdir? Akut karaciğer yetmezliğinde belirtiler ani ve hızlı gelişir. Daha önce sağlıklı olan bireyin sağlık durumu hızla bozulur. İlk belirtiler, mide bulantısı ve rahatsızlık hissi olarak kendini gösterir. Sanlık ve akli durum dengesizlikleri (düş, ajitasyon) başlar. Bunun yanı sıra terleme, baygınlık hissi, morartı ve kanama eğilimi, aşırı susama da görülebilir. Karaciğerin fonksiyonları normale döndüğü zaman akli denge de normale döner. Bunun tersine, bazı bireylerde ise kalıcı hasarlar oluşabilir.

HER BULDUĞUNUZ MANTARI YEMEYİN!
Akut karaciğer yetmezliğinde tedavinin en önemli basamağı koruyucu önlemlerin alınmasıdır. Özellikle bahar aylarında doğadaki mantarların yenilmesinin ne kadar tehlikeli olduğu konusunda toplum bilinçlendirilmelidir. Daha önce defalarca yenilen ve herkesin zararlı olmadığını bildiği mantarlarında da muhtemelen genetik değişim sonrası akut karaciğer yetmezliği yaptığı görüldü. Bu nedenle doğada bulunan mantarların kesinlikle yenilmemesi gerektiği her ortamda topluma anlatılmalıdır. Akut karaciğer yetmezliğinde başlangıçta nedene yönelik tedavi ve plazmaferez gibi karaciğer destek tedavileri yapılır. Tedaviye cevap alınamadığı durumlarda tek çözüm karaciğer naklidir.

NAKİLDE ZAMANLAMA ÖNEMLİ
Karaciğer nakli kararı alındığında çok hızlı bir şekilde aile canlı donör karaciğer nakli hakkında bilgilendirilir ve hazırlıklara hemen başlanır. Medipol Üniversitesi Hastanesi Organ Nakli Merkezi’nde; bu hastalar için yapılması gereken karaciğer biyopsisi dâhil tüm hazırlıklar 2-4 saat içerisinde tamamlanır ve hazırlığı takiben hastalar ameliyata alınarak karaciğer nakli gerçekleştirilir. Canlı donör şansı olmayan hastalar için, Sağlık Bakanlığı Ulusal Organ Nakli Koordinasyon Merkezi’ne acil karaciğer nakli ihtiyacı bildirilir. Bu durumda ülkede herhangi bir yerde beyin ölümü sonrası bağışlanan ilk karaciğer bu hastaya nakledilmesi için merkeze önerilir. Havakara tüm ulaşım araçları kullanılarak en kısa sürede karaciğer hastaneye ulaştırılıp hastaya nakledilmesi sağlanır. Karaciğer nakli sonrası hastaların yaklaşık %75-80’i çok hızlı bir şekilde iyileşerek kısa sürede eski sağlığına kavuşur. Karaciğer naklindeki başarının ana anahtarı zaman kaybetmeden hastanın genel durumu iyi iken karaciğer nakli yapmaktır. Tedavi planlamasındaki en önemli faktör zamandır. Bu nedenle akut karaciğer yetmezliği şüphesi olan hastaların mutlaka karaciğer nakli yapılabilecek bir merkeze sevk edilmesi gereklidir. Tedavideki gecikmelerin ölümle sonuçlanacağı asla unutulmamalıdır.