Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Neden Olur? Terlemeye Ne İyi Gelir?

Aşırı terleme (hiperhidroz), vücudun ihtiyaç duyduğundan fazla ter üretmesidir. Terleme genellikle eller, ayaklar, koltuk altları ve yüz gibi bölgelerde yoğunlaşır. Bu durum kişinin yaşam kalitesini ciddi oranda düşürebilir. Hiperhidrozun tedavisinde hem yaşam tarzı değişikliklerinden hem de tıbbi yöntemlerden faydalanmak mümkündür.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Nedir?

Tıpta hiperhidroz olarak anılan aşırı terleme durumu, vücudun normalden fazla ter üretmesidir. Terleme, vücudun doğal mekanizmalarından biridir ve sıcak hava, egzersiz ya da stres gibi durumlarda gelişebilir. Ancak hiperhidrozda bu mekanizma aşırı ve kontrolsüz çalışır. Bu durum, kişinin herhangi bir fiziksel aktivite yapmasına gerek kalmadan bile ortaya çıkabilir. 

Hiperhidroz genellikle el içi, ayak tabanı, koltuk altı ve yüz gibi bölgelerde yoğun şekilde görülür. Ancak, bazı kişilerde tüm vücutta da görülebilir. Hiperhidroz, kişinin özellikle sosyal hayatını, iş performansını ve psikolojik durumu olumsuz olarak etkiler. 

Kişi el sıkışırken, bir dosya tutarken ya da ayakkabı giyerken bile sorun yaşayabilir. Neyse ki günümüzde hiperhidrozun tanı ve tedavisinde etkili pek çok yöntem bulunmaktadır. Erken tanı ve uygun tedavi ile belirtilerin kontrol altına alınması mümkündür.

Ayrıntılı Bilgi İçin Formu Doldurun

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Neden Olur?

Aşırı terleme, genellikle ter bezlerinin normalden fazla çalışması nedeniyle olur. Ancak, bu durumun altında yatan nedenler kişiden kişiye değişebilir. Genellikle iki ana grupta incelenir: Primer (birincil) hiperhidroz ve sekonder (ikincil) hiperhidroz.

Primer (Birincil) Hiperhidroz

Bu türde, kişide herhangi bir hastalık görülmese bile vücudun belirli bölgelerinde yoğun ve kontrolsüz terleme görülür. Genellikle ergenlik döneminde başlar ve yıllarca devam edebilir. İki elin ya da iki ayağın aynı anda terlemesi gibi simetrik olarak görülür. 

En sık etkilenen bölgeler; avuç içleri, ayak tabanları, koltuk altları ve yüzdür. Terleme genellikle gündüzleri daha belirgindir. Genetik olabildiği gibi sosyal ortamlarda daha çok artabilir. Stres, egzersiz ve genetik faktörler primer hiperhidrozu tetikleyebilir. Sosyal ilişkilerde çekinme, özgüven kaybı, iş hayatında verimsizlik gibi psikolojik ve sosyal sonuçlar doğurabilir.

Sekonder (İkincil) Hiperhidroz

Vücudun genelinde görülen terlemedir ve genellikle bir hastalık belirtisi olarak ortaya çıkar. Çoğunlukla aniden başlar. Endokrin hastalıklar (hipertiroidi, diyabet, menopoz), nörolojik hastalıklar (Parkinson, omurilik yaralanmaları), enfeksiyonlar (tüberküloz, HIV), kanserler, ilaç yan etkileri (antidepresanlar, hormon ilaçları), alkol bağımlılığı, hamilelik ve obezite başlıca nedenleri arasındadır.

Sekonder hiperhidroz hem gündüz hem gece görülebilir. Bu nedenle gece terlemeleri varsa mutlaka altta yatan durumun araştırılması gerekir. Tedavi sürecinde öncelikle temel nedenin teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Belirtileri Nelerdir?

Aşırı terleme belirtileri, kişiden kişiye ve hiperhidrozun türüne göre değişkenlik gösterebilir. Ancak genel olarak hem fiziksel hem de duygusal, psikolojik ve davranışsal düzeyde belirgin olarak belirtiler görülür. Bu belirtiler, yaş gruplarına göre farklılık gösterebilir. Başlıca belirtiler şunlardır:

Fiziksel Belirtiler

• Bölgesel (lokalize) terleme: El içi (palmar hiperhidroz), ayak tabanı (plantar hiperhidroz), koltuk altı (aksiller hiperhidroz), yüz ve alın bölgelerinde terlemeler görülür. Genellikle primer (birincil) hiperhidroz belirtileridir.
• Yaygın (generalize) terleme: Vücudun büyük kısmını kapsayan yoğun terleme, genellikle sekonder hiperhidroza (başka bir hastalığa bağlı) işaret eder. Bu tür terleme, özellikle gece uykuda bile devam edebilir.
• Herhangi bir fiziksel aktivite olmadan, otururken ya da dinlenme sırasında bile terleme olabilir.
• Kişi sıcaklık farkı yaşamadan, ani bir heyecan ya da stres durumunda yoğun terleme nöbetleri geçirebilir.
• Özellikle ellerde ve yüzde, terin adeta su gibi damlaması hiperhidrozun ileri seviyelerinde sık görülür.
• Günde birden fazla kıyafet değiştirme ihtiyacı doğabilir. 

Psikolojik ve Sosyal Belirtiler

• Tokalaşmak, sarılmak, kalabalık ortamlarda bulunmak gibi sosyal etkileşimlerden çekinme
• Sürekli terli görünme ya da kötü kokma endişesi, özgüven kaybı
• Stres ve anksiyete
• El işi yapan bireylerde, sağlık çalışanlarında, öğretmenlerde ya da sunum yapan meslek gruplarında mesleki kısıtlılık
• Yazı yazarken kâğıdın ıslanması, mürekkebin dağılması
• Ayakkabının içinde ayak kayması ve ayak mantarına yatkınlık
• Bilgisayar, telefon kullanırken zorluk
• Yüz terlemesi nedeniyle makyajın bozulması veya gözlüğün buğulanması
• Giysilerde kalıcı leke ve kötü koku oluşması

Belirtiler zamanla şiddetlenebilir ve yaşam kalitesini ciddi oranda düşürebilir. Bu nedenle bu belirtileri önemsemek, bir dermatoloji ya da dahiliye uzmanına başvurmak oldukça önemlidir. 

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Teşhisi Nasıl Yapılır?

Aşırı terleme şikâyetinin teşhisinde genellikle ileri düzey laboratuvar testlerine ya da görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyulmaz. Tanı çoğunlukla hastanın detaylı öyküsüne ve fiziki muayene bulgularına dayanılarak konulur. Hekim, terlemenin başladığı dönem, sıklığı ve hangi bölgelerde yoğunlaştığı gibi birçok unsuru değerlendirir.

En sık kullanılan teşhis yöntemi kolorimetrik testtir. Kolorimetrik testte, cilt üzerine genellikle iyot çözeltisi sürülür ve üstüne nişasta karışımı serpilir. Terleme başladıktan sonra terli bölgeler mavi-siyaha döner; kuru kalan bölgeler renk değiştirmez. Böylece terleyen alanlar net bir şekilde belirlenebilir.

Her ne kadar tanıda esas yöntem muayene olsa da bazı durumlarda altta yatan başka hastalıkları belirlemek amacıyla kan tahlilleri gibi temel tetkiklere başvurulabilir. Bu testler, tiroid bezi hastalıkları, diyabet, enfeksiyonlar veya hormonal bozukluklar gibi terlemeye neden olabilecek sorunların olup olmadığını araştırmak için yapılır. Genellikle sekonder (ikincil) hiperhidroz şüphesinde uygulanır.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Aşırı terleme tedavisi, primer ya da sekonder hiperhidroza göre planlanır. Eğer terleme başka bir hastalığın sonucuysa, öncelikle altta yatan hastalık tedavi edilmelidir. Primer hiperhidrozda ise doğrudan terlemeyi azaltmaya yönelik yöntemler tercih edilir.

Tedaviye genellikle yaşam tarzı değişiklikleriyle başlanır. Hastanın stres ve anksiyete kontrolü için psikolojik destek alması gerekebilir. Genel olarak pamuklu giysiler giymek, aşırı baharatlı ve yağlı yiyeceklerden uzak durmak, terlemeyi arttıran tetikleyicilerle başa çıkmak ve düzenli duş almak önerilir.

Aşırı terlemeyi önleyen krem ve deodorantlar, özellikle koltuk altı, el ve ayak terlemelerinde ilk basamak tedavi olarak kullanılır. Bu tedavi hafif vakalarda işe yarayabilir. Botoks uygulaması ise, sinir uçlarıyla ter bezleri arasındaki iletişimi geçici olarak durdurarak terlemeyi azaltır. Koltuk altı, el içi, ayak tabanı ve alın bölgesindeki aşırı terleme için oldukça etkili bir yöntemdir.

İleri düzey vakalarda ameliyat gerekebilir. Ter bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması ya da ETS (endoskopik torasik sempatektomi) ameliyatı uygulanabilir. 

Aşırı Terlemeye Ne İyi Gelir?

Aşırı terlemeyi azaltmaya yardımcı olabilecek bazı günlük alışkanlıklar edinmek faydalı olabilir. Örneğin; pamuklu kıyafetler giymek, pamuklu çoraplar giymek, düzenli duş almak ve terlemeyi arttıracak kafein, baharatlı yiyeceklerden uzak durmak işe yarayabilir. Ayrıca, terlemeyi önleyici ürünler (alüminyum klorür içeren ürünler) topikal (cilt üzerine uygulanan) çözümler arasındadır.

Yoga, nefes egzersizi, meditasyon gibi teknikler özellikle stres kaynaklı terleme yaşayanlar için faydalı olabilir. Rahatlamak ve sinir sistemini dengelemek için günde bir fincan adaçayı veya papatya çayı içmek faydalı olabilir. Ayak terlemesi olanlar ise karbonatlı suyla yapılan ayak banyosundan yarar görebilir.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Aşırı Terleme Hangi Hastalığın Belirtisidir?

Aşırı terleme, hipertiroidi, diyabet, menopoz, enfeksiyon hastalıkları, bazı nörolojik hastalıklar ve kanser türlerinde görülebilir.

Aşırı Terleme İçin Hangi Doktora Gidilir?

İlk başvurulması gereken uzmanlık alanı dermatolojidir. Ancak altta yatan sistemik bir hastalık şüphesi varsa, dahiliye (iç hastalıkları), göğüs cerrahisi ve endokrinoloji bölümüne yönlendirme yapılabilir.

Gece Aşırı Terleme Neden Olur?

Gece terlemeleri enfeksiyon hastalıkları, hormonal değişiklikler (örneğin menopoz) ve tiroid bozukluklarının belirtisi olabilir.

 Aşırı Terleme İçin Hangi Testler Yapılır?

Sekonder hiperhidroz için TSH, kan şekeri, hemogram gibi laboratuvar testleri yapılabilir.

Aşırı Terleme Tansiyonu Düşürür mü?

Aşırı terleme ciddi sıvı kaybına neden olursa, bu durum tansiyon düşüklüğüne yol açabilir. Ancak tek başına her zaman tansiyonu düşürmez.

Aşırı Terleme Zayıflatır mı?

Terleme kilo kaybına neden olmaz, sadece geçici su kaybına yol açar.

Aşırı Terleme Böbreklere Zarar Verir mi?

Uzun süreli ve şiddetli sıvı kaybı vücudun elektrolit dengesini bozabilir ve dolaylı olarak böbrek fonksiyonlarını etkileyebilir. Ancak bu durum nadirdir.

Yazın Aşırı Terleme Neden Olur?

Yüksek sıcaklık, nem oranı ve güneşe maruz kalma, vücudun ısı dengesini korumak için ter bezlerini daha aktif çalışmaya zorlar.

Erkeklerde ve Kadınlarda Aşırı Terleme Nedenleri Farklı mıdır?

Genellikle benzer nedenlere bağlı olsa da kadınlarda menopoz ve hormon dalgalanmaları daha sık görülürken, erkeklerde genetik hiperhidroz daha baskın olabilir.

Aşırı Terleme Kendi Kendine Geçer mi?

Bazı durumlarda (örneğin ergenlik döneminde başlayan hafif hiperhidroz) zamanla azalabilir. 

Çocuklarda Aşırı Terleme Yaşanır mı?

Evet, özellikle genetik nedenli primer hiperhidroz çocukluk yaşlarında başlayabilir.

Terleme Ne Zaman Tehlikelidir?

Gece terlemesi, ani başlayan yaygın terleme, kilo kaybı, ateş veya yorgunluk gibi başka belirtilerle birlikteyse mutlaka tıbbi değerlendirme gerektirir.

Aşırı Terleme Hangi Hormon Bozukluğudur?

En sık hipertiroidi (tiroid bezinin aşırı çalışması) ile ilişkilidir. Östrojen ve testosteron dalgalanmaları da terlemeyi etkileyebilir.

Baş ve Boyun Terlemesi Neden Olur?

Stres, heyecan, sıcaklık artışı veya bazı nörolojik nedenlerle oluşabilir.

Çok Terleyen İnsan Ne Yapmalı?

İlk olarak bir dermatoloji uzmanına başvurmalı, ardından yaşam tarzı değişiklikleri ve tropikal ürünler değerlendirilebilir.

Hangi Kanser Türlerinde Aşırı Terleme Olur?

En çok lenfoma (özellikle Hodgkin lenfoma) ve bazı hematolojik kanserlerde gece terlemeleri şeklinde görülür.

Uykuda Terleme Hangi Hastalıkların Habercisi Olabilir?

Enfeksiyon hastalıkları, tiroid bozuklukları, menopoz, bazı kanser türleri veya hormonal dengesizlikler gece terlemesine yol açabilir.

Terlemek Ödem Atar mı?

Terleme yoluyla vücut geçici olarak su kaybeder, bu durum hafif bir ödem azalması yaratabilir.

D Vitamini Terleme Yapar mı?

D vitamini eksikliği bazı kişilerde baş ve boyun bölgesinde terlemeye yol açabilir.

Bebeklerde Aşırı Terleme Yaşanır mı?

Evet, bebeklerde aşırı terleme görülebilir. Özellikle baş, ense ve sırt bölgelerinde terleme yaygındır. Bu durum çoğunlukla normal kabul edilir. 

Gebelikte Aşırı Terleme Neden Olur?

Gebelik döneminde hormonlardaki değişiklikler, metabolizmanın hızlanması ve artan kan akışı gibi faktörler aşırı terlemeye neden olur. 

Yüzde Aşırı Terleme Nasıl Geçer?

Yüzde aşırı terleme (yüz hiperhidrozu); doktorun reçete ettiği ter önleyici kremler, losyonlar, botoks veya ilaç tedavisi ile geçebilir.