İdeal kilo hesaplama, bireyin boy, yaş ve cinsiyetine göre sağlıklı kabul edilen vücut ağırlığını belirlemeye yardımcı olan bir değerlendirme yöntemidir. Obezite, zayıflık ve kilo kontrolü açısından yol gösterici bir ölçüt sunmaktadır.
İdeal kilo bir kişinin boyu, yaşı, cinsiyeti ve vücut yapısı dikkate alınarak hesaplanan, genel sağlık açısından referans kabul edilen vücut ağırlığı aralığıdır.
Tıbbi olarak ideal kilo estetik görünümden ziyade metabolik dengeyi, ilaç dozlamasını ve fiziksel işlevleri esas alan hesaplama yöntemlerine dayanır.
Bu değer kesin bir sağlık ölçütü değildir ve kas-yağ oranını doğrudan yansıtmaz. Bu nedenle ideal kilo, tek başına ulaşılması gereken mutlak bir hedef olarak değil, sağlıklı yaşam alışkanlıklarını değerlendirmeye yardımcı bir rehber olarak ele alınmalıdır.
İdeal kilo hesaplama formülü ideal vücut ağırlığını belirlemek amacıyla boy, cinsiyet ve bazı durumlarda yaş bilgilerini esas alan matematiksel hesaplama yöntemleridir.
Bu formüller ilk olarak tıbbi ilaç dozlarının doğru şekilde ayarlanması için geliştirilmiştir ve kişinin dış görünümünü değil, referans bir vücut ağırlığını hedef alır.
En yaygın kullanılan ideal kilo hesaplama formülleri Hamwi, Devine, Robinson ve Miller yöntemleridir. Tüm bu formüller, 152,4 cm baz alınarak bu boyun üzerindeki her santimetre için belirli bir kilo artışı eklenmesi prensibine dayanır.
Formüller arasında kullanılan kilo artış katsayıları farklılık gösterdiği için sonuçlar değişebilir.
Bu nedenle ideal kilo tek bir kesin değer olarak değil, farklı formüller ve sağlıklı VKİ aralığıyla birlikte değerlendirilmesi gereken bir referans aralık olarak kabul edilir.
Hamwi, Devine, Robinson ve Miller yöntemlerini esas alan ideal kilo tablosu aşağıdaki gibidir:
| Formül (Yıl) | Erkek | Kadın | Açıklama |
|---|---|---|---|
| G. J. Hamwi (1964) | 48,0 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 2,7 kg | 45,5 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 2,2 kg | Tıbbi ilaç dozlarının hesaplanması amacıyla geliştirilmiştir. |
| B. J. Devine (1974) | 50,0 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 2,3 kg | 45,5 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 2,3 kg | Hamwi formülüne benzer; başlangıçta tıbbi doz hesaplamaları için tasarlanmış, zamanla ideal kilo hesaplamalarında yaygınlaşmıştır. |
| J. D. Robinson (1983) | 52,0 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 1,9 kg | 49,0 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 1,7 kg | Devine formülünün güncellenmiş bir versiyonudur. |
| D. R. Miller (1983) | 56,2 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 1,41 kg | 53,1 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 1,36 kg | Devine formülünün farklı katsayılarla uyarlanmış bir varyasyonudur. |
Erkekler için ideal kilo boya göre değişen ve genellikle VKİ 18,5-24,9 aralığına karşılık gelen kilo aralığıdır.
Ortalama bir değerlendirmeyle 170-180 cm boyundaki erkeklerde ideal kilo aralığı yaklaşık 65-80 kg arasında kabul edilir.
Kas kütlesi yüksek olan erkeklerde bu aralığın üst sınırı sağlıklı olabilir. Bu değerler kesin hedef değil, sağlık açısından referans aralıktır.
| Formül | İdeal Kilo Hesaplama |
|---|---|
| Hamwi | 48,0 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 2,7 kg |
| Devine | 50,0 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 2,3 kg |
| Robinson | 52,0 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 1,9 kg |
| Miller | 56,2 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 1,41 kg |
Kadınlar için ideal kilo boy uzunluğuna göre hesaplanan ve sağlıklı VKİ aralığını karşılayan kilo değerlerini ifade etmektedir. Genel olarak 160-170 cm boyundaki kadınlarda ideal kilo aralığı yaklaşık 55-70 kg olarak değerlendirilir.
Kadınlarda yağ oranı doğal olarak daha yüksek olduğu için ideal kilo erkeklere kıyasla daha düşük çıkar.
| Formül | İdeal Kilo Hesaplama |
|---|---|
| Hamwi | 45,5 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 2,2 kg |
| Devine | 45,5 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 2,3 kg |
| Robinson | 49,0 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 1,7 kg |
| Miller | 53,1 kg + 152,4 cm üzerindeki her 2,54 cm için 1,36 kg |
Çocuklar için ideal kilo tek bir sabit değer değildir. Yaşa, cinsiyete ve boya göre değişen bir sağlıklı kilo aralığı söz konusudur.
Bu nedenle çocuklarda ideal kilo, persentil tablolarına göre belirlenir ve genellikle %5-85 persentil aralığı normal kabul edilir.
Çocuğun kilosu bu aralıkta yer alıyorsa sağlıklı büyüme sınırları içinde olduğu değerlendirilir.
Vücut Kitle İndeksi hesaplaması çocuklar ve gençler için de uygulanabilir. Bu yöntemle bireyin zayıf, normal kiloda, fazla kilolu veya obez olup olmadığı değerlendirilebilir.
Yaşa göre ideal vücut kitle indeksi (VKİ) aralıkları aşağıdaki gibidir:
| Yaş Grubu | İdeal VKİ (kg/m²) |
|---|---|
| 19 – 24 yaş | 19 – 24 |
| 25 – 34 yaş | 20 – 25 |
| 35 – 44 yaş | 21 – 26 |
| 45 – 54 yaş | 22 – 27 |
| 55 – 64 yaş | 23 – 28 |
| 65 yaş ve üzeri | 24 – 29 |
İdeal kilo, sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve sürdürülebilir yaşam alışkanlıklarının birlikte uygulanmasıyla korunur.
Haftada en az 200 dakika orta düzeyde egzersiz yapmak, yeterli protein ve sebze tüketmek, rafine karbonhidratları sınırlamak ve su alımını artırmak kilo dengesini destekler.
Düzenli uyku, stres kontrolü, öğün takibi ve kas kütlesini korumaya yönelik ağırlık çalışmaları metabolizmanın dengede kalmasına yardımcı olur.
Tüm bu alışkanlıkların hafta boyunca istikrarlı şekilde sürdürülmesi ve uzun vadeli bir yaşam tarzına dönüşmesi, ideal kilonun kalıcı olarak korunmasını sağlar.
İdeal kiloyu koruma yöntemleri aşağıda listelenmektedir:
Zayıflık sınırı, bir kişinin kilosunun sağlık açısından normal kabul edilen alt limitin altında olması durumunu ifade etmektedir.
Yetişkinlerde bu sınır genellikle Beden Kitle İndeksi (VKİ) 18,5’in altı olarak tanımlanır.
VKİ’nin 18,5’in altında olması, yetersiz kilo, düşük yağ ve kas kütlesi ile ilişkilendirilir.
Çocuklarda ve ergenlerde ise zayıflık sınırı sabit bir kilo değeriyle belirlenmez. Yaş ve cinsiyete göre hazırlanan persentil tablolarında %5 persentilin altı zayıflık sınırı olarak kabul edilir.
Zayıflık değerlendirmesi tek başına kiloya değil, genel sağlık durumu ve büyüme-gelişme sürecine birlikte bakılarak yapılmalıdır.
Aşırı zayıflık yetişkinlerde Beden Kitle İndeksi’nin (VKİ) 16’nın altında olması durumudur. Bu durum sabit bir kilo değeriyle değil, boya göre hesaplanan kilo ile belirlenir.
Örnek olarak 160 cm boyunda bir kişide 41 kg ve altı, 170 cm boyunda bir kişide 46 kg ve altı, 180 cm boyunda bir kişide ise 52 kg ve altı aşırı zayıflık sınırı olarak değerlendirilir.
Aşırı zayıflık kas kaybı, bağışıklık sistemi zayıflığı ve beslenme yetersizlikleriyle ilişkili olabileceği için mutlaka sağlık açısından değerlendirilmelidir.
İdeal kilo hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları aşağıda listelenmektedir.
İdeal kilonun altında ya da üzerinde olmak kalp-damar hastalıkları, diyabet, hormonal dengesizlikler, eklem sorunları ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi sağlık risklerini artırabilir.
Yaşa göre ideal kilo değerlendirmesinde Vücut Kitle İndeksi (VKİ) kullanılır ve VKİ = kilo (kg) / boy² (m) formülü ile hesaplanır.
VKİ aralıkları yetişkinlerde değişmese de yaş ilerledikçe kas kütlesi azalabilir ve yağ oranı artabilir. Bu nedenle ideal kilo değerlendirmesi vücut kompozisyonu ile birlikte ele alınmalıdır.
VKİ’nin 18,5’in altında olması ciddi zayıflık göstergesi kabul edilir. Anoreksiya tanısı ise kiloya ek olarak klinik ve psikiyatrik değerlendirme ile konur.
Obezite yalnızca kilo ile değil VKİ ile belirlenir. VKİ’nin 30 ve üzerinde olması obezite olarak değerlendirilir.
Sağlıklı kilo kaybı haftada ortalama 1-1,5 kilo olup bu da ayda yaklaşık 4-6 kilo verilmesi anlamına gelir.
Genellikle 1 beden incelmek için ortalama 3-4 kilo vermek yeterlidir.
Yazının Tarihi: 14.10.2025
Yazının Güncellenme Tarihi: 16.12.2025