Kardiyovasküler Hastalık Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Kardiyovasküler hastalıklar, kalp ve damar sistemini etkileyen çok çeşitli rahatsızlıkları kapsayan tıbbi bir terimdir. Damar tıkanıklığı, kalp krizi, koroner arter hastalığı ve inme gibi rahatsızlıkları içeren bu hastalıklar, dünya genelinde ne yaygın ölüm nedenleri arasında yer almaktadır. Çoğu zaman sinsice ilerleyen kardiyovasküler hastalıklar, belirtiler ortaya çıktığında ileri evrelere ulaşmış olabilir. Bu nedenle erken tanı ve düzenli sağlık kontrolleri oldukça önemlidir. 

Kardiyovasküler Hastalık Nedir? 

Kardiyovasküler hastalık, kalp ve kan damarlarını etkileyen tüm hastalıkları kapsayan genel bir terimdir. Kalbin tüm fonksiyonlarını doğrudan etkileyen bu hastalıklar, genellikle damarlarda daralma, tıkanıklık ya da yapısal bozukluklar sonucu ortaya çıkar. Kalp krizi, inme, kalp yetmezliği, hipertansiyon, ritim bozuklukları ve kalp kapak sorunları en sık görülen kardiyovasküler hastalıklar arasında yer alır.

Kardiyovasküler hastalıklar dünya genelinde en sık görülen ölüm nedenlerinden biridir. Bu hastalıklar genellikle yavaş yavaş gelişir ve belirti vermeyebilir; ancak ilerlemesi durumunda ciddi sorunlara neden olabilir. 

Genetik yatkınlık, sigara kullanımı, obezite, hipertansiyon ve diyabet gibi unsurlar kardiyovasküler hastalıkların ortaya çıkmasındaki başlıca etkenlerdir. Bu etkenleri düzenlemek, yaşam tarzı değişiklikleri yapmak mümkündür. Bu nedenle, kardiyovasküler hastalıklar hem önlenebilen hem de erken tanı ile kontrol altına alınabilen hastalıklardır. 

Bilgi ve Randevu Almak İçin Formu Doldurun

Kardiyovasküler Hastalık Çeşitleri Nelerdir?

Kardiyovasküler hastalıklar, kalbin kendisinde, kalbi besleyen damarlarda, kalp kapaklarında ya da vücuda kan taşıyan damar sisteminde meydana gelen bozukluklar sonucu oluşur. En sık görülen kardiyovasküler hastalık türleri şunlardır:

Koroner Arter Hastalığı (Kalp Damar Tıkanıklığı)

En sık görülen kardiyovasküler hastalıklardan biridir. Kalbi besleyen koroner arterlerde meydana gelen daralma veya tıkanma sonucu oluşur. En temel nedeni damar sertliğidir. 

Aritmiler (Ritim Bozuklukları)

Kalp atım hızında veya ritminde düzensizlik olmasıdır. Kalp çok hızlı (taşikardi), çok yavaş (bradikardi) ya da düzensiz atabilir (fibrilasyon).

Kalp Kapak Hastalıkları

Kalpteki dört kapaktan bir veya birkaçının daralması (stenoz), tam kapanmaması (yetmezlik) ya da yapısal bozukluğu sonucu oluşur. Doğuştan olabilir veya romatizmal hastalıklar, enfeksiyonlar ve yaşlanmaya bağlı gelişebilir.

Periferik Arter Hastalığı

Kalp dışındaki damarların daralması veya tıkanması sonucu gelişir. Özellikle bacaklarda görülür. 

Doğumsal Kalp Hastalıkları (Konjenital Kalp Hastalıkları)

Kalp odacıklarında delik olması, kalp anomalileri gibi hastalıkları içerir. Bazıları doğumdan hemen sonra belirti verirken, bazıları ise sonradan fark edilebilir. 

İnme (Felç)

Beyne giden kan akışının azalması veya tamamen kesilmesi sonucu beynin zarar görmesidir. En yaygın türü damar tıkanıklığına bağlı olarak gelişen iskemik inmedir.

Aort Hastalıkları ve Anevrizmalar

Vücudun en büyük atardamarı olan aort damarının duvarında oluşan anevrizmanın (baloncuk) yırtılması sonucu ciddi riskler oluşabilir. Damarın iç katmanlarının ayrılması olarak bilinen aort diseksiyonu da oldukça önemlidir.

Kardiyomiyopatiler (Kalp Kası Hastalıkları)

Kalp kasının bozulması sonucu ortaya çıkar. Kalp genişler (dilate kardiyomiyopati), kalınlaşır (hipertrofik kardiyomiyopati) ya da esnekliğini kaybeder (restriktif kardiyomiyopati). Bu durumlar kalp sorunlarına neden olabilir.

Kardiyovasküler Hastalıkların Belirtileri Nelerdir?

Kardiyovasküler hastalıklar geniş bir hastalık grubu olduğu için her bir hastalık türü farklı belirtiler gösterebilir. Ancak, genel olarak kalp-damar sistemini etkileyen pek çok hastalıkta ortak görülen belirtiler de vardır. Bu belirtiler genellikle hafif görülse de zamanla şiddetlenebilir. Bazen de hiç belirti hissedilemeden kalp krizi veya inme geçirilebilir. Bu nedenle belirti bilmek ve önemsemek oldukça önemlidir. 

Kardiyovasküler hastalıkların başlıca belirtileri şunlardır:

• Göğüs ağrısı, göğüste sıkışma, baskı veya yanma
• Nefes darlığı
• Çarpıntı
• Yorgunluk
• Halsizlik
• Baş dönmesi ve bayılma (senkop)
• Soğuk terleme
• Mide bulantısı
• Cilt renginde değişiklik

Kardiyovasküler hastalıkların belirtileri çoğu zaman başka hastalıklarla karıştırılabilir. Bu nedenle belirtiler asla hafife alınmamalı, hemen bir uzmana başvurulmalıdır.

Kardiyovasküler Hastalıkların Nedeni Nedir?

Kardiyovasküler hastalıkların tek bir nedeni yoktur; genellikle birden fazla risk faktörünün görülmesi ile bu hastalıklar oluşur. Bu hastalıklar yaşam tarzı alışkanlıkları nedeniyle gelişebileceği gibi, genetik faktörler sebebiyle de oluşabilir. 

Kardiyovasküler hastalıkların temel nedeni genellikle ateroskleroz adı verilen damar sertliği kabul edilir.  Damar sertliği, damar duvarlarında zamanla biriken kolesterol, kalsiyum ve atıkların plaklara dönüşmesi sonucu damarların daralması nedeniyle oluşur. 

Uzun süreli hipertansiyon, damarların yapısını bozduğu için damar sertliğini hızlandırır. Kandaki kötü kolesterol (LDL) yüksekliği, damarlarda yağ birikimine neden olarak aterosklerozu tetikler. Aynı zamanda iyi kolesterol (HDL) seviyesinin düşük olması da bu durumu tetikleyebilir. Diyabet (şeker hastalığı) damar yapısını bozması sebebiyle kalp hastalıklarına yatkınlığı arttırır.

Kardiyovasküler Hastalık Riski Nedir?

Kardiyovasküler hastalık riski, kişinin yaşam boyunca kalp-damar sistemine ait bir hastalığa yakalanma olasılığıdır. Bu risk; yaşam tarzı, genetik özellikler, mevcut sağlık durumu ve çevresel faktörlere göre değişiklik gösterir. Risk değerlendirmeleri genellikle doktorlar tarafından çeşitli puanlama sistemleri ile yapıldığı gibi yaş, cinsiyet, kan basıncı, kolesterol düzeyleri, sigara kullanımı, diyabet gibi faktörler dikkate alınır.

Kardiyovasküler hastalık risk faktörlerinden bazıları şunlardır:

• Yaşın ilerlemesi de damarlarda sertleşmeye neden olur. Erkeklerde 45 yaş üzeri, kadınlarda ise 55 yaş üzeri önemlidir.
• Erkeklerde kardiyovasküler hastalık gelişme riski kadınlara göre daha fazladır.
• Hipertansiyon, damar duvarlarına zarar vererek kalp hastalıklarına neden olabilir.
• LDL (kötü) kolesterol yüksekliği ve HDL (iyi) kolesterol düşüklüğü, damar sertliği (ateroskleroz) riskini artırır.
• Diyabet, kalp-damar hastalıklarıyla doğrudan ilişkilidir.
• Sigara içmek hem damarları daraltır hem de kandaki oksijen taşıma kapasitesini düşürür.
• Obezite, kalbe binen yükü arttırdığı ve hipertansiyon, diyabet ve yüksel kolesterole sebep olduğu için kalp hastalıklarının nedenlerinden biridir.
• Kronik stres, ritim bozukluklarına neden olabilir.

• Aile öyküsünde kalp-damar hastalığı olan kişilerde kardiyovasküler hastalıkların gelişme riski daha yüksektir. Bu hastalıklar, genetik yatkınlık sebebiyle erken yaşta bile görülebilir.
• Hamilelik, kalp-damar sisteminde ek bir yük oluşturur. Bu durum da kalp-damar hastalıklarına yatkınlığı arttırabilir. Özellikle gebelik hipertansiyonu (preeklampsi, eklampsi), gebelik şekeri (gestasyonel diyabet) ve gebelikte gelişen ritim bozuklukları bu duruma sebep olabilir. Hamilelik sırasında gelişen bu sorunlar, sadece gebelik dönemiyle sınırlı kalmayabilir. Bu sebeple tedavisi oldukça önemlidir.

Kardiyovasküler Testler Nelerdir?

Kardiyovasküler hastalıkların tanı ve takibinde kullanılan testler, kalbin yapısını, damarları, kan akımını ve kalp fonksiyonlarını değerlendirmeye yöneliktir. Bu testler sayesinde kalp hastalıkları erken evrede tespit edilebilir, olası riskler belirlenebilir ve uygun tedavi süreci planlanabilir. En sık kullanılan kardiyovasküler testler şunlardır:

• Elektrokardiyografi (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesini ölçer.
• Efor Testi: Efor testi, hastanın fiziksel aktivite sırasında EKG’sinin çekilmesidir.
• Ekokardiyografi (EKO): Ultrason ile kalbin görüntülenmesidir.
• Holter Monitörizasyonu: Taşınabilir bir cihazla 24-48 saat boyunca kalp ritminin kaydedilmesidir. Aynı şekilde tansiyon da 24 saat boyunca takip edilebilir.
• Koroner BT Anyijografi: BT sanal anjiyografi olarak da bilinir. Damar içini ve kalbi detaylı görüntüleyen bilgisayarlı tomografi tekniğidir.

• Anjiyografi (Klasik Koroner Anjiyografi):Anjiyo, kasık veya el bileğinden girilerek kan damarlarının görüntülendiği yöntemdir.
• Kalp MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme):Kalp MR, kalbin yapısal ve fonksiyonel özelliklerini ayrıntılı olarak gösteren, radyasyon içermeyen bir görüntüleme yöntemidir.
• Myokard Perfüzyon Sintigrafisi (Talyum/Teknezyum Sintigrafisi): Radyoaktif madde kullanılarak kalp kasının kan durumu değerlendirilir.
• Kan Testleri: Kolesterol (LDL, HDL, Trigliserit), CRP, hs-CRP, BNP, NT-proBNP ve troponin gibi parametrelere bakılır. 

Kardiyovasküler Hastalıklar Nasıl Önlenir?

Kardiyovasküler hastalıklar, dünyada en sık görülen ölüm nedenlerinden biri olsa da genellikle önlenebilen hastalıklardır. Yaşam tarzında yapılacak değişiklikler, hastalık riskini büyük ölçüde azaltabilir. Kardiyovasküler hastalıkları önlemek için alınması gereken başlıca önlemler şunlardır:

• Sağlıklı ve dengeli beslenme
• Düzenli fiziksel aktivite
• Sigarayı bırakmak
• Alkolü bırakmak ya da sınırlandırmak
• Stres yönetimi
• İdeal kiloda kalmak
• Tansiyonu kontrol atında tutmak
• Kan şekerini ve kolesterolü takip etmek
• Düzenli kardiyolojik check-up yaptırmak

Kardiyovasküler Hastalık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Damar Tıkanıklığı Yüzde Kaç Olursa Tehlikeli?

Genel olarak %70 ve üzerindeki damar tıkanıklıkları klinik olarak ciddi kabul edilir ve müdahale gerekebilir. Ancak bazı hassas bölgelerde %50’lik bir tıkanma bile riskli olabilir. 

Kardiyovasküler Hastalık Riski İçin Hangi Doktora Gidilir?

Kardiyovasküler hastalıklar için kardiyoloji uzmanına başvurulmalıdır. Gerekli durumlarda kalp damar cerrahisi, dahiliye veya endokrinoloji uzmanları da sürece dâhil olabilir.

Kardiyovasküler Hastalık Genetik mi?

Evet, genetik yatkınlık önemli bir risk faktörüdür. Ailede erken yaşta kalp hastalığı öyküsü varsa bireyin riski artar.

Kardiyak Hastalık Nedir?

Kardiyak hastalık, doğrudan kalp kası, kapakları, elektriksel sistemi ya da yapısıyla ilgili rahatsızlıkları ifade eder.

Kronik Vasküler Hastalıklar Nelerdir?

Uzun süreli damar hastalıklarıdır. En bilineni periferik arter hastalığıdır.

Kardiyovasküler Dayanıklılık Nedir?

Kalp, akciğer ve dolaşım sisteminin uzun süreli fiziksel aktiviteye karşı gösterdiği dayanıklılıktır.

Kalp Yüzde Kaç Çalışırsa Tehlikeli?

Kalbin pompalama gücü “ejeksiyon fraksiyonu” (EF) ile ölçülür. EF değeri %55–70 arası normaldir. %40’ın altı kalp yetmezliği olarak değerlendirilir ve ciddi risk taşır.

Kalp Damar Sağlığı Kontrolü Nasıl Yapılır?

Kardiyoloji uzmanı tarafından EKG, ekokardiyografi, efor testi, kan tahlilleri ve gerekiyorsa anjiyografi gibi tetkiklerle değerlendirme yapılır.

Kardiyovasküler Muayene Nedir?

Kalp ve damar sistemine yönelik fizik muayene, nabız kontrolü, tansiyon ölçümü, kalp sesi dinleme, EKG ve kan testleriyle birlikte genel kardiyovasküler risklerin değerlendirilmesidir.

Kalp Hastalığı Kan Tahlilinde Belli Olur mu?

Evet, bazı kalp hastalıkları kan testleriyle saptanabilir.

Kalp Hastaları Nasıl Beslenmeli?

Kalp hastaları; az tuzlu, az yağlı ve lifli besinlerle, omega-3 açısından zengin (balık, ceviz), şeker ve işlenmiş gıdalardan uzak, sebze, meyve, tam tahıl ağırlıklı beslenmelidir.