ONLİNE İŞLEMLER
Güneş alerjisi, cildin güneş ışığına karşı anormal reaksiyon göstermesiyle ortaya çıkan bir cilt sorunudur. Özellikle yaz aylarında sıkça görülen bu durum sonucu ciltte kaşıntı, kızarıklık, kabarıklık görülebilirken; bazı kişilerde ise mide bulantısı ve baş ağrısı da eşlik edebilir. Cilt hassasiyetine bağlı olarak hafif ve şiddetli görülebilen güneş alerjisi, kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.
Güneş alerjisi (fotosensitivite ya da güneş hassasiyeti), cildin güneş ışınlarına karşı aşırı duyarlılık göstermesi sonucu ortaya çıkan bir cilt sorunudur. Bağışıklık sistemi, güneşten gelen ultraviyole (UV) ışınlarını tolere edemediğinde ciltte kaşıntı, kızarıklık, kabarıklık veya su toplaması gibi reaksiyonlar başlatır. Bu durum bireyin cilt yapısına ve bağışıklık sistemine göre değişir; bazı kişilerde hafif kızarıklıklar görülebilirken, bazılarında ise kaşıntı ve döküntü gelişebilir.
Hafif seyreden güneş alerjilerinde genellikle tedaviye gerek kalmadan belirtiler kendiliğinden geçer. Ancak şiddetli güneş alerjilerinde tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulabilir; doktorunuz krem ya da ilaç reçete edebilir.
Güneş alerjisi her ne kadar ciddi bir sağlık tehdidi olmasa da alerjik ve hassas bir cilde sahip olan kişilerin yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiği an zaman kaybedilmeden dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.
Güneş alerjisi genellikle bağışıklık sisteminin verdiği anormal tepkiler nedeniyle olur. Ultraviyole A (UVA) ve ultraviyole B (UVB) dalga boylarına sahip ışınlar, bazı kişilerde ciltte reaksiyona neden olur. Bu reaksiyonlar bağışıklık sistemi tarafından bir tehdit olarak algılanır ve vücut savunma geliştirmeye çalışır. Bunun sonuncunda ciltte kaşıntı, kızarıklık ve döküntü gibi belirtiler ortaya çıkar.
Güneş alerjisi nedenleri arasında genetik faktörler de yer alır. Ailesinde güneş hassasiyeti olan kişilerde bu durumun görülme olasılığı daha yüksektir. Ayrıca kadınlarda erkeklere kıyasla daha sık görülmektedir.
Bazı ilaçlar ve kimyasal maddeler de alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Özellikle doğum kontrol hapları, antibiyotikler ve ağrı kesiciler; parfümler, sabunlar ve cilt bakım ürünleri içerdikleri kimyasallar nedeniyle cildin güneşe karşı hassasiyetini arttırabilir. Bazı deri hastalıkları, stres ya da bağışıklık sistemi hastalıkları da güneş alerjisine neden olabilir.
Güneş alerjisi belirtileri kişiden kişiye değişir. Belirtiler genellikle güneşe maruz kaldıktan birkaç saat sonra ortaya çıkar, bazı kişilerde bu süre birkaç günü bulabilir. Belirtilerin şiddeti kişinin cilt yapısına, bağışıklık sistemine ve güneşe maruz kalma süresine göre değişebilir. Güneş alerjisinin en yaygın belirtileri şunlardır:
Güneş alerjileri genellikle kendiliğinden geçse de alerjinin devam etmesi veya şiddetlenmesi durumunda mutlaka dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.
Güneş alerjisi bazı kişilerde hiç görülmezken, bazılarında ise şiddetli şekilde görülebilir. Bunun nedeni kişinin hassasiyeti ve genetik faktörlerdir. Risk faktörlerini bilmek hem erkenden önlem almak hem de alerjiden korunmak için oldukça önemlidir. Güneş alerjisine yakalanma riskini artıran başlıca faktörler şunlardır:
Güneş alerjisi, tek bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmaz; ancak en önemli tetikleyici faktörlerden biri bağışıklık sisteminin zayıflamasıdır. Stresten uzak kalarak, düzenli beslenerek ve cilde uygun kozmetik ürünler seçilerek bağışıklık sisteminin zarar görmesi engellenmelidir. Eğer birden fazla risk faktörü görülürse, yaz aylarında güneşten korunma önlemleri alınmalı ve bir dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.
Güneş alerjisi, her yaştan ve her cilt tipinden kişilerde görülebilir; ancak bazı kişiler bu duruma daha yatkındır. Bu durum hem genetik yatkınlık hem de çevresel faktörlerle yakından ilişkilidir. Güneş alerjisinin en sık görüldüğü kişi grupları şunlardır:
Melanin, cildi UV ışınlara karşı korur. Açık tenli kişilerde melanin seviyesi düşük olduğu için güneş ışınları cilde daha kolay nüfuz eder.
Çocukların cildi yetişkinlere göre ince olduğu için UV ışınlarına daha fazla maruz kalabilirler. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında, açık havada uzun süre vakit geçiren çocuklarda güneş alerjisi görülür.
Bebeklerin cilt yapısı henüz tam olarak gelişmediği ve oldukça hassas olduğu için bebeklerde güneş alerjisi gelişebilir.
Hormonal değişiklikler, hassas cilt yapısı, kozmetik ürünlerin sık kullanımı gibi faktörler sebebiyle kadınlarda erkeklere göre güneş alerjisi daha sık görülür. Hamilelik, regl dönemi gibi hormonal durumu etkileyecek dönemler sebebiyle de hassasiyet gelişebilmektedir.
Aile bireylerinde güneş alerjisi görülen kişilerde bu durumun görülme riski daha fazladır. Özellikle "polimorf ışık erüpsiyonu" adlı güneş alerjisi türü, genetik faktörler sebebiyle ortaya çıkar.
Egzama, dermatit ve roza gibi cilt hastalıkları nedeniyle cilt bariyeri hasar görerek zayıflar. Bu durumda, güneş ışınlarının cilde nüfuz etmesi kolaylaşır.
Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde, vücut savunma mekanizması geliştiremeyeceği için alerji görülme sıklığı artar. Özellikle kronik veya otoimmün hastalıklara sahip kişiler bu grupta yer alır.
Güneş alerjisi tanısı genellikle şikayetlerin değerlendirilmesi için yapılan muayene ile koyulur. Dermatoloji uzmanı tarafından belirtiler, belirtilerin görülme sıklığı ve hangi bölgelerde görüldüğü detaylı olarak incelenir. Aynı zamanda, hastanın tıbbi geçmişi, aile öyküsü ve varsa diğer alerjileri de detaylandırılır.
Bazı durumlarda güneş alerjisi belirtileri başka bir dermatolojik hasta ile karıştırılabilir. Bu nedenle hekim gerekli gördüğü takdirde UV ışık testi, foto yama testi (foto-patch testi) ve kan testi gibi bazı testleri isteyebildiği gibi cilt biyopsisi de yaptırabilir.
Güneş alerjisi kaşıntısına hem doğal hem de tıbbi bazı yöntemler iyi gelebilir. Ancak, cildin hangi maddeye reaksiyon gösterebileceği bilinemediği için mutlaka bir dermatoloji uzmanına danışılması gerektiği unutulmamalıdır.
Güneş alerjisi kaşıntısını önlemek için yapılacak ilk şey güneşle temasın kesilmesidir. Güneşe maruz kalmaya devam etmek, kaşıntının şiddetlenmesine neden olabilir. Güneş alerjisi kaşıntısına iyi gelebilecek diğer etkenler şunlardır:
Aynı zamanda doktor kontrolünde kortizonlu kremler ve antihistaminik ilaçlar kullanılabilir.
Güneş alerjisini tamamen ortadan kaldırmak her zaman mümkün olmasa da bazı önlemlerle belirtiler en aza indirilebilir. Özellikle hassas cilt yapısına sahip kişiler yaz aylarında dikkatli olmalıdır. Güneş alerjisini önlemek için dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
Güneş ışınlarının en yoğun olduğu saatlerde (11.00-16.00) dışarı çıkmaktan kaçınmak
Bu önlemlerle güneş alerjiden büyük ölçüde korunulabilir. Güneş alerjisine yatkın cilde sahip kişilerin düzenli doktor kontrollerini ihmal etmemesi ve bu önlemleri rutin haline getirmesi önerilir.
Hayır, farklıdır. Güneş yanığı cildin UV ışınlarıyla yanmasıdır; güneş alerjisi ise bağışıklık sisteminin güneşe karşı verdiği alerjik tepkidir.
Güneşe çıktıktan kısa süre sonra ciltte kaşıntı, kızarıklık, döküntü veya kabarcık oluşmasıyla anlaşılır.
Cildi hassas olan kişilerde tahrişe neden olabilir.
Doğrudan bir vitamin eksikliğiyle ilişkili değildir, ancak C, E vitamini ve çinko eksikliği cilt savunmasını zayıflatabilir.
Hafif vakalar 3–7 gün içinde kendiliğinden geçebilir, ancak şiddetli vakalarda tedavi süresi uzayabilir.
Hayır, genellikle tehlikeli değildir ama kronik hale gelebilir. Bu durumda düzenli kontrol şarttır.
Soğuk kompres, nemlendirici ve gerekirse antihistaminik ilaçlarla güneş alerjisi kaşıntısı geçebilir.
Kaşıntının şiddetine bağlı olmakla birlikte genellikle birkaç saat ile birkaç gün arasında sürer.
Soğuk kompres, aloe vera jeli, parfümsüz nemlendiriciler ve bol su tüketimi cilde iyi gelebilir.
Çocuklar için uygun güneş kremi kullanmak ve soğuk kompres uygulamak iyi gelebilir.
SPF 50+ güneş kremi kullanmak ve cildi yatıştırıcı kremlerle nemlendirmek iyi gelir.