ONLİNE İŞLEMLER
HPV aşısı, insan papilloma virüsüne karşı koruma sağlayan önemli bir aşıdır. HPV; rahim ağzı kanseri başta olmak üzere vajina ve vulva kanserleri ve genital siğil gibi çeşitli hastalıklara yol açan, genellikle cinsel yollarla buluşan bir virüstür. Özellikle hastalık gelişmeden önce yapıldığında yüksek oranda koruma sağlayan HPV aşısı, sağlıkta devrim niteliği taşır.
HPV aşısı, insan papilloma virüsüne karşı kalkan amacıyla geliştirilmiş, bağışıklık sistemini canlandıran koruyucu bir aşıdır. HPV hem kadınları hem de erkekleri etkileyebildiği gibi; özellikle rahim ağzı (serviks) kanseri, vajina ve vulva kanserleri, anal kanser, penis kanseri ve genital siğiller gibi ciddi hastalıklara yol açabilir. HPV aşısı, bu virüsün neden olduğu sağlık sorunlarını önlemek amacıyla geliştirilmiştir.
HPV aşısı ile vücuda HPV’nin belirli tipleri verilerek, bağışıklık sisteminin bu virüslere karşı antikor üretilmesi sağlanır. Böylece kişiye HPV virüsü bulaştığında, vücut şaşırmaz ve hızlı bir şekilde savunma geliştirir.
Aşı, virüs bulaşmadan önce yapıldığında çok daha yüksek koruma sağladığı için özellikle ergenlik döneminde yapılması önerilir. Sadece bireysel koruma için değil, toplumsal bağışıklık sağlanması açısından da oldukça önemli bir aşıdır.
Günümüzde yaygın olarak kullanılan üç HPV aşısı vardır: Cervarix, Gardasil ve Gardasil 9. Aşıların bazıları sadece kansere neden olan HPV türlerine, bazıları ise genital siğillere neden olan düşük riskli HPV türlerine karşı koruma sağlar. Aşılarla ilgili detaylar şunlardır:
Cervarix, bivalan olarak bilinen, yani iki farklı HPV türüne karşı koruma sağlayan aşıdır. HPV Tip 16 ve HPV Tip 18 olarak bilinen ve özellikle rahim ağzı kanserine neden olan bu iki farklı türe karşı uygulanır. Genellikle kadınlara uygulanır.
Gardasil, quadrivalan olarak bilinen, yani dört farklı HPV türüne karşı koruma sağlayan aşıdır. Genital siğillerin büyük bir çoğunluğuna neden olan HPV Tip 6 ve 11 ve rahim ağzı kanserinin ana nedeni olan HPV Tip 16 ve 18 türlerine karşı koruma sağlar. Kadın ve erkeklerde kullanım için uygundur.
Gardasil 9 en kapsamlı HPV aşısı türüdür. HPV Tip 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58 olmak üzere dokuz farklı HPV türüne karşı koruma sağlar. Kadın ve erkeklerde kullanım için uygundur. Birçok ülkede öncellikli olarak tercih edilen aşıdır.
Hangi aşının kullanılacağı bireyin yaşı, cinsiyeti, mevcut sağlık durumu ve ülkenin sağlık politikalarına göre değişebilir. Türkiye’de daha önce Gardasil uygulanırken, artık 9 farklı HPV türüne koruma sağlayan Gardasil 9 da uygulanmaktadır.
HPV aşısı hem kadınlarda hem de erkeklerde insan papilloma virüsünün neden olduğu enfeksiyonlara ve buna bağlı gelişen kanser türlerine ve genital siğillere karşı koruma sağlar. HPV aşısının koruma sağladığı alanlar şunlardır:
HPV aşısı, başta rahim ağzı kanseri olmak üzere birçok HPV kaynaklı sağlık sorununun önlenmesinde büyük bir rol oynar. Hem kadınlar hem de erkekler için uygulanabilir olması sebebiyle toplumsal sağlığın korunmasında oldukça önemlidir.
HPV aşısı belirli yaş gruplarındaki erkek ve kadınlara yapılır. Önlem için, risk taşıyan bireylere de önerilir. Aynı zamanda sadece ergenlik döneminde değil, yetişkin bireylere de uygulanabilir. HPV aşısının önerildiği gruplar şunlardır:
HPV aşısı genellikle; yaşa, bağışıklık durumuna ve diğer etkenlere bağlı olarak farklılık göstermekle birlikte birkaç dozda uygulanır. Aşı, kas içine enjeksiyon şeklinde uygulanır, genellikle üst kol üzerinden yapılır. Hızlı ve acısız bir işlemdir.
HPV aşısı, kişinin yaşına göre iki doz ya da üç doz olarak uygulanır:
HPV aşısı günümüzde kolay ve güvenli bir şekilde, sıklıkla uygulanmaya başlamıştır. Erken yaşta ve doğru dozlarla uygulandığında, başta rahim ağzı kanseri olmak üzere birçok kanser ve enfeksiyonun önlenmesinde önemli rol oynar.
HPV testi, kişinin vücudunda HPV olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan bir testtir. Özellikle rahim ağzı kanseri taramasında kullanılır. 14 HPV tipi, test ile taranabilir. Bunların arasında en bilinen HPV 16 ve 18’dir. Bazı testler yalnızca HPV’nin pozitif olup olmadığını bildirirken, bazı ileri testler spesifik olarak “HPV 16 pozitif” veya “HPV 18 pozitif” gibi sonuçlar verir.
HPV pozitif ise kişide yüksek riskli HPV tipine rastlanmıştır. Yakın takip ve ek testler istenebilir. Bazı test sonuçları HPV pozitif olduğu halde tip belirtilmemiş olarak çıkabilir. Bu durumda doktor hastanın durumuna ve diğer test sonuçlarına göre karar verebilir.
HPV testi, rahim ağzından alınan örnek ile yapılır. Oldukça basit ve ağrısız olan bu işlemde, rahim ağzından özel bir fırça (cytobrush) ile örnek alınır. Alınan örnek laboratuvara gönderilir ve test uygulanır. Genellikle jinekolojik muayene sırasında yapılan, birkaç dakikalık bir işlemdir.
HPV test, Pap smear testi ile benzer şekilde yapılır, hatta çoğu zaman iki test aynı örnekle yapılabilir.
HPV aşısı, özellikle virüsle karşılanmadan önce yapılmalıdır. Virüse bağışıklık oluşturmak için tercihen cinsel temas başlamadan önce yapılmalıdır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve birçok ülkenin sağlık politikası, HPV aşısının ideal uygulama zamanının 9-14 yaş arası olduğunu belirtmektedir. 9–14 yaş arası çocuklar, cinsel aktiviteye başlanmadığı için hem kız hem de erkek fark etmeksizin HPV aşısı için en uygun adaylardır. Bunun dışında HPV aşısı 45 yaşa kadar uygulanabilir.
HPV aşısı, bulaşmış bir HPV tipine karşı tedavi olarak uygulanamaz ancak, diğer HPV tiplerine karşı koruma amaçlı uygulanabilir.
Her aşıda olduğu gibi HPV aşısından sonra da yan etkiler gelişebilir ancak yan etkiler genellikle hafif ve geçicidir. Yan etkilerin görülme sıklığı kişiden kişiye değişse de çoğu birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Sık görülen yan etkiler şunlardır:
En sık görülen yan etkiler enjeksiyon yerinde ağrı ve ateştir. Mide bulantısı, halsizlik gibi yan etkiler nadirdir. Yan etkiler konusunda bilinçli olmak, ancak bu etkilerin aşının faydasını gölgelemeyecek kadar düşük olduğunu bilmek önemlidir.
HPV aşısı, hastaneler ve aile sağlık merkezlerinde kolayca yapılabilir. Türkiye’de birçok aile sağlığı merkezi (sağlık ocağı) aşı hizmetleri kapsamında HPV aşısını da uygulayabilmektedir. Bunun dışında devlet hastanelerinin ve özel hastanelerin aşı poliklinikleri ya da kadın hastalıkları ve doğum birimlerinde de uygulanabilmektedir.
Aşı nerede yapılırsa yapılsın, doktor takibinin doğru yapılması oldukça önemlidir. HPV aşısı hakkında detaylı bilgi almak ve aşı randevusu oluşturmak için size en yakın hastane veya aile sağlık merkezine başvurabilirsiniz.
HPV aşısı 9-14 yaş arası 2 doz, 15 yaş ve üzeri 3 doz uygulanmaktadır.
Evet, sağlık ocağında HPV aşısı yaptırılabilir.
Aşıdan önce virüs bulaşmışsa siğil çıkabilir. Aşı yeni bulaşlara karşı korur, tedavi etmez.
Hamilelere ve aşıya alerjisi olanlara önerilmez.
Türkiye’de henüz ulusal aşı takvimine dahil değildir. Bazı belediyeler ücretsiz kampanyalar sunar.
Evet, yapılabilir. Ancak cinsel ilişkiden önce yapıldığında koruyuculuğu daha yüksektir.
Genellikle cinsel temasla bulaşır.
Evet, yapılabilir. Ancak 26 yaş sonrası kişinin risk durumuna karar göre verilir.
Hayır, HPV kan tahliliyle tespit edilmez. Rahim ağzı örneği gerekir.
Genellikle ağrısız ve acısızdır.
Hayır. Smear hücresel anormallikleri, HPV testi virüsün kendisini tespit eder. Sadece örnek alınma şekilleri aynıdır.
Çoğu kişi belirti yaşamaz. Genital siğiller genellikle 2–3 ayda çıkar. Belirtiler varsa, bulaştan haftalar-aylar sonra ortaya çıkabilir.
Doktorunuz takip önerir. Gerekirse kolposkopi veya biyopsi yapılır.
HPV testiyle tespit edilir. Belirti varsa genital siğillerle de fark edilebilir.
Hayır. Gebelikte önerilmez, ancak gebelik sonrası aşı tamamlanabilir.
Evet. Özellikle HPV 16 ve 18 kaynaklı rahim ağzı kanserine karşı yüksek koruma sağlar.
Evet. Erkeklerde siğillere, anal ve boğaz kanserlerine karşı koruma sağlar.
Aşının 2.dozdan itibaren koruyuculuğu başlar.
En az 10 yıl koruma sağladığı bilinse de bu durum kişiden kişiye değişebilir.
Hastanelerin kadın hastalıkları ve doğum birimlerinde HPV aşısı uygulanmaktadır.