HPV Aşısı Nedir? HPV Aşısı Kimlere ve Nasıl Yapılır?

HPV aşısı, insan papilloma virüsüne karşı koruma sağlayan önemli bir aşıdır. HPV; rahim ağzı kanseri başta olmak üzere vajina ve vulva kanserleri ve genital siğil gibi çeşitli hastalıklara yol açan, genellikle cinsel yollarla buluşan bir virüstür. Özellikle hastalık gelişmeden önce yapıldığında yüksek oranda koruma sağlayan HPV aşısı, sağlıkta devrim niteliği taşır.

HPV Aşısı Nedir?

HPV aşısı, insan papilloma virüsüne karşı kalkan amacıyla geliştirilmiş, bağışıklık sistemini canlandıran koruyucu bir aşıdır. HPV hem kadınları hem de erkekleri etkileyebildiği gibi; özellikle rahim ağzı (serviks) kanseri, vajina ve vulva kanserleri, anal kanser, penis kanseri ve genital siğiller gibi ciddi hastalıklara yol açabilir. HPV aşısı, bu virüsün neden olduğu sağlık sorunlarını önlemek amacıyla geliştirilmiştir.

HPV aşısı ile vücuda HPV’nin belirli tipleri verilerek, bağışıklık sisteminin bu virüslere karşı antikor üretilmesi sağlanır. Böylece kişiye HPV virüsü bulaştığında, vücut şaşırmaz ve hızlı bir şekilde savunma geliştirir. 

Aşı, virüs bulaşmadan önce yapıldığında çok daha yüksek koruma sağladığı için özellikle ergenlik döneminde yapılması önerilir. Sadece bireysel koruma için değil, toplumsal bağışıklık sağlanması açısından da oldukça önemli bir aşıdır. 

HPV Aşısı Türleri Nelerdir?

Günümüzde yaygın olarak kullanılan üç HPV aşısı vardır: Cervarix, Gardasil ve Gardasil 9. Aşıların bazıları sadece kansere neden olan HPV türlerine, bazıları ise genital siğillere neden olan düşük riskli HPV türlerine karşı koruma sağlar. Aşılarla ilgili detaylar şunlardır:

Cervarix

Cervarix, bivalan olarak bilinen, yani iki farklı HPV türüne karşı koruma sağlayan aşıdır. HPV Tip 16 ve HPV Tip 18 olarak bilinen ve özellikle rahim ağzı kanserine neden olan bu iki farklı türe karşı uygulanır. Genellikle kadınlara uygulanır.

Gardasil

Gardasil, quadrivalan olarak bilinen, yani dört farklı HPV türüne karşı koruma sağlayan aşıdır. Genital siğillerin büyük bir çoğunluğuna neden olan HPV Tip 6 ve 11 ve rahim ağzı kanserinin ana nedeni olan HPV Tip 16 ve 18 türlerine karşı koruma sağlar. Kadın ve erkeklerde kullanım için uygundur.

Gardasil 9

Gardasil 9 en kapsamlı HPV aşısı türüdür. HPV Tip 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58 olmak üzere dokuz farklı HPV türüne karşı koruma sağlar. Kadın ve erkeklerde kullanım için uygundur. Birçok ülkede öncellikli olarak tercih edilen aşıdır.

Hangi aşının kullanılacağı bireyin yaşı, cinsiyeti, mevcut sağlık durumu ve ülkenin sağlık politikalarına göre değişebilir. Türkiye’de daha önce Gardasil uygulanırken, artık 9 farklı HPV türüne koruma sağlayan Gardasil 9 da uygulanmaktadır. 

HPV Aşısı Ne İşe Yarar?

HPV aşısı hem kadınlarda hem de erkeklerde insan papilloma virüsünün neden olduğu enfeksiyonlara ve buna bağlı gelişen kanser türlerine ve genital siğillere karşı koruma sağlar. HPV aşısının koruma sağladığı alanlar şunlardır:

• Rahim ağzı (serviks) kanserini önler.
• Genital siğillerin oluşmasını engeller.
• HPV’ye bağlı gelişen diğer kanser türlerini önler:
  • Vajina ve vulva kanseri
  • Penis kanseri
  • Anal kanser
  • Ağız ve boğaz (orofaringeal) kanserleri

HPV aşısı, başta rahim ağzı kanseri olmak üzere birçok HPV kaynaklı sağlık sorununun önlenmesinde büyük bir rol oynar. Hem kadınlar hem de erkekler için uygulanabilir olması sebebiyle toplumsal sağlığın korunmasında oldukça önemlidir.

HPV Aşısı Kimlere Yapılır?

HPV aşısı belirli yaş gruplarındaki erkek ve kadınlara yapılır. Önlem için, risk taşıyan bireylere de önerilir. Aynı zamanda sadece ergenlik döneminde değil, yetişkin bireylere de uygulanabilir. HPV aşısının önerildiği gruplar şunlardır:

• 9-14 yaş arası kız ve erkek çocuklar: Cinsel temas yaşamamış olmalarından dolayı bu gruptaki kişiler için aşılama oldukça önemlidir.
• 15-26 yaş arası gençler: Bu yaş grubundaki kişilerin cinsel yaşamı başlamış olabilir, virüsün yayılımını önlemek açısından oldukça önemlidir.
• 27-45 yaş arası yetişkinler: Bu yaş grubundaki aşılama karar doktor değerlendirilmesinden sonra alınabilir. 45 yaşa kadar aşılama programları dâhilinde desteklenmektedir.

HPV Aşısı Nasıl Uygulanır?

HPV aşısı genellikle; yaşa, bağışıklık durumuna ve diğer etkenlere bağlı olarak farklılık göstermekle birlikte birkaç dozda uygulanır. Aşı, kas içine enjeksiyon şeklinde uygulanır, genellikle üst kol üzerinden yapılır. Hızlı ve acısız bir işlemdir.

HPV aşısı, kişinin yaşına göre iki doz ya da üç doz olarak uygulanır:

• 9-14 yaş arası iki doz tercih edilir.
• 15 yaş ve üzeri üç doz tercih edilir. 

HPV aşısı günümüzde kolay ve güvenli bir şekilde, sıklıkla uygulanmaya başlamıştır. Erken yaşta ve doğru dozlarla uygulandığında, başta rahim ağzı kanseri olmak üzere birçok kanser ve enfeksiyonun önlenmesinde önemli rol oynar. 

HPV Testi Nedir?

HPV testi, kişinin vücudunda HPV olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan bir testtir. Özellikle rahim ağzı kanseri taramasında kullanılır. 14 HPV tipi, test ile taranabilir. Bunların arasında en bilinen HPV 16 ve 18’dir. Bazı testler yalnızca HPV’nin pozitif olup olmadığını bildirirken, bazı ileri testler spesifik olarak “HPV 16 pozitif” veya “HPV 18 pozitif” gibi sonuçlar verir.

HPV pozitif ise kişide yüksek riskli HPV tipine rastlanmıştır. Yakın takip ve ek testler istenebilir. Bazı test sonuçları HPV pozitif olduğu halde tip belirtilmemiş olarak çıkabilir. Bu durumda doktor hastanın durumuna ve diğer test sonuçlarına göre karar verebilir.

HPV Testi Nasıl Yapılır?

HPV testi, rahim ağzından alınan örnek ile yapılır. Oldukça basit ve ağrısız olan bu işlemde, rahim ağzından özel bir fırça (cytobrush) ile örnek alınır. Alınan örnek laboratuvara gönderilir ve test uygulanır. Genellikle jinekolojik muayene sırasında yapılan, birkaç dakikalık bir işlemdir.

HPV test, Pap smear testi ile benzer şekilde yapılır, hatta çoğu zaman iki test aynı örnekle yapılabilir. 

HPV Aşısı Ne Zaman Yapılmalıdır?

HPV aşısı, özellikle virüsle karşılanmadan önce yapılmalıdır. Virüse bağışıklık oluşturmak için tercihen cinsel temas başlamadan önce yapılmalıdır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve birçok ülkenin sağlık politikası, HPV aşısının ideal uygulama zamanının 9-14 yaş arası olduğunu belirtmektedir. 9–14 yaş arası çocuklar, cinsel aktiviteye başlanmadığı için hem kız hem de erkek fark etmeksizin HPV aşısı için en uygun adaylardır. Bunun dışında HPV aşısı 45 yaşa kadar uygulanabilir. 

HPV aşısı, bulaşmış bir HPV tipine karşı tedavi olarak uygulanamaz ancak, diğer HPV tiplerine karşı koruma amaçlı uygulanabilir. 

HPV Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?

Her aşıda olduğu gibi HPV aşısından sonra da yan etkiler gelişebilir ancak yan etkiler genellikle hafif ve geçicidir. Yan etkilerin görülme sıklığı kişiden kişiye değişse de çoğu birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Sık görülen yan etkiler şunlardır:

• Enjeksiyon yapılan bölgede ağrı, kızarıklık, şişlik, hafif sıcaklık artışı
• Baş ağrısı
• Halsizlik
• Mide bulantısı

En sık görülen yan etkiler enjeksiyon yerinde ağrı ve ateştir. Mide bulantısı, halsizlik gibi yan etkiler nadirdir. Yan etkiler konusunda bilinçli olmak, ancak bu etkilerin aşının faydasını gölgelemeyecek kadar düşük olduğunu bilmek önemlidir.

HPV Aşısı Nerede Yapılır?

HPV aşısı, hastaneler ve aile sağlık merkezlerinde kolayca yapılabilir. Türkiye’de birçok aile sağlığı merkezi (sağlık ocağı) aşı hizmetleri kapsamında HPV aşısını da uygulayabilmektedir. Bunun dışında devlet hastanelerinin ve özel hastanelerin aşı poliklinikleri ya da kadın hastalıkları ve doğum birimlerinde de uygulanabilmektedir. 

Aşı nerede yapılırsa yapılsın, doktor takibinin doğru yapılması oldukça önemlidir. HPV aşısı hakkında detaylı bilgi almak ve aşı randevusu oluşturmak için size en yakın hastane veya aile sağlık merkezine başvurabilirsiniz.

HPV Aşısı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

HPV Aşısı Kaç Doz Uygulanmalıdır?

HPV aşısı 9-14 yaş arası 2 doz, 15 yaş ve üzeri 3 doz uygulanmaktadır.

Sağlık Ocağı HPV Aşısı Yapıyor mu?

Evet, sağlık ocağında HPV aşısı yaptırılabilir.

HPV Aşısı Olduktan Sonra Siğil Çıkar mı?

Aşıdan önce virüs bulaşmışsa siğil çıkabilir. Aşı yeni bulaşlara karşı korur, tedavi etmez.

HPV Aşısı Kimlere Yapılmaz?

Hamilelere ve aşıya alerjisi olanlara önerilmez. 

HPV Aşısı Kimlere Ücretsiz?

Türkiye’de henüz ulusal aşı takvimine dahil değildir. Bazı belediyeler ücretsiz kampanyalar sunar.

HPV Aşısı Cinsel İlişkiden Sonra Yapılır mı?

Evet, yapılabilir. Ancak cinsel ilişkiden önce yapıldığında koruyuculuğu daha yüksektir.

HPV Nereden Bulaşır?

Genellikle cinsel temasla bulaşır.

40 Yaşından Sonra HPV Aşısı Yapılır mı?

Evet, yapılabilir. Ancak 26 yaş sonrası kişinin risk durumuna karar göre verilir.

HPV Kan Tahlilinde Çıkar mı?

Hayır, HPV kan tahliliyle tespit edilmez. Rahim ağzı örneği gerekir.

HPV Testi Can Acıtır mı?

Genellikle ağrısız ve acısızdır.

HPV ve Smear Testi Aynı mı?

Hayır. Smear hücresel anormallikleri, HPV testi virüsün kendisini tespit eder. Sadece örnek alınma şekilleri aynıdır.

HPV Ne Zaman Belirti Gösterir?

Çoğu kişi belirti yaşamaz. Genital siğiller genellikle 2–3 ayda çıkar. Belirtiler varsa, bulaştan haftalar-aylar sonra ortaya çıkabilir.

HPV Pozitif Çıktıktan Sonra Ne Yapılır?

Doktorunuz takip önerir. Gerekirse kolposkopi veya biyopsi yapılır.

HPV Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?

HPV testiyle tespit edilir. Belirti varsa genital siğillerle de fark edilebilir.

HPV Aşısı Gebelikte Uygulanır mı?

Hayır. Gebelikte önerilmez, ancak gebelik sonrası aşı tamamlanabilir.

HPV Aşısı Rahim Ağzı Kanserine Karşı Korur mu?

Evet. Özellikle HPV 16 ve 18 kaynaklı rahim ağzı kanserine karşı yüksek koruma sağlar.

HPV Aşısı Erkeklere Yapılır mı?

Evet. Erkeklerde siğillere, anal ve boğaz kanserlerine karşı koruma sağlar.

HPV Aşısının Koruyuculuğu Ne Zaman Başlar?

Aşının 2.dozdan itibaren koruyuculuğu başlar. 

HPV Aşısı Ne Kadar Süre Koruma Sağlar?

En az 10 yıl koruma sağladığı bilinse de bu durum kişiden kişiye değişebilir. 

HPV Aşısı İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Hastanelerin kadın hastalıkları ve doğum birimlerinde HPV aşısı uygulanmaktadır.