Bifurkasyon (Çatallı Damar) Tıkanıklığı Nedir?

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı, ana koroner arterden dallara ayrılan çatallı damar bölgesinde plak birikmesi nedeniyle gelişen damar tıkanıklığıdır ve diğer damar tıkanıklığı türlerine göre daha kompleks gelişebilmektedir.

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı Nedir?

Çatallı Damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı, bir koroner arter hastalığıdır. Ana koroner arterin, daha küçük bir artere bağlandığı bölgede plak oluşumuna çatallı damar (bifurkasyon) tıkanıklığı denir. Damarların içinde genellikle yağ içeren ve plak adı verilen birikintiler meydana gelerek damar sertliğine ve damar tıkanıklığına neden olmaktadır. Bu birikme veya tıkanıklık iki damarın birbirine bağlandığı çatallandığı bölgede ortaya çıkıyorsa bifurkasyon tıkanıklığı olarak adlandırılmaktadır.

Bifurkasyon Ne Demektir?

Bifurkasyon kardiyolojide bir ana damarın iki kola ayrıldığı çatallı bölümün adıdır ve bu çatallanan bölgede biriken plak, zamanla çatallı damar tıkanıklığına neden olabilir. Bifurkasyon yani damarların kollara ayrılma noktaları, plak oluşumu açısından daha riskli sayılmaktadır.

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı Türleri Nelerdir?

Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı, plak oluşumunun yoğunluğuna ve bölgesine göre ikiye ayrılır. Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı türleri aşağıdaki gibidir:

• Basit: Atardamarın %70’inden azında daralma veya plak oluşumu varsa basit bifurkasyon tıkanıklığı olarak nitelendirilebilir.
• Kompleks: Atardamarın %70’inden fazlasında daralma veya plak oluşumu ile birden fazla tıkanıklık, kalsiyum birikmesi veya kan pıhtısı varsa kompleks bifurkasyon tıkanıklığı olarak nitelendirilir. Bu tıkanıklık, bazı durumlarda nispeten daha küçük bir çatallı damarda meydana gelebilir ve tedavi zorlaşabilir.

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı Neden Olur?

Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığının en sık rastlanan nedeni damar sertliğidir (ateroskleroz) ancak başka nedenler de bulunmaktadır. Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığının nedenleri şunlardır:

• Ateroskleroz (Damar sertliği): Damarların bifurkasyon noktalarında kan akışı daha türbülanslı yani daha çalkantılı olabilir ve bu noktada plak birikmesi daha olasıdır. Plak birikmesi de damar sertliği veya damar tıkanıklığı yapar.
• Kan akış yükü (Hemodinamik yük): Damarların bifurkasyon noktalarında kan akış yönü değişebilir ve damardaki basınç yükü kısa süreliğine değişebilir. Bu yük uzun vadede, damar iç yüzeyinde bozulmalara yol açtığından o bölgelerde plak oluşumu riski artar.
• Kolesterol veya trigliserid yüksekliği: LDL kolesterol yüksekliği, çatallı damar bölgelerinde plak oluşumu ve damar tıkanıklığı riskini artırmaktadır.
• Hipertansiyon (Yüksek tansiyon): Yüksek tansiyon, yüksek kan basıncı demektir ve yüksek kan basıncı bifurkasyon bölgelerinde damar iç duvarlarında yıpranmalara yol açarak o bölgelerde plak oluşumu ve damar tıkanıklığı olasılığını artırır.
• Sigara: Sigara, damar sağlığını bozar. Düzenli sigara tüketmek, damarlarda hasar gelişmesine ve plak oluşumuna neden olabilir.
• Genetik: Kronik inflamasyon ve ailede damar hastalıkları, damar tıkanıklığına neden olabilmektedir.
• Travma: Önceden yapılmış bir damar ameliyatı veya stent işlemi, çatallı damar tıkanıklığına neden olabilir.
• Diyabet: Diyabet olmak, damar tıkanıklığına yol açabilir.

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı, bir koroner arter hastalığıdır ve belirtileri aynıdır. Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı belirtileri şunlardır:

• Anjin (Göğüs ağrısı veya göğüste baskı hissi)
• Soğuk terleme
• Baş dönmesi veya sersemlik
• Kalp çarpıntısı
• Yorgunluk ve halsizlik
• Mide bulantısı
• Nefes darlığı
• Omuz veya kol ağrısı

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı İçin Hangi Bölüme Gidilir? 

Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı için kardiyoloji bölümüne gidilir.

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı Teşhisi Nasıl Konulur?

Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı teşhisi için aşağıdaki görüntüleme ve tanı testleri kullanılmaktadır:

• Kalp kateterizasyonu: Koldaki veya kasıktaki bir damardan girilerek bir kateter yardımıyla damarlar görüntülenebilmektedir.
• Koroner BT anjiyografi: Damar tıkanıklıklarını veya damar sertliğini görüntülemek için x ışınları ve bilgisayarlı tomografi kullanılan bir görüntüleme testidir. Genellikle damar için kontrastlı madde verilerek yapılmaktadır.
• Damar içi ultrason (IVUS): Koroner anjiyografiden elde edilen görüntü yeterli gelmezse damar içi ultrason kullanılmaktadır. Damar içi ultrason, bir kateter yardımıyla damar içini detaylı olarak gösterebilmektedir.
• Fraksiyonel akım rezervi (FFR): Atardamar içindeki basıncı ölçmek için kullanılan bir yöntemdir ve damar tıkanıklıkları ile ilgili net bilgi verebilir.

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı Nasıl Tedavi Edilir?

Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı tedavisi, diğer damar tıkanıklıklarının tedavisinden daha zordur çünkü damar çatallanan bölgesinden tıkandığında hekimin müdahale alanı daralır. Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı tedavisi için stent ve anjiyografi kullanılmaktadır ama bifurkasyon stent yerleştirme işlemi, diğer basit damar stentleme işlemlerinden daha zordur. Çatallı damar (bifurkasyon) stentleme aşağıdaki şekilde yapılabilir:

• Geçici stentleme: Ana koroner artere bir stent yerleştirilebilir ve eğer semptomlar devam ederse sonrasında daha dar olan yan damara da bir stent takılması düşünülebilir.
• İki stent ile prosedür: Kompleks bifurkasyon tıkanıklığı için hem tıkalı ana koroner damara hem de çatallanan yan damara stent takılabilir.

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı Tedavisinin Komplikasyonları Nelerdir?

Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı tedavisi için stent ve anjiyografi kullanılmaktadır ancak işlem sonrası komplikasyon riski oluşabilmektedir. Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı tedavisinin komplikasyonları aşağıdaki gibidir:

• Stent trombozu: Stent yerleştirilen bifurkasyon bölgesinde kan pıhtısı oluşabilir ve tromboz meydana gelebilir.
• Stent içi restenoz: Bifurkasyon bölgesindeki stent altında yara dokusu veya lezyon oluşabilir ve bu da aynı bölgenin yeniden daralmasına neden olabilir.

Çatallı Damar (Bifurkasyon) Tıkanıklığı Önlenebilir mi?

Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığı veya koroner arter hastalığı riski, yaşam tarzında yapılan basit değişiklikler ile azaltılabilir. Çatallı damar (Bifurkasyon) tıkanıklığını önleme yöntemleri şunlardır:

• Tuz tüketimini azaltmak
• Alkol tüketimini sınırlandırmak
• Sigarayı bırakmak veya azaltmak
• Kandaki kolesterol ve trigliserid seviyesini düşürmek
• Diyabeti önlemek veya diyabeti doğru şekilde yönetebilmek
• Sağlıklı ve dengeli beslenmek
• Kilo kontrolü sağlamak veya kilo vermek
• İşlenmiş gıdalardan uzak durmak
• Hareketsizlikten kaçınmak ve günde en az yarım saat yürüyüş yapmak