Altın Kan Grubu (RH Null) Nedir, Ne Anlama Gelir?

Altın kan grubu (Rh null), kırmızı kan hücrelerinde hiçbir Rh antijeninin bulunmadığı, dünyada son derece nadir rastlanan özel bir kan grubudur. Dünyada yalnızca çok az kişide görülen bu kan grubu, kan nakillerinde büyük avantaj sağlar. Nadirliği nedeniyle “altın” olarak anılan bu kan grubu, bağışçılar ve alıcılar açısından hayati önem taşır.

Altın Kan Grubu (RH Null) Nedir?

Altın kan grubu (Rh null), kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde yer alan Rh sistemine ait hiçbir antijenin bulunmadığı son derece nadir bir kan grubudur. Bu kan grubuna sahip kişiler her kan grubuna kan verebilir ancak sadece kendi gruplarından kan alabilirler. 

Normalde kan grupları ABO ve Rh (Rhesus faktörü) sistemlerine göre belirlenir. ABO sistemi, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunan A ve B antijenlerine göre kanın A, B, AB veya 0 grubu olarak sınıflandırılmasını sağlar. Rh sistemi ise özellikle D antijeninin varlığına ya da yokluğuna bakılarak belirlenir. Eğer kanda D antijeni bulunuyorsa Rh pozitif, yoksa Rh negatif olarak tanımlanır.

Bu iki sistem birlikte kullanıldığında, günlük yaşamda bildiğimiz A Rh (+), 0 Rh (–), AB Rh (+), B Rh (–) gibi kan grupları ortaya çıkar. Dünyada insanların büyük çoğunluğu Rh pozitifken, Rh negatif bireylerin oranı çok daha düşüktür.

Ancak, Rh sistemi yalnızca D antijeninden ibaret değildir. Rh kompleksi; C, c, E, e gibi farklı antijenleri de içerir. Yani aslında Rh sistemi, ABO kadar önemli ve çok daha karmaşık bir yapıya sahiptir. İşte bu karmaşık sistemin hiçbir antijenini taşımayan nadir kişilerde ortaya çıkan özel fenotip Rh null olarak adlandırılır.

Altın Kan Grubu (RH Null) Nasıl Ortaya Çıktı?

Altın kan grubu, kan grubu sistemlerinin genetik yapısındaki özel bir değişim sonucunda ortaya çıkar. Bu durum, ilk kez 1961 yılında Avustralya’da bir Aborjin kadında görülmüştür. Rh sistemi, aslında kırmızı kan hücrelerinin zarında bulunan RhD, RhCE ve RHAG genlerinin ürettiği proteinler sayesinde şekillenir. Bu proteinler, hücre zarının dayanıklılığını sağlar ve iyon dengesini korur.

Rh null kişilerde ise:

• Ya RhD ve RhCE genleri hiç çalışmaz (yapısal bozukluk),
• Ya da RHAG geni eksiktir (düzenleyici bozukluk).

Bu iki durum da kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde hiçbir Rh antijeninin bulunmamasına yol açar. İşte bu eşsiz fenotip, “Rh null” olarak adlandırılır. 

Altın Kan Grubu (RH Null) Kimlerde Var?

Dünyada bu kan grubuna sahip kişilerin sayısı 50’den azdır; bu nedenle literatürde “altın kan” olarak anılır. Bu ifade, kan grubunun daha iyi bir tür olduğunu değil, nadirliğini vurgular. Bu kan grubuna sahip kişiler ‘’evrensel donör’’ olarak adlandırılır ve uluslararası düzeyde özel donör-alıcı eşleştirmeleriyle takip edilir. Altın kan grubu genellikle şu durumlarda görülür:

• Akraba evlilikleri: Kuzenler, kardeşler veya yakın-uzak akrabalar arasındaki evliliklerde aynı nadir genlerin bir araya gelme ihtimali artar.
• Otozomal genler: RH null, otozomal yani aileler aracılığıyla aktarılan genlerle bağlantılıdır.
• Gen mutasyonları veya delesyonları: RHD, RHCE veya RHAG gibi Rh sistemini kontrol eden bazı genlerde değişim (mutasyon) ya da tamamen silinme (delesyon) olduğunda, kan hücreleri Rh antijenlerini üretemez ve Rh null ortaya çıkar.

Bu nedenle RH Null kan grubu, genetik yatkınlığı olan ailelerde ve özellikle akraba evliliklerinin sık görüldüğü toplumlarda daha yüksek oranda görülebilir. Ancak yine de dünyadaki görülme sıklığı son derece düşüktür.

Altın Kan Grubunda Bağış Yapılabilir mi?

Altın kan grubu, dünyada yalnızca çok az sayıda kişide görüldüğü için kan bağışı konusu son derece kritiktir. Normal kan gruplarından farklı olarak, bu kana sahip kişiler yalnızca kendileriyle aynı gruptan kan alabilir. Bu da onların hayatını tehdit eden durumlarda uygun donör bulmayı çok zorlaştırır.

Rh null grubuna sahip kişiler kan bağışında bulunabilir. Ancak bu kan o kadar değerlidir ki genellikle yalnızca özel durumlarda ve önceden planlanmış operasyonlar için kullanılır.

Bu kan grubu, teoride tüm Rh gruplarına verilebilir çünkü hiç Rh antijeni içermez.Ancak pratikte bu kan sadece hayati risk taşıyan ve başka seçenek bulunmayan durumlarda kullanılır. Bu nedenle Rh null kanı genellikle uluslararası nadir kan bankalarında saklanır ve gerektiğinde dünya genelinde taşınarak kullanılır.

Altın Kan Grubunun Dezavantajı Nedir?

Altın kan grubu nadir bulunan bir kan grubudur ve bu beraberinde bazı dezavantajları getirir. Bu dezavantajlar şunlardır:

• Rh null kan grubu taşıyan kişiler yalnızca kendi gruplarından kan alabilir. Dünyada bu gruba sahip yaklaşık 50’den az kişi bulunduğu için acil durumlarda kan bulmak neredeyse imkânsızdır.
• Rh proteinlerinin yokluğu, kırmızı hücre zarının dayanıklılığını etkileyebilir; bazı bireylerde hafif-orta derecede kronik hemolitik anemi, artmış kırılganlık ve şekil bozuklukları (ör. stomatositoz) görülebilir.
• Rh null genetik olarak aktarıldığından, akraba evlilikleriyle tekrar ortaya çıkabilir. Bu da aile bireylerinde benzer sorunların görülmesine yol açabilir.

Altın Kan Grubu (RH Null) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Rh Antijeni Olmayan Kan Grubu Nedir?

Rh antijenlerinin hiç bulunmadığı kan grubuna altın kan grubu (Rh null) denir.

Altın Kan Grubu Ne İşe Yarar?

Nadirliği nedeniyle tüm Rh gruplarına bağış yapılabilen ama yalnızca kendisinden alınabilen “evrensel donör” özelliği taşır.

Altın Kan Grubu Türkiye'de Var mı?

Evet, Türkiye’de de tespit edilmiştir.