ONLİNE İŞLEMLER
Gebelik sırasında iki kez ultrasonografi yapılması gereklidir. Birincisi; ilk üç ayda 11-14 hafta arasında yapılır. Bu ultrason incelemesinde gebelik haftası saptanır. Down sendromu tarama testlerinden 1. trimester kombine tarama testi (ikili test) yapılır. Bu test için önce fetüsün ensesindeki sıvının kalınlığı ölçülür daha sonra gebeden kan alınarak iki hormon bakılıp bilgisayar programında risk değerlendirilmesi yapılır. Down sendromu tanısında %85 güvenirliği olan bir testtir. Ultrasonda tek gebelik mi, ikiz gebelik mi değerlendirilir. Eğer ikizse fetüslerin plasentasının (eşinin) çift mi, yoksa tek plasentayı mı paylaşıyorlar ayırımının yapılması gereklidir. Monokoryonik (tek plasenta) ise gebe, ikiz gebeliklerin riskli olan grubuna giriyor demektir. Bu değerlendirme çok önemlidir. Ultrason resminin çıktısı gebeye verilmelidir. Gebelik haftası ilerledikçe bunun ayırımının yapılması zorlaşır, hatta bazen mümkün olmayabilir.
Bu inceleme sırasında organlarının varlığı, normal olup olmadığı değerlendirilir. Fetüsteki önemli anomalilerin yarısına yakının tanısı konulabilir. Sorun varsa gebelik erken haftada sonlandırılabilir. İkinci ultrasonografik inceleme gebeliğin 18-23 haftaları arasında yapılır. Detaylı ultrasonografi olarak da adlandırılır.
Fetüsün biyometrik ölçümleri alınarak gebelik haftası saptanır. Büyümesinin normal olup olmadığı değerlendirilir. Belirlenen gebelik haftasında görülmesi gereken anatomik yapılarda sorun var mı yok mu bakılır. Fetüsün kafası, yüzü, boynu, omurgası, göğsü, kalbi, karın içi organları, kol/ bacak/el ve ayakları sistematik olarak incelenir. Plasentanın (fetüsün eşi) yapısı, yeri, rahim ağzını kapatıp kapatmadığı, amnion sıvısının miktarı, göbek kordonundaki damar sayısı değerlendirilir. Fetüsün beyninin incelenmesinde gebelik haftası çok önemlidir. Beyin gelişimi gebelik boyunca ve doğumdan sonra da devam ettiği için bakılan haftada beyinde görülmesi gereken yapılarda sorun olup olmadığı değerlendirilir. Detaylı ultrasonografi yanlışlıkla renkli ultrasonografi olarak da adlandırılmaktadır. Renkli ultrasonografiden kasıt aslında fetüsün 3 boyutlu olarak görüntülenmesidir. 3 boyutlu ve 4 boyutlu ultrasonografide; damak dudak yarıkları, yüz anomalileri, omfalosel, gastroşizis gibi fetüsün karın duvarındaki defektleri ayaklarda ellerde deformiteler, omurgada açıklık vb. durumlarda aileler problemi net olarak görürler. 4 boyutlu ultrasonografide ise fetüsün hareketleri görülür, anomalilerin tanısı için ileri incelemeler yapılabilir.
Ultrasonografinin amacı yaşamla bağdaşmayan veya ağır sorunlara yol açabilecek anormalliklerin fetüsün dış ortamda yaşayacak büyüklüğe (<24hf/<500g) gelmeden tanısının konulması ve gebeliğin ailelerin de onayı ile sonlandırılmasıdır. Hayatla bağdaşan bir anormallik saptanırsa da gebeliğin yönetimi ve uygun merkezde ve gerekli donanımla doğumunun gerçekleştirilmesi planlanır. Bu ultrasonda kromozom veya genetik anomalileri gösteren belirteçlerin varlığı da incelenir. Ancak Down sendromu tanısında ultrasonografik belirteçlerin yeri sınırlıdır. Olguların yaklaşık yarısında ultrasonografi normal olabilir. Bu nedenle Down sendromu tanısında tarama testleri (1. trimester kombine test/ikili test, dörtlü test) önerilir.
Detaylı ultrasonografik inceleme perinatoloji uzmanları tarafından yapılır. Deneyimli radyoloji uzmanı ve kadın hastalıkları ve doğum uzmanı da yapabilir. Bir sorun olduğunda perinatoloji uzmanına refere edilmelidir.
Perinatoloji Bilim Dalı, 2011 yılından itibaren Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalının yandalı olarak kabul edilmiştir. Perinatoloji uzmanı; kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığından sonra 3 yıllık perinatoloji yan dalı uzmanlık eğitimini tamamlamış olan uzmandır.
Medipol Üniversitesi Pendik Hastanesi Prof. Dr. Gülseren Yücesoy Perinatoloji Uzmanı 23 Ekim 2020