Vaskülit Nedir? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Vaskülit, kan damarlarının iltihaplanmasıyla karakterize edilen bir hastalık grubudur. Bu durum, damarların duvarlarının kalınlaşmasına, zayıflamasına, daralmasına veya yara oluşumuna neden olabilir. Vaskülit, vücudun herhangi bir yerindeki damarları etkileyebilir ve bu nedenle belirtileri ve komplikasyonları oldukça çeşitlidir. Bu makalede, vaskülitin ne olduğunu, belirtilerini, nedenlerini ve tedavi yöntemlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Vaskülit Nedir?

Vaskülit, kan damarlarının iltihaplanması anlamına gelir. Bu iltihaplanma, damarların duvarlarının hasar görmesine ve işlevlerini yerine getirememesine neden olabilir. Vaskülit, küçük, orta veya büyük çaplı damarları etkileyebilir ve bu durum, hastalığın belirtilerini ve ciddiyetini belirler.

Vaskülit Türleri

Vaskülit, etkilenen damarların büyüklüğüne ve hastalığın seyrine göre farklı türlere ayrılır:

• Küçük Damar Vasküliti: Küçük çaplı damarları etkiler. Örnekler arasında Henoch-Schönlein purpurası ve mikroskopik polianjitis bulunur.
• Orta Damar Vasküliti: Orta çaplı damarları etkiler. Kawasaki hastalığı ve poliarteritis nodosa bu gruba girer.
• Büyük Damar Vasküliti: Büyük çaplı damarları etkiler. Dev hücreli arterit ve Takayasu arteriti bu türdendir.

Vaskülitin Belirtileri

Vaskülitin belirtileri, etkilenen damarların büyüklüğüne ve vücudun hangi bölgesinde olduğuna bağlı olarak değişir. Genel belirtiler şunlardır:

• Ateş: Vaskülit, vücutta genel bir iltihaplanma tepkisi oluşturabilir ve bu da ateşe neden olabilir.
• Yorgunluk: Sürekli yorgunluk ve halsizlik hissi yaygındır.
• Kilo Kaybı: İştahsızlık ve kilo kaybı görülebilir.
• Kas ve Eklem Ağrıları: Kas ve eklem ağrıları sıkça rastlanan belirtilerdendir.
• Deri Döküntüleri: Deride döküntüler, morluklar veya yaralar oluşabilir.
• Sinir Sistemi Belirtileri: Baş ağrısı, nöbetler veya felç gibi sinir sistemi belirtileri ortaya çıkabilir.

Vaskülitin Nedenleri

Vaskülitin kesin nedeni genellikle bilinmemektedir. Ancak, bazı faktörler hastalığın gelişiminde rol oynayabilir:

• Bağışıklık Sistemi Bozuklukları: Vaskülit, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla kendi dokularına saldırması sonucu ortaya çıkabilir.
• Enfeksiyonlar: Bazı enfeksiyonlar vaskülite yol açabilir.
• Genetik Faktörler: Ailede vaskülit öyküsü olan kişilerde hastalığın görülme olasılığı daha yüksektir.
• Çevresel Faktörler: Sigara içmek, kimyasallara maruz kalmak gibi çevresel faktörler vaskülit riskini artırabilir.

Vaskülit Nasıl Teşhis Edilir?

Vaskülitin teşhisi, hastanın belirtilerine, fizik muayene bulgularına ve çeşitli testlere dayanır. Teşhis sürecinde kullanılan yöntemler şunlardır:

• Kan Testleri: İltihaplanma belirtilerini ve bağışıklık sistemi aktivitesini değerlendirmek için kan testleri yapılır.
• İdrar Testleri: Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için idrar testleri yapılabilir.
• Görüntüleme Yöntemleri: MR, BT ve ultrason gibi görüntüleme yöntemleri, damarların durumunu değerlendirmek için kullanılır.
• Biyopsi: Etkilenen dokudan alınan örneklerin mikroskop altında incelenmesi, vaskülit teşhisinde önemli bir rol oynar.

Vaskülit Tedavi Yöntemleri

Vaskülitin tedavisi, hastalığın türüne, ciddiyetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi yöntemleri şunlardır:

İlaç Tedavisi

Vaskülit tedavisinde en yaygın kullanılan yöntem ilaç tedavisidir. Kullanılan ilaçlar şunlardır:

• Kortikosteroidler: İltihaplanmayı azaltmak için kullanılır. Prednizon gibi kortikosteroidler, vaskülit tedavisinde sıkça tercih edilir.
• Bağışıklık Sistemi Baskılayıcılar: Bağışıklık sisteminin aşırı aktivitesini baskılamak için kullanılır. Metotreksat, azatioprin ve siklofosfamid gibi ilaçlar bu gruba girer.
• Biyolojik Ajanlar: Bağışıklık sisteminin belirli bileşenlerini hedef alan biyolojik ajanlar, vaskülit tedavisinde kullanılabilir. Rituksimab ve tocilizumab bu tür ilaçlardandır.

Plazmaferez

Plazmaferez, kanın sıvı kısmının (plazma) filtrelenerek zararlı antikorların ve diğer maddelerin uzaklaştırılması işlemidir. Bu yöntem, özellikle şiddetli vakalarda kullanılabilir.

6 Haziran 2024