Skolyoz Nedir? Skolyoz Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Skolyoz, omurganın yana doğru eğriliğiyle karakterize edilen bir omurga bozukluğudur. Genellikle ergenlik döneminde fark edilen bu durum, hafif eğriliklerden belirgin şekil bozukluklarına kadar değişebilir. Skolyozun erken teşhisi, tedavi sürecinin başarısı açısından büyük önem taşır. Skolyoz belirtileri arasında sırt ve bel ağrısı, omuzlarda asimetri ve postür bozukluğu yer alır. Fizik tedavi, korse kullanımı ve cerrahi müdahale gibi farklı skolyoz tedavi yöntemleri, hastalığın derecesine göre planlanmaktadır.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?

Skolyoz (omurga eğriliği), omurganın önden bakıldığında düz olması gerekirken yana doğru C‑ veya S‑şekilli bir biçimde anormal olarak eğrilmesi durumudur. Genellikle 10 yaş ve sonrasındaki büyüme ataklarında ortaya çıkan bu durum, ergenlerde sıkça görülür ve omurga göğüs (toraks) veya bel (lomber) bölgelerinde görülebilir. Hafif vakalar genellikle semptom vermezken, ilerleyici eğrilikler göğüs kafesine bası yaparak solunum güçlüğüne neden olabilir.

Randevu İçin Formu Doldurun

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Belirtileri Nelerdir?

Skolyoz, omurganın yana doğru S veya C biçimde eğrilmesiyle bilinmektedir. Bu eğrilik bazen öne veya arkaya doğru da döner. Genellikle ağrıya neden olmadan ilerler, ancak eğrilik kaslarda dengesizliğe yol açabilir; bu da sırtta şişlik oluşumu, omuzlar veya kalçalar arasında asimetri ve kas gerginliği yaratabilir. Ayrıca omurganın yan eğriliğiyle birlikte göğüs kafesinde dönme de meydana gelir ve bu durum nefes almayı zorlaştırabilir. Skolyozun belirtileri aşağıda listelenmiştir:

• Omurganın sağa veya sola doğru eğilmesi
• Sırt, bel ve omuz ağrısı
• Nefes darlığı
• Yürümekte zorluk
• Dik dururken zorlanma
• Gözle görülebilen kavis
• Kalça ve omuzlarda kavis

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Neden Olur?

Skolyozun (omurga eğriliği) oluşma nedenleri tam olarak bilinmese de, hastalığın gelişiminde birçok farklı faktör etkili olabilir. Bazı bireylerde skolyozun nedeni açıkça belirlenebilirken, bazı durumlarda ise tamamen idiopatiktir; yani nedeni bilinmez. Genetik yatkınlık, doğumsal anomaliler, kas ve sinir hastalıkları gibi birçok unsur skolyozun ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Skolyozun başlıca nedenleri aşağıda listelenmiştir:

• Genetik Faktörler: Ailede skolyoz öyküsü bulunması, hastalığın gelişme riskini artırır. Özellikle idiopatik skolyozda genetik geçiş önemli rol oynar.
• Serebral Palsi: Kas kontrolünü etkileyen bu nörolojik hastalık, spastisite nedeniyle omurganın eğrilmesine yol açabilir.
• Kas Distrofisi: Kas zayıflığı ve kaybı, omurgayı destekleyen kasları etkileyerek skolyoza neden olabilir.
• Doğumsal (Konjenital) Sebepler: Anne karnında omurga gelişiminin bozulması sonucu bebek doğuştan skolyoz ile dünyaya gelebilir.
• Enfeksiyonlar: Özellikle tüberküloz gibi bazı omurga enfeksiyonları, omur yapısını zayıflatarak eğriliğe yol açabilir.
• Tümörler: Omurga çevresindeki tümörler, baskı oluşturarak yapısal bozulmalara ve skolyoza neden olabilir.
• Marfan Sendromu: Bağ dokularını zayıflatan bu genetik hastalık, omurganın stabilitesini etkileyerek eğrilik oluşumuna sebep olabilir.
• Down Sendromu: Kas tonusunun düşük olması, omurga desteğini azaltarak skolyoz gelişme riskini artırır.
• Omurilik Yaralanması: Travmalara bağlı omurilik hasarları, omurganın dengeli duruşunu bozarak eğriliğe yol açabilir.
• Kas ve Sinir Hastalıkları: Spinal musküler atrofi (SMA) gibi rahatsızlıklar, omurgayı destekleyen kasların zayıflamasına ve skolyoza neden olabilir.

Skolyoz Nasıl Teşhis Edilir?

Skolyoz tanısı koyma süreci hastanın büyüme evresi, klinik öykü ve ayrıntılı fizik muayenesi ile başlar. Ardından nörolojik bir değerlendirme yapılır. Kas güçsüzlüğü, duyusal değişiklikler ve reflekslerde anomali olup olmadığı test edilir. Fizik muayenede sıklıkla kullanılan bir test olan Adams Öne Eğilme Testi (Adams Forward Bend Test) ile omurgadaki “S” ya da “C” şeklindeki eğrilikler ve kaburga çıkıntıları tespit edilir. Görselleştirme için ağırlık taşıyan, tüm omurgayı içerecek şekilde ayakta çekilen ön-arka (AP) ve yandan röntgenler kullanılır. Bu röntgenle skolyoz eğriliği Cobb açısı sistemiyle ölçülür ve eğriliğin derecesi saptanır. Büyüme çağındaki çocuklarda eğrinin ilerlemesi izlenirken, sürekli büyüme durumunda 6–12 ayda bir radyolojik kontrol önerilir. Eğer altta yatan bir omurilik veya sinir sistemi hastalığı düşünülüyorsa, radyasyonsuz MRI taraması eklenebilir.

Skolyoz Dereceleri Nelerdir?

Skolyoz, omurganın yana doğru eğrilmesiyle ortaya çıkmaktadır. Eğriliğin derecesine göre farklı seviyelere ayrılır. Skolyoz vakaları hafif, orta, şiddetli ve çok şiddetli skolyoz olmak üzere dört ana gruba ayrılır. Skolyoz dereceleri aşağıda listelenmiştir:

• 10-25 Derece (Hafif Skolyoz)
• 25-40 Derece (Orta Düzeyde Skolyoz)
• 40+ Derece (Şiddetli Skolyoz)
• 80+ Derece (Çok Şiddetli Skolyoz) 

Hafif Skolyoz

Hafif skolyoz, omurgada 10–25 derece Cob açıları arasında kalan, genellikle belirti oluşturmayıp izlemle yönetilen bir durumdur. Bu tür eğrilikler sıkça ergenlik büyüme atağı sırasında ortaya çıkar ve çoğu zaman ciddi tedavi gerektirmez; özellikle büyüme tamamlanana kadar altı ayda bir fizik muayene ve röntgenle takip önerilir. Skolyoz korsesi kemiklerde büyüme sürerken eğrinin 25 derece üzerine çıkması durumunda önerilir; hafif skolyozda ise çoğunlukla kullanılmaz.

Orta Düzeyde Skolyoz

Orta derecede skolyoz, omurga eğriliğinin 25–40 derece Cobb açısı arasında olan; yani omurganın yaklaşık 25–40 derece yana doğru eğildiği durumu ifade eder. Bu aşamada hastaların çoğunda henüz cerrahi gerekmez; esas amaç eğriliğin ilerlemesini durdurmaktır. Özellikle büyüme çağındaki çocuklarda yaş, eşlik eden gelişim hızı ve omurganın olgunlaşma durumu temel kriterlerdir. Tedavi genellikle korse kullanımı ve fizik tedavi egzersizlerini içerir; korse yalnızca eğriliğin düzeltilmesi için değil, ilerlemesinin önüne geçmek amacıyla uygulanır. Egzersiz ve takip sayesinde pek çok hastada stabil seyre ulaşmak mümkündür, böylelikle cerrahi müdahaleden kaçınılabilir. Bu yaklaşım, omurganın hem mekanik dengesini korur hem de akciğer fonksiyonlarının bozulmasını önleyerek yaşam kalitesi üzerine olumlu etkiler sağlar.

Şiddetli Skolyoz

Şiddetli skolyoz omurga eğriliğinin 40 derece ve üzeri olan; süreklilik arz eden bir yanım eğriliği olup, yapıtaşı olan omurların hem yan hem de döner şekilde deformasyonuyla karakterizedir. Bu derece eğrilikte, göğüs kafesi ve akciğerler ciddi şekilde etkilenebilir; sonuç olarak solunum güçlüğü, göğüs ağrısı hatta kalp fonksiyonlarında bozulma görülebilir. Çocukluk ve ergenlik döneminde hızla ilerleyen bu tür skolyozlarda, korse uygulaması büyüme süreci tamamlanana kadar eğriliği sabitleyebilir; ancak eğriliğin geri dönmesini sağlamaz. Şiddetli vakalarda uygulanan cerrahi müdahaleler, pedikül vidalar ve metal çubuklar kullanarak omurları birleştiren spinal füzyon veya hareketi koruyan dinamik yöntemlerle eğriliğin ilerlemesini durdurmayı ve dengeyi sağlamayı hedefler. Tercih edilecek yöntemi; eğrilik açısı, büyüme durumu ve omurganın esnekliği gibi faktörler belirler. Ameliyat sonrası, çoğu hastada 3–6 ay içinde günlük aktivitelere yeniden başlanabilir. Şiddetli skolyozun uzun vadede olumsuz etkilerden korunması için tanının erken konulması, büyüme etabında düzenli izlem ve uygun tedavi yaklaşımları kritik önem taşır. 

Çok Şiddetli Skolyoz

Çok şiddetli skolyoz, omurgada 80 derece veya daha fazla Cobb açısına sahip olup ilerleme riski yüksek, genellikle nefes darlığı, sırt ağrısı ve göğüs boşluğu fonksiyonlarında bozulma yaratabilen bir durumdur. Bu düzeyde eğrilikler, omurga hem yana hem de dönerek eğildiği için göğüs kafesine baskı yaparak solunum ve kalp fonksiyonlarını etkileyebilir. Çocukluk çağında kemikler hâlâ büyürken 40–65 derece arasında seyreden ciddi eğrilikler, dynamik fıtık cerrahisi ve spinal füzyon gibi cerrahi yöntemler ile düzeltilebilir; bu sayede hem hareket açıklığı korunur hem de eğriliğin ilerlemesi durdurulur. Yetişkinlerde ise kemik gelişiminin tamamlanmasından sonra, 50 derece üzerindeki eğrilikler genellikle spinal füzyonla stabilize edilip, ilerlemesi engellenir. Bu cerrahi yöntemlerde vidalar, çubuklar ve gerekli kemik greftler kullanılarak omurga düzeltilir ve eğriliğin daha da kötüleşmesi önlenir.

Skolyoz Sınıflandırmaları Nelerdir?

Skolyoz, bir kas-iskelet sistemi hastalığıdır. Sağlıklı bir omurga, arkadan bakıldığında düz bir hat şeklinde uzanırken, skolyozlu bireylerde omurga "C" veya "S" harfine benzeyen bir kıvrım sergileyebilir. Skolyoz sınıflandırmaları aşağıda listelenmiştir:

İdiopatik Skolyoz

Adolesan (10–18 yaş) dönemde sıklıkla görülen “idiopatik skolyoz”, omurganın yandan bakıldığında “S” veya “C” şeklinde yan eğrilik geliştirmesi hâlidir ve nedenine dair kesin bir bilgi yoktur. Genetik yatkınlık rol oynasa da (örneğin bazı gen varyantları), çevresel etkenlerle karmaşık şekilde etkileşir. Kızlarda erkeklere göre hem daha sık görülür, hem de ilerleme riski yüksektir. 

Konjenital Skolyoz (Doğuştan Skolyoz)

Konjenital skolyoz, bebek anne karnındayken omurun gelişim sürecinde anomali oluşması sonucu doğumsal olarak omurgada yan eğrilik oluşmasıdır. Tedavi yaklaşımı, eğriliğin derecesine ve çocuğun büyüme potansiyeline bağlı olarak planlanır; hafif eğrilikler yakın takiple izlenirken, ilerleyici vakalarda korse, büyüme çubukları veya cerrahi gibi yöntemler uygulanabilir.

Nöromusküler Skolyoz

Nöromusküler skolyoz, omurga yapısını destekleyen kas ve sinir sisteminin işlev bozukluğuna bağlı olarak gelişen bir skolyoz türüdür; özellikle serebral palsi veya kas distrofisi gibi nöromusküler hastalıkları olan bireylerde gözlemlenir. Bu vakalarda, kasların omurgayı düzgün şekilde destekleyememesi sonucunda omurga S veya C şeklinde anormal şekilde yana eğrilir; eğrilik ilerleyebilir ve akciğer fonksiyonlarını etkileyerek solunum sorunlarına neden olabilir. Eğriliğin ilerlemesini önlemek için özellikle büyüme çağındaki hastalar düzenli olarak fizik muayene, görüntüleme ve gerektiğinde korselerle takip edilmelidir; ciddi durumlarda ise cerrahi müdahale gerekebilir.

Cobb Açısı Yöntemi Nedir?

Omurganın eğrilik derecesini belirlemede “altın standart” olarak kabul edilen Cobb açısı yöntemi, omurga röntgen grafilerinde eğriliğin başladığı ve bittiği uç omurların üst ve alt plaklarına çizilen dik hatlar arasındaki açının ölçülmesiyle hesaplanır. Bu yöntemle belirlenen açı, skolyozun şiddetini değerlendirip takip ve tedavi planı oluşturulmasında kullanılır.

Skolyoz Türleri Nelerdir?

Skolyoz, omurganın yana doğru S veya C biçiminde eğrilmesiyle karakterize bir durumdur ve genellikle çap ölçümü 10 derecenin üzerindeyse tanı konur. Skolyoz türleri aşağıda listelenmiştir:

C Şekilli Skolyoz

C şekilli skolyoz, omurgada tek taraflı ve genellikle torasik ya da lomber bölgede görülen, “C” harfine benzeyen yan eğriliği ifade eder. Röntgende bu tip eğrilik, omurganın bir yön ekseninde tek eğri oluşturmasıyla açıkça tanımlanır ve tıptaki temel ölçümlerle (10 derece üzeri eğrilik) değerlendirildiğinde skolyoz teşhisi konur. Bu tip skolyozda omuz veya kalça seviyesinde asimetri, gövdeye eğilme, hafif ya da ilerleyici ağrı görülmesi mümkündür. Tedavi planı, eğriliğin derecesi ve hastanın büyüme durumu dikkate alınarak; ilk aşamada düzenli takip, fizyoterapi ve özel egzersiz programları (örneğin C‑şekilli skolyoza yönelik Schroth egzersizleri) önerilir. Eğrilik hızlı ilerliyor veya ciddi boyuta ulaşmışsa, omurganın stabilizasyonu ve düzleştirilmesi için koruyucu yöntemler (corrigerici korseler) ya da ileri aşamalarda cerrahi seçenekler gündeme gelir. C şekilli skolyozun önemi, erken tanı ve bireye özel tedavi ile hem postür hem de yaşam kalitesi üzerindeki olumsuz etkilerin minimuma indirilebilmesidir.

S Şekilli Skolyoz

S Şekilli skolyoz, omurganın arkadan bakıldığında hem göğüs hem bel bölgesinde S harfi formunda yan yana eğrilikler oluşturduğu bir tür yapısal bozukluktur. Tanı genellikle röntgende simetrik olmayan S veya C formunun tespit edilmesiyle konur; bu eğriliğin açı değeri 10 derece ve üzeri olarak kabul edilir. Ergenlik çağında en sık görülen tipi olan “Adölesan İdiyopatik Skolyoz”un ailesel ve genetik etkilerle ortaya çıkabileceği, özellikle kız çocuklarında daha sık rastlandığı belirtilmiştir. S şekilli eğrilikler hem göğüs hem bel bölgesini içerdiğinden daha karmaşık bir yapı sergiler; bu durumda akciğer/kaburga uyumu bozulabilir, kronik sırt ağrısı ve görünüm bozukluğu gibi sorunlar gözlemlenebilir. Eğriliğin derecesi 20 derecenin altında olduğunda doktor kontrolü ve fizik tedavi/korse gibi konservatif yöntemler tercih edilirken, 20 derece üstündeki ve ilerleme riski taşıyan vakalarda cerrahi müdahale gündeme gelebilmektedir. Takibi yapılmayan ileri derecedeki S‑şekilli skolyoz, hem solunum kapasitesini zorlayabilir hem de kronik sırt/omuz dengesizliği gibi sağlık problemlerine yol açabilir.

Randevu İçin Formu Doldurun