ONLİNE İŞLEMLER
Prostat kanseri erkeklerde en sık görülen kanser türüdür ve erkeklerde karşılaşılan her beş kanserden biri prostat kanseridir. Prostat kanseri erkeklik hormonu ile ilişkili olarak ortaya çıkan bir kanserdir ve hormonal açıdan sağlıklı her erkek risk altındadır.
Tanımlanmış kalıtsal ve çevresel çok sayıda faktörün prostat kanseri gelişiminde rol sahibi olduğu bilinmektedir. Her erkek için prostat kanseri geliştirme riski farklıdır ve kişiye özgü sebeplere dayanır. Genel olarak bireysel, çevresel ve kalıtsal çok sayıda faktör suçlanmaktadır. Özellikle şu risk faktörleri netlik kazanmıştır:
İleri yaş: Prostat kanseri riski yaş ilerledikçe artar ve genel olarak 50 yaş üzerindeki erkekleri etkiler.
Irk: Hastalık siyahi erkeklerde daha fazla görülür ve daha saldırgan olma eğilimindedir.
Aile geçmişi: Baba, amca veya erkek kardeş gibi akrabalarında prostat kanseri geçmişi olan erkeklerde bu hastalığa yakalanma riski artar.
Genetik özellikler: Bazı genetik bozukluklar prostat kanseri riskini artırmaktadır.
Şişmanlık: Birçok kanser türünde kanıtlanmış olduğu gibi, prostat kanserinin görülme sıklığı da aşırı kilolu erkeklerde daha yüksektir.
Prostat kanseri erken dönemde genellikle hiçbir belirti vermez. Ancak belirli bir aşamadan sonra prostat kanseri, organda, çevre dokularda ve uzak organlarda neden olduğu hasarlardan dolayı belirtilere neden olabilir.
Belirtiler arasında kasık bölgesinde ve yumurtalık arkalarında ağrı, idrar yapmada zorlanma-tıkanıklık, idrarda veya meni sıvısında kan, bel ve sırt bölgesinde ağrı, böbreklerde oluşabilecek tıkanıklıklardan dolayı böğür ağrısı, bacaklarda ve kasıklarda şişlik, sertleşme bozukluğu vb. sayılabilir. Bunların hiçbiri prostat kanserine özgü belirtiler değildir, fakat bu belirtilerden yakınan 50 yaş üstü erkeklerde prostat kanseri bulunmadığından emin olmak gerekir.
Prostat kanseri erken evrede saptanırsa (kanser prostatın dışına yayılmamışsa) tedavi edilebilir. Geç kalınması tedaviyi zorlaştırmakta, kimi zaman da maalesef imkansız kılmaktadır. Bu sebeple, 50 yaş üstü erkeklerin bir belirti beklemeksizin yılda bir kez kontrolden geçmesi önemlidir.
Prostat kanserinin en kesin tanısı ancak prostattan alınan biyopsi ile konulabilir. Ürolog tarafından yapılan parmakla muayene, PSA denilen kan testi ve gerektiğinde prostat MR’ı gibi yöntemlerle prostat kanseri açısından şüpheli kimseler belirlenir ve bu kişilere biyopsi önerilir.
PSA normalde prostat bezinde üretilerek meni sıvısına sürekli salgılanan ve spermlerin fonksiyonları üzere etkisi olan bir hormondur. PSA ölçümü yapıldığında kandaki seviyesinin arttığı görülürse, prostatın normal dokusunu tahrip eden bir hastalığın var olduğundan ve PSA’nın bu tahrip olan alanlardan geçerek kana karıştığından şüphe edilir. Dolayısıyla kanser geliştiğinde prostat organının normal dokusu bozulacağı için kanda PSA yükselecektir. Ancak sadece kanser değil, enfeksiyon ve iyi huylu prostat hastalıkları gibi durumlar da PSA artışına neden olabilir.
Klasik-Sistematik Biyopsi (Transrektal ultrasonografi eşliğinde prostat biyopsisi)
Makat bölgesinden ilerletilen bir ultrason vasıtasıyla prostat organı görüntülenir ve kanser geliştirme ihtimali yüksek olan sahalardan dokular rastgele alınır.
Hedeflenmiş Biyopsi (MR-Ultrason füzyon prostat biyopsisi)
Son on yıldır MR teknolojisindeki gelişmeler ve artan tecrübeler sayesinde, prostat MR’ı kanser açısından oldukça detaylı bir bilgi ve öngörü imkanı sağlamaktadır. MR’da kanser açısından şüpheli alan belirlenip işaretlendiğinde ve bu görüntüler biyopsi sırasında kullanılan ultrasonun görüntüleri ile bir yazılım vasıtasıyla birleştirildiğinde, tüm prostat içinde özellikle o şüpheli işaretlenmiş bölgeden hedefleme yapılarak biyopsi numuneleri almak mümkündür.
Prostat kanserinde tedavi, hastalığın derecesine ve evresine göre farklılık gösterir. Bu nedenle tedaviye karar verebilmek için MR, biyopsi ve gerekirse PET-CT gibi yöntemlerle hastalığın bu iki özelliğinin netleşmiş olması gerekir.
Kanser tedavisinde temel prensip, yayılmamış hastalıkla organı ve etrafını hastalıktan arındıracak yöntemleri kullanmak (cerrahi tedavi ve ışın tedavisi), yayılmış hastalıklarda ise vücudun tamamına etki edecek yöntemleri kullanmak (kemoterapi, hormon tedavisi, akıllı ilaç uygulamaları gibi kan yoluyla etki edecek ilaçlı tedaviler) şeklindedir.
Prostat Kanseri Ameliyatı (Radikal Prostatektomi)
Kanserli dokuyu, geride hastalık bırakmadan tamamıyla vücut dışına almak ve vücudu kanserden arındırmak amacıyla yapılan bir ameliyattır. Radikal Prostatektomi adıyla isimlendirilir. Bu ameliyat, yaşlı erkeklerde çok sık karşılaşılan ve idrar yapmada zorluğa neden olan ‘iyi huylu prostat büyümesi (BPH)’ için yapılan ameliyattan tamamen farklıdır.
İyi huylu hastalıkta prostatın sadece idrar yolunu tıkayan bölümleri temizlenip kanal açma işlemi yapılır. Oysa bir kanser cerrahisi olan radikal prostatektomi ameliyatı, tüm prostat dokusunun, çevre yapılarla beraber, meni keseleri ve çoğu kez etraftaki lenf bezleri de dahil olmak üzere topluca çıkarılması amacıyla yapılır.
Prostat kanserinde ileri evre hastalıkta diğer kanserlerden farklı olarak kemoterapi kullanımı öncelikli değildir ve hastaların genelinde hormonoterapi denilen kemoterapi dışı bir tedavi uygulanır. Tedavinin temeli, prostat dokusunu sürekli uyararak kanserin ilerlemesine neden olan testosteron hormonunu baskılayarak kanseri kontrol altına alacak olan ilaçların kullanılmasıdır. Bu ilaçlar genellikle üç veya altı ayda bir cilt altına enjekte edilen iğnelerle uygulanır.
Yan etkileri kemoterapiye kıyasla çok daha azdır ve hasta uyumu yüksektir. Hastaların belirli bir bölümünde tedavinin başında veya ilerleyen aşamalarında ilave olarak kemoterapiye de ihtiyaç duyulabilir. Ayrıca gerektiğinde yeni kuşak hormon ilaçları ve akıllı ilaçlar olarak bilinen yeni jenerasyon ilaçlar da kullanılabilmektedir.
Prostat kanseri ister ameliyatla, ister radyoterapi ile, ister onkolojik ilaçlarla tedavi edilmiş olsun, takibinin kesintisiz sürdürülmesi şarttır. Çünkü bazen hastalık kontrol altında göründüğü halde, bir müddet sonra tekrar ortaya çıkabilir. Bunun erkenden fark edilmesi, hastalığa zamanında müdahale edilebilmesi ve baştaki tedaviden elde edilen avantajların heba edilmemesi açısından çok önemlidir.
Erken fark etmenin yolu da düzenli takibin aksatılmamasıdır. Hastalarımıza, ihmal edilmiş kanserin hayati sonuçlarını akıldan çıkarmamalarını ve doktorlarının önerdiği takip takvimini ne şartla olursa olsun aksatmamalarını tavsiye ederiz.
Radikal prostatektomi ameliyatı açık, laparoskopik veya robotik yöntemlerle yapılmaktadır. Açık ameliyatlar ‘retropubik’ ve ‘perineal’ olarak ikiye ayrılır. Düşük riskli hastalarda ‘perineal’ yöntemin ameliyattan sonraki iyileşme hızı ve idrar kontrolü açısından daha avantajlı olduğu bilinmektedir.
Robotik ameliyat en güncel ve teknolojik tedavi şeklidir. Bu ameliyatta cerrah ameliyatı bir robot yardımıyla kapalı yöntemle gerçekleştirir. Dokuları büyüterek daha detaylı şekilde görmeye yarayan teknolojisi, açık ameliyattaki kesiye gerek kalmaması, daha az kanama, hastanede daha kısa süreli yatış, ameliyat sonrasında sondanın daha erken çıkarılabilmesi ve diğer avantajları nedeniyle açık ameliyata kıyasla daha çok tercih edilmeye başlanmıştır.
Doğru seçilmiş hastalarda, doğru bir teknik ile gerçekleştirildiğinde bu ameliyatların kanserden arındırmak açısından birbirine üstünlüğü yoktur. Ancak, ameliyat sonrasındaki süreç ve yan etkiler açısından farklıdırlar.
Yukarıda sayılan avantajlara ilave olarak, ameliyat sonrasında idrar kaçırma olmuşsa erkenden iyileşmesi, cinsel fonksiyonların daha erken dönemde geri kazanılabilmesi gibi açılardan, robotik ve perineal yöntemlerin daha avantajlı olduğu bilinmektedir.
9 Mart 2023