Kanser değil biz güçlüyüz

Rahim ağzı kanseri dünya ölçeğinde 45 yaş altı kadınlarda en sık görülen ikinci kanser türü, meme ve akciğer kanserinden sonra kanserden ölümlerin önde gelen üçüncü nedeni. Ancak rahim ağzı kanseri önlenebilir bir hastalık. Smear/ Pap-smear testiyle tarama ve aşılar sayesinde erken tanı ve etkin bir tedavi hayal değil.

Rahim ağzı kanserini önlemek mümkün mü?
Rahim ağzı kanseri; iltihap yapan mikroplarla oluşan kanserler arasında, HPV dediğimiz virüsle (bir mikrop cinsi) oluşan kadın genital kanseridir. Kadın iç genital organı olan rahmin alt ucudur ve haznenin derinliklerinde yer alır. Buradan oluşan kanser korunulabilir ve hatta önlenebilir bir kanserdir. Yani; aşılarla korunma ve Pap smear dediğimiz sürüntü taramasıyla önlemek mümkündür.

Ne sıklıkla görülür?
HPV iltihabı her 10 kadından 8’inde yaşamlarının herhangi bir döneminde karşılaşılan bir durumdur. HPV ile karşılaşan 100 kadından sadece 1-3 kadın kanser olur. Ancak bu virüs olmadan rahim ağzı kanseri oluşmaz. Bu virüs dışında; sigara içimi, çok eşli ilişki (erkeğin veya kadının), erken yaşta cinsel ilişki, çok doğum, bağışıklık sisteminin ilaçlarla baskılanması ve bazı genetik nedenler rahim ağzı kanserinin gelişmesinde ilave etkenlerdir.

Kanser öncesi oluşan değişiklikler nelerdir?
İlk ilişkide bulaşan veya aynı anda birden fazla eşle ilişkide bulunan çiftlerde 1,5-15 yıl arasında değişen sürelerde kanser öncesi değişiklikler kadınlarda oluşabilir. Bu kanser öncesi değişiklikler; erken evre kanser veya başlangıcı değildir. Ancak düzenli takip edilip gerektiğinde tedavi edilmezlerse kansere dönüşebilirler.

Hangi tarama testleri yapılmaktadır?
Pap smear uzun yıllardır rahim ağzı kanserinden korunmak için yapılan bir tarama testidir. Bu test dünyadaki en etkin tarama testidir. Diğer tarama testlerinden (meme, kolon, akciğer ve prostat kanserleri) farklı olarak var olan kanseri erken yakalamak değil kanser oluşmadan kanser öncesi değişiklikleri gösterdiğinden çok değerlidir. HPV testi ile Pap smear taraması beş yıllık aralıklarla yapılır ve 30 yaşında başlanıp 65 yaşında kesilir. 21‑29 yaş arasında HPV testi yapılmadan Pap smear üç yıl aralıklarla yeterlidir. Yıllık veya daha kısa aralıklarla tarama için kesinlikle HPV veya Pap smear alınmamalıdır.

Testte yanılma payı var mı?
Düzenli olarak gereken her kadına uygulayan; Amerika ve İngiltere gibi ülkelerde rahim ağzı kanseri görülme sıklığı 10/100.000 kadına kadar düşmüştür. Ancak daha fazla düşüş gösterilememiştir. Nedeni yalancı negatifliktir. Yani bir şeyiniz yok, test normal dediğimiz kadınların %15-70’inde aslında sorun vardır biz gösterememişizdir. Bunun çeşitli nedenleri vardır. Bu problem nedeniyle rahim ağzı kanserinin taramasında kanser yapabilen HPV tiplerinin belirlenmesi için HPV testi tüm dünyada kabul görmüştür. Sevinerek belirtilmelidir ki Türkiye bu testi ilk uygulayan ülkeler arasındadır.
HPV aşıları tam koruma sağlıyor mu?
HPV aşıları rahim ağzı kanserine en çok neden olan HPV tip 16 ve 18’e karşı tam koruma sağlar. Bu amaçla ikili (HPV 16 ve 18’e karşı), dörtlü (bu iki tip dışında siğillere neden olan tip 6 ve 11’i de içeren) ve dokuzlu (siğile neden olan tiplerle birlikte kanserin %90’ına neden olan tipleri bulunduran) aşılar dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Dokuzlu aşı halen ülkemizde yoktur ve 3-4 yıl sonra geleceği belirtilmektedir.

AŞI, RAHİM AĞZINDAN DEĞİL KOLDAN YAPILIR
Hangi yaş aralığında yaptırılması önerilmektedir?
HPV aşıları esas olarak 11-12 yaş kız ve erkek çocuklara önerilmektedir. Bu yaşlarda yaptıramayan çocuklar için 26 yaşa kadar yapılabilir. Ayrıca 45 yaşa kadar tüm kadınlarda aynı koruyucu etkiyi gösterdiğinden 26-45 yaş kadınlara da uygulanabilmektedir. Ancak %10-20 oranında diğer tiplerle kanser gelişmesi mümkün olacağından tarama testlerine devam edilecektir. Bu aşılar üç doz halinde; ilk doz, ikili aşı bir ay sonra ve dörtlü aşı iki ay sonra ikinci doz, her iki aşı için de ilkinden 6 ay sonra üçüncü doz çocukluk çağı aşıları gibi koldan kas içerisine uygulanır. Rahim ağzına yapılması gibi bilgiler yanlıştır.

HPV aşıları gebelikte yapılabilir mi?
Gebelikte yan etki gösterilmemesine rağmen başlanmamalıdır. Eğer başlandıktan sonra gebe kalındıysa gebeliğin sonlandırılması gerekmemektedir. İlk doz yapılıp gebe kalındıysa hiç yapılmamış gibi emzirirken sıfırdan başlanmalıdır. İki doz yapılıp gebe kalındıysa üçüncü doz doğumdan sonra, emzirirken ilkinden sonra bir yıl geçmeden yapılmalıdır.

Aşıların yan etkileri nelerdir?
Aşıların yan etkileriyle ilgili maalesef yanlış bilgilerle demeçler verilmektedir. Aşı zayıflatılmış veya öldürülmüş mikroptan imal edilmediğinden kendisi iltihap veya kanser yapamaz. Bu açıdan güvenle kullanılabilir. Sadece iğne yerinde kızarıklık, hafif ağrı, ateş ve baş dönmesi yapabilir. HPV aşılamasının yaygınlaşması ve Pap smear veya HPV testleriyle tarama rahim ağzı kanserinin ortadan kaldırılmasında en etkili silahlarımızdır. Ancak; sağlığınıza sahip çıkıp size önerilen aşı ve taramaları zamanında yaptırırsanız...