ONLİNE İŞLEMLER
Kalça protezi, doğal kalça eklemi işlevini yerine getiremeyen, genellikle yaşlanma, hasar ya da özellikle artrit gibi belirli hastalıklar sonucunda oluşan problemler nedeniyle kullanılan yapay bir eklem türüdür.
Osteoartrit yani halk dilinde kireçlenme dediğimiz olay ağırlık taşıyan eklemlerin yaşlanmaya ve bozulmaya bağlı olarak aşınmasıdır.
Kalça eklemi, ağırlığımızı taşıdığı için aşınma ve bozulmaya en sık uğrayan eklemlerdendir. Kalça eklemi kireçlenmesi çeşitli sebeplerle bu eklemi oluşturan kemiklerin üzerini kaplayan kıkırdağın aşınması ve alttaki kemiklerin deforme olmasıdır.
Eklem kıkırdağı kendini yenileme özelliği olan bir yapı değildir. Hastalık başladığında sürekli ilerlemektedir. Normalde kaygan ve pürüzsüz olan eklem kıkırdağında zedelenme olduğunda incelir ve altındaki kemik dokuya kadar hasar ilerler.
Bir süre sonra kıkırdak doku tamamen kaybolduğunda altta yer alan kemikler açığa çıkar ve birbirine sürtmeye başlar ve şiddetli ağrılar olur. Zamanla hareketler kısıtlanır ve bacakta kısalık gelişebilir.
Kalça protezi, doğal kalça eklemi işlevini yerine getiremeyen, genellikle yaşlanma, hasar ya da özellikle artrit gibi belirli hastalıklar sonucunda oluşan problemler nedeniyle kullanılan yapay bir eklem türüdür. Kalça eklemi, vücudumuzun en büyük eklemlerinden biri olup hareketlerde önemli bir rol oynamaktadır.
Hastanın şikâyetleri ve tıbbı geçmişi değerlendirildikten sonra muayene çok önemlidir. Kalça muayenesinde kalça hareketlerinin açıklığına ve hastanın yürüyüşüne bakılmaktadır.
Ayrıca, kemik ve eklem değişikliklerini detaylı gösteren röntgen tanı konulmasında önemli bir tetkiktir. Bazı özel durumlarda MR ve bilgisayarlı tomografi incelemesi gerekebilmektedir.
Total kalça protezi yapay bir eklemdir. Leğen kemiğindeki yuvanın oyularak içine oturtulan metal kılıf, bu kılıfın içini döşeyen plastik veya seramik parça ile uyluk kemiği içine yerleştirilen bir metal sap ve sapın üzerine monte edilen metalik veya seramik bir topuzdan ibarettir.
Seramik protezler dayanma süreleri uzun olduğundan genç hastalarda tercih edilmektedir. Total kalça protezi ana 4 komponentten oluşur;
Acetabular (Soket) Komponent; Normal kalçada soketin görevini alır. Metal yapıda olup vidalama ya da çimentolama ile sabitlenir.
İnsert; Soket ile topuz arasına yerleştirilen plastik ya da seramik yapıdadır.
Femoral-Uyluk-Komponent; Metal yapıda olup uyluk kemiğinin içine yerleştirilir. Çimentolu veya press fit şeklinde olabilir.
Femoral Baş(topuz); Femur topuzunun yerini alır. Metal veya seramik olabilir. Femoral stem ile acetabular lineer arasında yer alır.
Kalça bölgesine yaklaşık 10-12 cm’lik bir kesi yapılmaktadır. Uygun hastalarda minimal invaziv yöntem ile daha az kesi yapılabilmektedir. Daha kısa bir kesiden özel aletler yardımı ile gerçekleştirilmektedir.
Bu yöntem ile hastanede kalış süresi, ameliyat sonrası kan transfüzyonu gereksinimi daha az olmaktadır. Protez cerrahisinde esas amaç ağrısız fonksiyon kazandırmaktır, kozmetik her zaman ikinci planda düşünülmesi gerekmektedir.
Kalça protezi ameliyatı hastanın ağrısını geçirmeye, yaşam kalitesini artırmaya yönelik bir ameliyattır. Eğer kişinin ağrısı konservatif yöntemlerle ilaç, egzersiz vs. rağmen devam ediyorsa, ağrı nedeniyle günlük aktiviteleri kısıtlanmış, gece ağrıları varsa, sosyal hayatını etkiliyorsa kalça protezi yapılması düşünülmesi gerekmektedir.
Kalça protezi için ameliyatın ne zaman olacağı öncelikle hastanın kendisine bağlıdır. Ağrıları çok etkilemiyor, rahat uyuyor işini rahat yapıyor, oturup kalkmada sorun yaşamıyor, sadece zaman zaman hafif ağrılar oluyor ve ilaçla geçtiğini belirtiyor ise ameliyat seçeneği için erken olabilmektedir. Ancak tüm bunlar sırasında hasta ağrısının olduğunu söylüyor ise ameliyat zamanı gelmiş demektir.
Kalça protezi 60 yaş ve sonrası daha sık uygulanmaktadır. Fakat çok daha genç hastalarda da diğer seçenekler uygulanamadığı takdirde kalça protezi bir alternatiftir.
Son yıllarda gelişmiş teknolojilerin kullanımıyla protez malzemelerinin kalitesi ve dayanıklılıkları çok artmıştır.
Kalça kireçlenmesi kendiliğinden gerileyecek, geçecek bir hastalık değildir. Dışarıdan alınan herhangi bir ilaç veya herhangi bir fizik tedavi yöntemi de hastalığı geçirmez.
Hastanın ağrıları zaman geçtikçe artar, bazen ilgili tarafta kısalık oluşur. Ağrıya bağlı değişik yürüme şekilleri oluşur zamanla hastanın diğer vücut bölgelerinde de özellikle bel, sırt ve dizlerde de ağrısı ortaya çıkar. Hatta düşüp kalça kırığı olma riskini arttırır.
Vücuttaki tüm yapıların ve insan bedeninin bir ömrü olduğu gibi kalça protezinin de bir ömrü vardır.
Günümüz protezleri, tekniğine uygun olarak yapıldığında hastanın kullanımına, konulan malzemeye ve yapılan cerrahinin kalitesine göre değişmekle birlikte genellikle 20-25 yıl süreyle kullanılabilmektedir.
Kalça protezi sonrası aktif spor önerilmemektedir. Özellikle koşma futbol, basketbol gibi yüksek kontak gerektiren spor aktivitelerine izin verilmez. Fakat hastalar rahat yürüyebilir, yüzebilir veya bisiklete binebilmektedir.
Her protezde olduğu gibi kalça protezinde de belli bir süre sonra revizyon ihtiyacı duyulabilmektedir. Konulmuş olan protez yenisi ile değiştirilmektedir.
Kalça kireçlenmesinde erken dönemlerde ağrı kesici ilaçların etkisi olabilmektedir. Ancak bu ilaçların sadece erken dönemlerde etkisinin olduğu ve tedavi edici bir özelliğinin olmadığı unutulmamalıdır. Hastalığın ileri dönemlerinde hastalar ilaçlara rağmen ağrılardan yakınmaktadırlar.
Uzmanlar tarafından, hastaların ortalama 4-6 hafta koltuk değneği kullanmaları önerilmektedir.
Hastanın en erken şekilde mobilize olması yani yataktan kalkıp yürümesi en önemli hareketlerden bir tanesidir. Genellikle tam yükle basılmasına izin verilmektedir. Ancak uygulanan cerrahi tekniğe ve konulan proteze göre bir süre kısmi yükle yürüme önerilmektedir.
3 Temmuz 2023