ONLİNE İŞLEMLER
Erken yumurtalık yetmezliği 40 yaşından önce yumurtalıkların fonksiyonunu yitirmesi, yumurta ve hormon üretmeyi bırakması, kırk yaşından önce menopoz semptomlarının görülmesi olarak tanımlanabilir. Menopoz 40-60 yaş arasında görülse de ortalama menopoz yaşı 51’dir. Kırk yaşın altında her yüz kadından birinde erken yumurtalık yetmezliği görülmektedir. Otuz yaşın altında her bin kadından biri. Yirmi yaşın altında ise her on bin kadından biri şeklindedir.
Erken yumurtalık yetmezliğinin nedeni %75-80 oranında nedeni bilinmeyen olarak karşımıza çıkmaktadır. Geri kalan kısım ise kromozomal hastalıklar, genellikle X koromozom bozuklukları, FMR bir gen promtasyonu ki bunları tespit etmek çok önemlidir. Çünkü bu mutasyonu taşıyan hastalar sonraki nesillere tam kalıtımla mental yeterli çocuklar doğurabilirler.
Hastalar menstrual bozukluk şikayetiyle, adet olamama, normalden az sıklıkla adet olma, normalden fazla adet kanaması gibi şikayetler ile başvurmaktadır. Bununla birlikte östrojen çekilmesine bağlı menopoz benzeri vazom semptomlar, ateş basması, uyku düzeninde bozulma, duygu durum bozuklukları, kemik ağrıları, ilerleyen dönemlerde vajinit ve cinsel ilişki esnasında ağrı şikayetiyle de gelebilmektedirler.
Erken yumurtalık yetmezliği kanda hormon seviyeleri (FSH ve E2 gibi) ölçülerek teşhis edilmektedir Ayrıca ultrasonda yumurtalıklar da değerlendirilmektedir. Menapoz dönemine giren hastalar bunun doğal bir süreç olduğunu düşünüp kabullenirken 40 yaş altında olan hastalarda artık adet olmayacağını bilmek, arzusu varsa çocuğu olmayacağını düşünmek, bunları algılamak ve baş etmek zor olabilir. Bu nedenle erken over yetmezliği hastalarında gerekli olduğunda profesyonel, psikolojik destek hizmeti sunulmalı ya da önerilmelidir.
Hastada hormon kullanması için kesin bir durum yoksa hormon replasman tedavisi uygulanmalıdır. Ayrıca bu hastalara tanı konulduğunda kemik, mineral yoğunluğunun da değerlendirilmesi açısından test uygulanıp ona göre tedavisinde kalsiyum ve D vitamini ekle eklemek de uygun olacaktır. Son olarak erken yumurtalık yetmezliği tanısı almış olup çocuk isteyen hastaları değerlendirildiğinde her hastanın kendi kliniğine göre yapılacak plan farklı olmaktadır.
Literatürde bu hastalarda spontan gebelik görüldüğü de folikül takibiyle gebeliğin oluştuğu da ya da dediğimiz seminasyon yani aşılama ile gebelik olguları da mevcuttur. Ancak genellikle hastanın eşiyle birlikte hastayla konuşularak zaman kaybetmeden ivedilikle tüp bebek merkezine yönlendirilmesi genellikle ayrıca son zamanlarda uygulanan her merkezde yapılmayan rezervasyonu yöntemi de mevcuttur.
Op. Dr. Burçin Karakuş Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Medipol Üniversitesi Çamlıca Hastanesi
5 Aralık 2022