ONLİNE İŞLEMLER
Ağız içi florasında bakteriler bulunmaktadır. Yumuşak, mineralize olmamış, yarı saydam, yapışkan materyalin diş yüzeyinde birikmesi plak olarak adlandırılmaktadır. Bu tanımı bakteri plağı olarak yapmak daha doğru olur çünkü tamamen bakteriler ve onların ürünlerinden oluşmaktadır. Ağız bakterileri, kolonilerden ve birçok türden müteşekkil kompleks topluluklardan oluşurlar ki bunlar da yapışkan bir matriks tarafından sıkıca paketlenmiş hücre kitlesi olarak bulunmaktadırlar. Bakteriler tüm besinleri (şeker ve nişastayı) asitlere dönüştürür. Bakteriler, asit, besin artıkları ve tükürük birleşerek diş üzerinde tutunan bir plak oluştururlar. Ağız ortamında mikroorganizmaların yaşamını sürdürmesi onların yüzeye yapışma kapasitesine bağlıdır. Tutunamayan mikroorganizmalar, ağızdan tükürük akışıyla ve sık yutma refleksiyle hemen uzaklaştırılırlar. Sadece çok az sayıda özelleşmiş organizma (öncelikle streptokoklar) mukoza ve diş yüzeyi gibi ağız dokularına yapışabilir. Yapışma sağlandığında bu öncü organizmalar çoğalır ve lateral olarak bir hasır oluşturacak şekilde diş yüzeyinin üzerini örterek yayılırlar. Dişlerin çiğneme yüzeyleri girintili çıkıntılı alanlar olduğu için besin ve mikroorganizmaların buralarda birikmesi de kolay olur. Bu nedenle azı dişlerinin çiğneme yüzeylerinde çürük oluşumu oldukça yaygındır. Ayrıca iki diş arasındaki kontakt yüzeyleri de çürük oluşumunun başlangıç alanlarındandır. Diğer çürük başlangıcı alanları, azı dişlerinin yan tarafına bakan yüzeylerindeki oluklar ve ön dişlerin iç yüzeylerindeki minik çukurcuklardır.
DİŞ APSESİ OLUŞUR
Günlük diyetimiz içerisinde aldığımız şekerler, dişlerimizde dental plak oluşturan bakteriler tarafından kullanılarak organik asitlere dönüştürülür ve diş minesinin ve dentin tabakasının demineralize olmasına neden olurlar. Şekerler ve diğer fermente edilebilen karbonhidratların organik asitlere dönüştürülmesi sonucunda pH düşer. Tüm bu olayların ardından diş çürükleri ortaya çıkar. Bakterilerle karbonhidratlar mine yüzey yapısının bozulmasına neden olur ve diş üzerinde oluklar, girintiler (kaviteler) açarlar. Dişin iç yapılarına ulaşacak kadar derinleşmeden önce kaviteler genellikle ağrısızdır. Çürük tedavi edilmediği ve dentin ile pulpaya ulaştığı takdirde ağrılar başlar, sinirler ve kan damarcıkları ölür, diş apsesi oluşabilir. Rutin ağız içi muayenesinde diş çürüklerinin erken dönemde tespiti yapılabilir. Ara yüz çürüklerinin tespit edilmesinde diş röntgen filmi yardımcı olur. Bir kere kaybedilen diş dokusu tekrar oluşamamakta ancak tedavi ile ilerlemesi durdurulabilmekte ve kaybedilmiş doku dolgu maddeleri ile restore edilebilmektedir. Diş çürüğünün erken dönemde tedavi edilmesi, ilerlemiş bir çürüğün tedavi edilmesinden hem daha kolay hem de maddi olarak daha ucuzdur. Çürüğün temizlenmesi esnasında ağrı hissedilmemesi için lokal anestezi uygulanabilir. Çürük diş dokusunun temizlenmesinin ardından bu bölge kompozit, amalgam veya porselen materyal ile restore edilir.
ÇÜRÜKLER NASIL ÖNLENİR?
Düzenli fırçalama çürüğe neden olan dental plak oluşumunu kontrol eder. Düzenli diş fırçalamayla beraber diş ipi veya arayüz fırçalarının kullanılması da ara yüz çürüklerinin oluşumunu engeller. Diş hekimleri klinikte diş yüzeyi temizliği yaptıktan sonra hastalara dişlerini nasıl temizleyeceği konusunda eğitimler verirler. Kullanılacak olan diş fırçası dişlerin hepsine ve her yüzeye ulaşabilir olmalıdır. Bir fırçanın hasta tarafından kolayca kullanılabiliyor olması tercih edilmesi gereken en önemli faktörlerden biridir. Plak uzaklaştırmanın etkinliği, fırça kılları yıprandığında giderek azalmaktadır. Bu nedenle diş fırçasının düzenli olarak değiştirilmesi gerekmektedir. Kullanılan diş macunları ise; yeni plak oluşumunu en aza indirmek, dişi çürüğe karşı güçlendirmek, renklenmeleri temizlemek, yiyecek artıklarını uzaklaştırmak ve ağıza ferah bir tat vermek için kullanılmaktadır. Diş fırçasının ulaşamadığı bölgeler olan dişlerin ara yüzlerini temizlemek için diş ipi kullanılmalıdır. Dişler arasında geniş boşluklar var ise hastanın daha rahat kullanabileceği ara yüz fırçaları önerilmektedir. Dişin asitler karşısındaki direncini artırmak için florürlü ağız gargaraları, mikroorganizmaları ortadan kaldırmak için antibakteriyel maddeler içeren ağız gargaraları kullanılabilir. Diş çürüğü oldukça önemli bir sorundur. Ağızda başlayan çürükler, zamanla vücudun farklı bölgelerinde sağlık sorunları oluşmasına neden olabilir. Bu yüzden tedavisi de ihmal edilmemelidir.
YRD. DOÇ. DR. ÖZGE GÜRBÜZ