Atopik Dermatit: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Atopik dermatit, halk arasında egzama olarak bilinen kronik, kaşıntılı ve iltihaplı bir cilt hastalığıdır. Bebeklerden yetişkinlere kadar her yaş grubunda görülebilir. Ciltte kuruluk, kaşıntı, kızarıklık ve döküntülerle kendini gösteren atopik dermatit, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisiyle ortaya çıkar.

Bu yazıda atopik dermatit nedir, neden olur, nasıl tedavi edilir ve atopik dermatit hastalarının kaçınması gereken besinler nelerdir gibi merak edilen sorulara yanıt vereceğiz.

Atopik Dermatit Nedir?

Atopik dermatit, kronik, tekrarlayan ve iltihaplı bir cilt hastalığıdır. Genellikle bebeklik döneminde başlar ve çocukluk ile yetişkinlikte de devam edebilir. Hastalığın temelinde genetik yatkınlık, bağışıklık sistemi bozuklukları ve çevresel faktörler yer alır.

Cilt bariyerinin zayıflaması nedeniyle, atopik dermatit hastalarının cildi kurudur ve dış etkenlere karşı hassastır. Bu durum, cildin nem tutma kapasitesini azaltarak iltihaplanmaya yol açar.

Atopik Dermatit Neden Olur?

Atopik dermatit gelişiminde birden fazla faktör etkili olabilir. En yaygın nedenler şunlardır:

• Genetik faktörler: Ailesinde egzama, astım veya alerjik rinit gibi hastalıklar olan kişilerde atopik dermatit riski daha yüksektir.
• Bağışıklık sistemi tepkileri: Vücudun aşırı duyarlı bağışıklık sistemi, cilt bariyerini bozarak kaşıntı ve döküntülere neden olabilir.
• Cilt bariyerinin zayıflaması: Atopik dermatit hastalarının cildi, suyu tutmakta zorlanır ve kuruluk artar.
• Alerjenler: Polen, toz akarları, hayvan tüyleri gibi çevresel alerjenler hastalığı tetikleyebilir.
• Deterjan ve kimyasallar: Sabun, parfüm ve deterjan gibi cilt tahriş edici maddeler, atopik dermatiti kötüleştirebilir.
• Stres ve duygusal faktörler: Stres, bağışıklık sistemini etkileyerek hastalığın alevlenmesine neden olabilir.

Atopik Dermatit Belirtileri Nelerdir?

Atopik dermatit belirtileri, hastalığın evresine ve hastanın yaşına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Bebeklerde Atopik Dermatit

• Yanaklarda, alında ve saçlı deride kırmızı döküntüler
• Şiddetli kaşıntı ve huzursuzluk
• Ciltte kuruluk ve çatlaklar

Çocuklarda Atopik Dermatit

• Dirsek içleri, diz arkaları, bilekler ve boyun bölgesinde kızarıklık
• Yoğun kaşıntı nedeniyle ciltte tahriş ve yaralar
• Ciltte kalınlaşma ve renk değişimi

Yetişkinlerde Atopik Dermatit

• Eller, yüz, dirsek ve diz bölgelerinde kalın, pullu döküntüler
• Ciltte sürekli kaşıntı ve yanma hissi
• Ağız kenarında egzama şeklinde görülebilen kızarıklıklar

Atopik Dermatit Tanı Kriterleri

Atopik dermatit teşhisi, hastanın klinik belirtilerine ve öyküsüne dayanarak konulur. Doktorlar, Hanifin ve Rajka tanı kriterlerini kullanarak şu faktörleri değerlendirir:

• Ana kriterler:
  • Kaşıntılı cilt döküntüleri
  • Kronik veya tekrarlayan seyir
  • Kişisel veya ailesel alerji öyküsü
• Ek kriterler:
  • Kuru cilt ve ciltte kalınlaşma
  • Ciltte çatlaklar ve tahriş
  • Cilt testlerinde alerjiye duyarlılık

Atopik Dermatit Nasıl Geçer?

Atopik dermatitin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, hastalığın belirtilerini hafifletmek için çeşitli yöntemler uygulanabilir.

Cildi Nemlendirme

• Günde en az 2 kez nemlendirici kullanın.
• Parfüm ve alkol içermeyen kremleri tercih edin.
• Banyodan sonra cildi hafifçe kurulayarak nemlendirici uygulayın.

İltihap ve Kaşıntıyı Kontrol Altına Alma

• Hafif vakalarda kortizonlu kremler ve antihistaminikler kullanılır.
• Şiddetli durumlarda immünosüpresif ilaçlar veya biyolojik tedaviler önerilebilir.
• Kaşıntıyı önlemek için tırnaklar kısa tutulmalıdır.

Çevresel Faktörleri Kontrol Etme

• Toz akarlarına karşı hipoalerjenik nevresimler kullanın.
• Kimyasal içeren sabun ve deterjanlardan kaçının.
• Stresi azaltmak için gevşeme teknikleri uygulayın.

Atopik Dermatit Olanlar Ne Yememeli?

Bazı yiyecekler, atopik dermatiti tetikleyebilir. Alerjik reaksiyonları önlemek için aşağıdaki gıdalardan kaçınılmalıdır:

• Süt ve süt ürünleri
• Yumurta
• Fındık, fıstık ve ceviz
• Deniz ürünleri
• İşlenmiş gıdalar ve katkı maddeleri

Beslenme alışkanlıklarınıza dikkat ederek cilt reaksiyonlarını azaltabilirsiniz.

Atopik Dermatit ve Diğer Egzama Türleri Arasındaki Farklar

Egzama, ciltte kaşıntı, kızarıklık ve kuruluk ile kendini gösteren genel bir cilt hastalığıdır. Egzamanın birçok türü olsa da en yaygın olanlarından biri atopik dermatittir. Ancak kontakt dermatit, seboreik dermatit ve numuler egzama gibi egzama türleri de benzer semptomlarla ortaya çıkabilir. Bu nedenle, atopik dermatiti diğer egzama türlerinden ayırmak, doğru tedavi yöntemi belirlemek açısından önemlidir.

Atopik Dermatit vs. Kontakt Dermatit

Atopik dermatit, genetik yatkınlık ve bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığı nedeniyle ortaya çıkar. Kontakt dermatit ise cildin tahriş edici maddeler veya alerjenlerle teması sonucu gelişen bir egzama türüdür.

• Nedenleri: Atopik dermatit genetik ve bağışıklık sistemiyle ilişkilidir, kontakt dermatit ise kimyasal maddeler (sabun, deterjan, kozmetik ürünler) veya alerjenlerle temas sonrası gelişir.
• Belirtileri: Atopik dermatitte cilt genellikle kuru, kalın ve kaşıntılıdır. Kontakt dermatitte ise temas edilen bölgede kızarıklık, kabarcıklar ve yanma hissi görülür.

Atopik Dermatit vs. Seboreik Dermatit

Seboreik dermatit, özellikle saçlı deri, yüz ve göğüs bölgesinde görülen, yağlı ve pullu lezyonlarla karakterize bir egzama türüdür. Atopik dermatitten farklı olarak, seboreik dermatitte cilt genellikle yağlıdır ve kepek benzeri pullanma görülür.

• Nedenleri: Seboreik dermatit, Malassezia adlı bir mantarın aşırı çoğalması ve yağlı cilt yapısıyla ilişkilidir. Atopik dermatit ise bağışıklık sistemi ile bağlantılıdır.
• Belirtileri: Atopik dermatit cildi kuru ve çatlak hale getirirken, seboreik dermatit yağlı ve kepekli bir görünüme neden olur.

Atopik Dermatit vs. Numuler Egzama

Numuler egzama, genellikle madeni para şeklinde yuvarlak ve kızarık lezyonlarla kendini gösteren bir egzama türüdür. Atopik dermatitten farklı olarak numuler egzama belirli bir bölgeye lokalizedir ve özellikle bacaklar ve kollar gibi bölgelerde daha sık görülür.

• Nedenleri: Numuler egzama genellikle cilt kuruluğu, tahriş edici maddeler veya cilt travması sonrası gelişir. Atopik dermatit ise genetik ve bağışıklık sistemi faktörlerine bağlıdır.
• Belirtileri: Atopik dermatit vücudun geniş bölgelerinde yaygın kaşıntı ve kuruluk yaparken, numuler egzama belirli bölgelerde keskin sınırları olan yuvarlak lezyonlar şeklinde görülür.

Atopik dermatit, diğer egzama türleriyle benzer belirtiler gösterebilir ancak genetik yatkınlık, bağışıklık sistemi tepkileri ve cilt bariyerinin zayıflamasıyla ayrılır. Kesin tanı için bir dermatoloğa başvurmak önemlidir.

Atopik Dermatit ve Bağışıklık Sistemi İlişkisi

Atopik dermatit, sadece bir cilt hastalığı değildir; aynı zamanda bağışıklık sistemiyle yakından bağlantılı bir hastalıktır. Bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığı, atopik dermatitin ana nedenlerinden biridir. Bağışıklık sistemi normalden farklı çalışarak cilt bariyerinin zayıflamasına ve iltihaplanmaya yol açar.

Atopik dermatitli bireylerde bağışıklık sistemi, alerjenlere ve zararsız çevresel faktörlere karşı aşırı tepki verir. Bu durum, ciltte iltihaplanmaya ve kaşıntıya neden olan bağışıklık hücrelerinin (T hücreleri ve mast hücreleri) aktive olmasına yol açar.

• Cilt bariyerinin zayıflaması: Atopik dermatit hastalarında filaggrin adı verilen cilt proteininin eksik olduğu gözlemlenmiştir. Bu protein, cildin nem dengesini korumasına yardımcı olur.
• İltihaplanma süreci: Vücut, yabancı maddelere karşı aşırı bağışıklık tepkisi geliştirerek IL-4, IL-13 ve IL-31 gibi iltihaplayıcı maddeleri salgılar. Bu maddeler ciltte kaşıntı ve kızarıklığa neden olur.
• Alerji riski: Atopik dermatiti olan kişilerde astım, saman nezlesi (alerjik rinit) ve gıda alerjileri gelişme riski daha yüksektir.

Atopik Dermatit ve Ağız Kenarında Egzama

Atopik dermatit, ağız çevresinde egzama şeklinde ortaya çıkabilir. Bu durum genellikle tahriş edici gıdalar, diş macunları veya hava koşulları nedeniyle tetiklenir.

• Aşırı sıcak veya soğuk yiyeceklerden kaçının.
• Parfümlü diş macunları yerine hassas ciltler için üretilmiş ürünler kullanın.
• Dudakları düzenli olarak nemlendirin.

Medipol Sağlık Grubu ile Uzman Cilt Bakımı

Atopik dermatit, yaşam kalitesini düşürebilen bir hastalıktır. Doğru tedavi ve bakım ile cilt sağlığınızı koruyabilirsiniz. Medipol Sağlık Grubu, uzman dermatologlarıyla size en uygun tedavi planını sunarak atopik dermatit belirtilerini kontrol altına almanıza yardımcı olur.

Cilt sağlığınızı korumak ve detaylı bilgi almak için Medipol Sağlık Grubu’ndan randevu alabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)