ONLİNE İŞLEMLER
Karaciğerin altında bulunan küçük kesecikler safra kesesi olarak adlandırılır. Görevi; karaciğerde üretilen safrayı biriktirmek ve yemek yedikten sonra kasılarak safrayı ince bağırsağa boşaltmaktır. İnce bağırsağa boşalan safra özellikle yağlı yiyeceklerin ve bazı vitaminlerin sindirimine yardımcı olur.
Aşağıdaki durumlarda bulunan, hastalıklara sahip olan kişilerin safra taşı oluşturma riski daha yüksektir:
Safra kesesi taşlarının en sık neden olduğu şikayet karın ağrısıdır. Ağrı karnın sağ üst tarafında hissedilir ve sırta doğru yansır. Ağrı gelip gidici şekilde olabileceği gibi iltihaplı durumlarda sürekli ve şiddetlidir. Bunun yanı sıra bulantı, kusma, safra yolunda tıkanıklığa neden olursa sarılık, iltihap varsa ateş gibi şikayetlere de neden olabilir.
Safra kesesi taşları sessiz (herhangi bir şikayet oluşturmadan) kalabileceği gibi bazı komplikasyonlara (istenmeyen olumsuz sonuçlara) neden olabilir. Safra kesesi taşları ağrı gibi şikayetlerin yanı sıra şu komplikasyonlara neden olabilir: Akut kolesistit: Safra kesesinin iltihaplanması. Safra kesesinin perforasyonu: Safra kesesinin iltihaba bağlı delinmesi. Tıkanma sarılığı: Safra kesesi içindeki taşlar ana kanala düşüp tıkanmaya neden olabileceği gibi büyük safra kesesi taşları ana kalana dışarıdan bası yapabilir. Akut pankreatit: Pankreasın akut iltihabı. Safra kesesi taşlarının en korkulan komplikasyonlarından biridir, şiddetli olan tipinde ölüme kadar gidebilen komplikasyonlar görülmektedir. Türkiye ve Türkiye'nin çevre coğrafyasında akut pankreatitin en sık nedeni safra taşlarıdır. Safra kesesi kanseri: Safra kesesi kanserinin iyi bilinen risk faktörlerinden biri safra kesesi taşlarıdır.
Şikayetlere veya komplikasyonlara neden olmuş safra kesesi taşlarının tedavisi kesin olarak kolesistektomidir. Kolesistektomi günümüzde laparoskopik olarak gerçekleştirilmektedir. Laparoskopi deneyimli cerrahlar tarafından açık cerrahi kadar başarıyla uygulanmaktadır. Bu ameliyat gebelerde (tercihen 2. trimestrde), çocuklarda, daha önce karın ameliyatı olmuş hastalarda vs. her türlü hasta grubunda uygulanabilmektedir.Safra kesesi hastalıkları arasında yer alan sessiz safra kesesi taşları, yani şikayet oluşturmamış safra kesesi taşlarında tedavi tartışmalıdır. Taşların toplumda çok sık görülür olması, dünyada en çok yapılan ameliyat olması sessiz taşların takip edilebileceği görüşünü doğurmuştur. Bununla birlikte hastalığın akut pankreatit ve safra kesesi kanseri gibi ölümcül olabilen, tıkanma sarılığı, safra kesesi perforasyonu gibi çok ağır klinik tablolara neden olabilen komplikasyonları vardır. Sessiz taşlarda kararı hasta ve hekim birlikte vermelidir. Hekimin bu durumda hastaya takibin getireceği tüm riskleri iyi anlatması gerekmektedir.
Safra kesesi ameliyatları 3 farklı yöntemle uygulanabilir:
Safra kesesinin alınması ciddi bir karın ameliyatıdır ve sonrasında belli bir düzeyde ağrı görülecektir. Bulantı ve kusma sık yaşanan durumlardır. Sıvılar ya da diyet tolere edildiğinde, hasta laparoskopik safra kesesi ameliyatını geçirdiği gün ya da ertesi gün taburcu edilir. Faaliyetler hastanın kendini nasıl hissettiğine bağlıdır. Hastadan yürümesi istenir. Ameliyattan sonraki gün duş alınabilir. Araba kullanma, merdiven çıkma, ağırlık kaldırma ya da çalışma gibi çeşitli normal faaliyetlere bir hafta içerisinde başlanabilir. Ateş başlangıcı, sarı deri ya da gözler, gittikçe kötüleşen karın ağrısı, şişlik, devamlı bulantı, kusma ya da keşiden akıntı bir komplikasyonun habercisi olabilir. Bu gibi durumlarda doktorunuzla irtibata geçmelisiniz. Hastaların çoğu, yaptıkları işe bağlı olarak laparoskopik ameliyattan sonra yedi gün içerisinde işlerine dönebilir. Açık ameliyat geçirenlerin normal faaliyetlerine dönmesi ise 4-6 haftayı bulur. Ameliyattan iki hafta sonrası için cerrahınızdan randevu almanız gerekir. Patolojiye gönderilen safra kesesinin sonucunu doktorunuzdan öğrenmeyi unutmayın.
Eğer kolesistektomi yapılmışsa safra kesesi tamamen alındığı için bir daha safra kesesi taşı oluşmaz.
Safra kesesi taşlarının oluşum mekanizması bilinmediği için genel olarak safra kesesi taşı oluşmasını önlemek için yapılabilecek herhangi bir şey yoktur. Ancak bazı risk faktörleri safra kesesi taşı oluşumunda etkilidir. Bunlardan bazıları önlenebilir risklerdir. Bunlar:
Bu risk faktörlerinden önlenebilir olanları engellemek safra kesesi taşı oluşmasına engel olabilir. Medipol Sağlık Grubu Özel Nisa Hastanesi Dr. Öğr. Üyesi Osman Civil Genel Cerrahi Uzmanı 7 Ağustos 2020